Dünyay? saran koronavirüs salg?n?na kar?? çal??malar?n? h?zland?ran TÜB?TAK, a?? ve ilaç geli?tirme projelerini sürdürüyor. Bu kapsamda TÜB?TAK deste?i ile olu?turulan ‘Covid-19 Türkiye Platformu’ çat?s? alt?nda 25 farkl? üniversite, 8 kamu ara?t?rma kurumu, 8 firmadan toplam 225 ara?t?rmac?, çal??ma yürütüyor.
TÜB?TAK Ba?kan? Prof. Dr. Mandal, korona ile mücadele kapsam?nda yürütülen a?? ve ilaç çal??malar?n? anlatt?.
“TOPYEKÜN B?R SEFERBERL?K”
Prof. Dr. Mandal, pandemi öncesinde son 5 y?l içinde TÜB?TAK olarak Türkiye’deki ilaç ve a?? geli?tirmelerine 2,3 milyar TL kaynak ay?rd?klar?n? kaydetti.
Mandal, “Bizim çal??t???m?z kurumlar?m?z bu i?e bugün ba?lamad?. Bu ?u anda bizim kendimizi gösterme zaman?m?z. Ara?t?rmac?lar?m?z, firmalar?m?z olarak ve ülkemiz olarak biz bunu yapabilece?imiz noktas?nday?z. Ülkemizin en seçkin ara?t?rma gruplar?, bilim insanlar? bu i? için çözüm üretme noktas?nda gece gündüz çal???yor. Covid-19 Türkiye Platformu’nda yap?lan a?? ve ilaç çal??malar? ve bu sürecin yönetilmesiyle ilgili topyekun bir seferberlik söz konusu” dedi.
“16 PROJE YÜRÜRLÜKTE”
Prof. Dr. Mandal, TÜB?TAK olarak, Covid-19 ile ilgili a?? ve ilaç çal??malar?na, Sanayi ve Teknoloji Bakanl???’n?n koordinesinde Aral?k ay?n?n sonundan itibaren ba?lad?klar?n? ifade ederek, “Biz bununla ilgili hocalar?m?zdan 9 ay veya 12 ayl?k zaman dilimi içerisinde projelerini gerçekle?tirilebilecek olanlardan önerilerini ald?k. 10 günde projelerin al?m?, de?erlendirilmesi ve sonuçland?r?lmas? gerçekle?tirildi. Ba?lang?çta 14 projeyle ba?land?. Daha sonra 15 ve yak?n zamanda da 16 proje ?u an yürürlükte. Bu projelerden hem ilaçla hem a??s?yla ilgili gruplar?m?z var. Bu olu?an platformun en büyük özelli?i bu yap?lar birbirinden ba??ms?z çal??m?yor. Dolay?s?yla hem ilaç grubundakiler hem de a?? grubundakiler bir sinerji halinde çal???yor” diye konu?tu.
“V?RÜSE ÇÖZÜM OLAB?LECEK 26 MOLEKÜL”
?laç grubundakilerin moleküllerinin modellenmesine 10 bin molekül üzerinden ba?land???n? belirten Prof. Dr. Mandal, ?unlar? söyledi:
* ?n silico çal??malar sonras?nda bu virüse çözüm noktas? olu?turabilecek noktada 26 tane molekül belirlendi. Bununla ilgili ?u an sentez çal??malar? ba?lad?. Bir taraftan molekül çal??mas? gerçekle?ti.
* Daha sonra bununla ilgili çal??man?n sentez ve takibinde de üretimle ilgili bir yap? ba?lam?? oldu. Bunun memnuniyet verici bir geli?me oldu?unu söyleyebilirim. Bunun arkas?nda çok farkl? gruplar?m?z var.
“V?RÜSÜN GENET?K KARAKTER?ZASYONUNU ÇIKARMI? OLACA?IZ”
Prof. Dr. Mandal, Türkiye’de yap?lan en ba?ar?l? çal??malar?n de?i?ik gruplar taraf?ndan virüsün izole edilmesi a?amas? oldu?unu kaydederek, bunun takibinde izole edilmi? virüsün genetik karakterizasyonunun yap?lmas? gerekti?ine dikkat çekti. Prof. Dr. Mandal ?öyle konu?tu:
* Yeni kar??la?t???n?z bir virüsle mücadele edebilmeniz için onu tan?man?z ve do?ru tan?mlaman?z laz?m. Akabindeki tüm a?amalar buna ba?l?. Bunun için de öncelikle bunun tüm d??sal ko?ullardan izole edilmesi ve takibinde de bu virüsün genetik karakterizasyonunun yap?lmas? laz?m.
* Gelecek hafta içerisinde bu virüsün genetik karakterizasyonunu ç?karm?? noktas?nda olaca??z. Bu durum, bu ülkenin yetkinli?ini gösteriyor.
* Biz bu virüsü art?k tan?yoruz ve bununla hem ilaç taraf?nda olsun hem a?? taraf?nda olsun nas?l mücadele edece?imizin en önemli göstergeleri aras?nda olacak.
“BU YAZ ÜRETME NOKTASINDA OLACA?IZ”
A?? ve ilaç için tarih veren Prof. Dr. Mandal, sözlerini ?öyle tamamlad?:
* Klinik öncesi a?amalar? ilaç için bu yaz aylar?nda belki daha da erken biz bunu sentezleme ve üretme noktas?nda olaca??z. A?? çal??malar?nda ise 9 ayl?k bir zaman dilimi içinde klinik öncesi a?ama tamamlanm?? olacak.
* Takibinde sürecin yönetim ba?ar?s?nda örnek ülke noktas?nda olaca??m?z? dü?ünüyoruz. ?u soru hep soruluyor; ‘Ülkemizde a?? geli?tirilebilir ama üretilebilir mi?’ Türkiye’de belki be?eri ilaç fabrikam?z yok; ama daha önceki haz?rlanm?? Sa?l?k Bakanl???, Tar?m ve Orman Bakanl???m?z?n ilgili yönetmelikleri kapsam?nda bizim hayvan a??s? üretimi için yetkin firmalar?m?z var.
* Bu yetkinlikteki firmalar gerekli ko?ullar? sa?lad?klar?nda ayn? zamanda be?eri ilaç ve a?? üretebilmek için de yetkilendirilebiliyorlar. Ülkemizde in?allah a?? çal??malar? ara?t?rma noktas?n? tamamlad???nda a?? da üretilebilecek.