İşçi ve işveren sendikaları karşı çıktığı halde kamuya kaynak sağlamak için ısrarla getirilmeye çalışılan kıdem tazminatı fonu sistemi sürpriz bir kararla Yeni Ekonomi Programı'ndan (YEP) çıkarıldı. 2020-2022 dönemini kapsayan YEP'te kıdem tazminatı fonunun adı dahi anılmazken, bu sefer de işçi sendikalarının ‘köle işçilik' diye tepki gösterdiği esnek çalışma modelinin yaygınlaştırılmasına karar verildi. Yeni YEP'te vergilere zam, kamu çalışanları ve emeklilerin zammına hedef enflasyon ayarı, tartışmalı Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerine bütçe engeli ve taşıt saltanatı gibi çok sayıda yeni düzenleme yer alıyor.
KIDEMİME DOKUNMA
Ekonomi yönetimi, kıdem tazminatı fonunu kurup İşsizlik Sigortası Fonu gibi kolaylıkla kullanabileceği ikinci bir devasa kaynak yaratabilmek için yıllardır girişimlerde bulunuyordu. AKP geçen yıl yayımladığı ilk YEP'e “Sosyal tarafların mutabakatıyla kıdem tazminatı reformu gerçekleştirilecektir” hedefini koydu. Ancak, bu hedef işçi ve işveren sendikalarının tepkisiyle karşılaştı. En son Türk-İş, geçen 1 Mayıs'ta 100 bin işçiyle meydanlardan iktidara, ‘kıdemime dokunma' mesajı gönderdi. Kıdem tazminatı fonunun yeni YEP'e yazılmaması, kıdem konusunda sosyal taraflarla mutabakatın sağlanamadığı şeklinde yorumlanıyor.
Kıdem, YEP'ten çıkarılırken, işçi sendikalarının büyük tepki gösterdiği esnek çalışma modeline hız verileceği yeni YEP'e yazıldı. İşçi sendikalarının ‘köle işçilik' diye tanımladığı esnek çalışma YEP'te, “İşgücü piyasasında yasal düzenlemesi bulunan ancak yeterli uygulama alanı olmayan esnek çalışma biçimlerinin uygulanabilirliği artırılacaktır” hedefiyle yer aldı. Esnekleştirme adımlarının daha önce kıdemde denendiği gibi sosyal tarafların mutabakatıyla hayata geçirileceği sözü verildi. Esnek çalışma modeline düzenli gelirin yok olması, işyeri aidiyetinin kaybolması, emek sömürüsüne yol açması gibi nedenlerle karşı çıkılıyor.
Yeni YEP'te ülkenin geleceğini adeta ipotek altına alan KÖİ yatırımlarına kısmen sınırlama geleceği sinyali de yer aldı. Araç, yolcu, hasta, kira gibi garantiler verilerek KÖİ yöntemiyle özel sektöre yaptırılan yol, köprü, havaalanı, şehir hastaneleri ve santraller yüzünden bütçe üzerinde milyarlarca liralık geri ödeme yükü oluşmuştu. Mevcut projeler devam ederken yeni projeler için YEP'e, “KÖİ projeleri, kamu yükümlülükleri ve bütçe dengeleri dikkate alınarak planlanacak ve yürütülecek, yatırımların gerçekleştirilmesinde maliyet etkinliğinin sağlandığı durumlarda kullanılacaktır” ifadesi konuldu.
Dövizli BES başlayacak
Türkiye'de finansal istikrarın güçlendirilmesi amacıyla tasarrufları artırarak sermaye piyasaları için kaynak oluşturacak adımlar atılması planlanıyor. Yeni Ekonomi Programı kapsamında, aralarında her doğan çocuğa bir banka veya katılım finans şirketi hesabı açılması, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi'nin sosyal tarafların mutabakatıyla hayata geçirilmesi, yurtdışı yerleşik Türk vatandaşlarına “Dövizli BES” uygulaması getirilmesinin de bulunduğu adımlar atılacak. Böylece dövize endeksli Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) için ilk adım atılmış olacak. Ayrıca, Türkiye Emlak Katılım Bankası bünyesinde uzun vadeli tasarrufu teşvik edecek ve düşük maliyetle konut edinimi sağlayacak Yapı Tasarruf Sandığı Sistemi'nin de kurulması planlanıyor.