TMMOB ?l Koordinasyon Kurulu taraf?ndan yap?lan aç?klamada y?k?m i?lemleri s?ras?ndaki tehlikelere dikkat çekildi.
Yap?lan aç?klamada ?u ifadelere yer verildi;
''Dünya Sa?l?k Örgütüne (WHO) ba?l? bir kurulu? olan Uluslararas? Kanser Ara?t?rmalar? Merkezi (IARC) taraf?ndan insanlar için kesin kanser yap?c? madde s?n?f?nda yer alan asbest (Grup I kanserojen madde), gerek halk ve çevre sa?l??? gerekse de i?çi sa?l??? aç?s?ndan bilinen en tehlikeli kimyasallardan biridir. Küresel ölçekte asbest maruziyetine ba?l? hastal?klar, Dünya Sa?l?k Örgütü(WHO) ve Uluslararas? Çal??ma Örgütü(?LO) verilerine göre her be? dakikada bir insan?n ölümüne sebep olmaktad?r. Asbest insanlarda akci?er kanseri ve akci?er ile kar?n bo?lu?unu saran zar?n kanserinin (mezotelyoma) yan? s?ra akci?eri örten plevra olarak adland?r?lan zar?n kal?nla?mas?na, akci?er dokusu içinde asbest liflerinin birikmesiyle olu?an asbestozise neden olabilmektedir.
Ülkemizde ticari ad? amyant olan asbestin her türünün ç?kar?lmas?, i?lenmesi, kullan?lmas?, asbest içeren her türlü ürünün piyasaya arz ve sat??? 31.12.2010 tarihinden itibaren yasaklanm??t?r.
??Ç?LER VE HALKIN ASBESTE MARUZ KALDI?I B?L?NMEKTED?R
Ancak bu tarihe kadar in?a edilen say?s?z konut, okul, hastane, fabrika, devlet dairesi, askeri üs gibi yap?lar ile pek çok endüstriyel üründe kullan?lan binlerce ton asbest dola??m?na ve halen hayat?m?z?n her an?nda yer almaya devam ediyor. Yasaklardan önce kullan?lmas?yla hayat?m?za girmi? olan asbestli yap? ve ürünlerin sökümü, y?k?m?, tamirat?, bak?m?, geri dönü?ümü ve ta??nmas? s?ras?nda gerçekle?en kontrolsüz faaliyetler sonucunda i?çilerin ve halk?n asbeste maruz kald??? bilinmektedir.
AYLARCA SÜRECEK YIKIMLAR SA?LI?I OLUMSUZ ETK?LEYECEK
?zmir’de, 30 Ekim tarihinde ya?anan Sisam Depremi s?ras?nda y?k?lm?? binalar d???nda, hasar alm?? birçok binan?n y?k?m?na ba?lanm?? ve süreç içinde ivmeli olarak y?k?mlar artm??t?r. Halen kentimizde özellikle Bayrakl?, Bornova ve Kar??yaka’da deprem nedeniyle hasar görmü? binalar?n y?k?m? devam etmekle beraber, bir de kentsel dönü?üm için y?k?lan ve y?k?lacak binalar eklenmi?tir. Görünen o ki ?zmir’i aylarca sürecek y?k?m çal??malar? ve bununla birlikte y?llarca devam edecek kentsel dönü?üm süreci beklemektedir. ?ehir içinde bina y?k?mlar?n?n yo?un bir ?ekilde devam ediyor olmas? ve özellikle do?ru y?k?m metodunun uygulanmamas?, y?k?mlar?n kontrolsüzce ve önlem al?nmadan yap?lmakta olmas?, tozu dumana katarak y?k?m yap?lmas?, y?k?m alan? çevresinde ya?ayanlar?n sa?l???n? ve uzun vadede ?ehrimizi çevresel boyutta olumsuz etkileyecektir.
Ülkemizde bina y?k?mlar?nda asbest güvenli?inin sa?lanmas?na yönelik halen yürürlükte olan mevzuat hükümleri bulunmaktad?r. 2004 y?l?nda yay?nlanan “Hafriyat Topra??, ?n?aat ve Y?k?nt? At?klar?n?n Kontrolü Yönetmeli?i” uyar?nca bina içindeki “asbest, boya, florasan, civa, asit ve benzeri tehlikeli at?klar?n di?er at?klardan ayr? olarak toplanmas? ve bertaraf edilmesi”; “Y?k?m i?lemleri s?ras?nda gürültü, toz ve görüntü kirlili?i ile ilgili olarak tedbirlerin al?nmas?” gereklidir. Di?er yandan Asbestle Çal??malarda Sa?l?k Ve Güvenlik Önlemleri Hakk?nda Yönetmelik uyar?nca da bir “asbest söküm uzman?” gözetiminde binada asbest içerebilecek malzeme ve yerlerini belirlemek için inceleme yap?lmas? ve asbest maruziyetini engelleyecek , gereken tedbirleri içerecek “i? plan?” yap?larak y?k?lacak binan?n ba?l? bulundu?u Çal??ma ve ?? Kurumu ?l Müdürlü?üne bildirilmesi gereklidir. Güncel mevzuat gere?ince ,yap?larda kullan?lm?? olan asbestin sökümü ve bertaraf edilmesi yasal bir zorunluluktur.
ASBEST VARLI?I SAB?TT?R
?zmir’de kentsel dönü?üm nedeniyle y?k?lmakta olan binalarda “Asbest” var m?, yok mu sorusunun gündemde oldu?u bir gerçektir. Belediyeler, y?k?m? yap?lacak bina için birkaç saatte verilen “Asbest Yoktur” raporlar? do?rultusunda asbest olmad???n? savunurken, bina y?k?m?n? gerçekle?tiren müteahhitler için de asbest olmamas? y?k?m maliyetlerini a?a??ya çekmek anlam?na gelmektedir. Biliyoruz ki asbest yer kaplamalar?nda özellikle marley, duvar kaplamalar?nda, boya ve s?valarda, kazan ve ?s?tma sistemi izolasyonunda, elektrik izolasyonunda ve eternit olarak bilinen çat? kaplamalar?nda, çimento içinde kullan?lm??t?r. Bu konu üzerine yap?lm?? bilimsel ara?t?rmalar ile ya?am alan?m?zda yer alan yap?lardaki asbest varl??? sabittir.
Kentsel dönü?üm nedeniyle y?k?lacak binalar?n “Y?k?m Ruhsat?” binan?n bulundu?u belediye taraf?ndan verilmektedir. 2018 y?l? itibariyle Çevre ve ?ehircilik ?l Müdürlükleri taraf?ndan belediyelere “Kentsel Dönü?üm Kapsam?nda Yap? Y?k?mlar?ndaki Tehlikeli Madde/At?k – Asbest” konusunda bilgilendirme yap?lm?? olup, yap?da asbest bulundurabilecek yap? elemanlar?ndan yetkin ki?i taraf?ndan numune al?narak, bakanl?kça yetkilendirilmi?, akredite laboratuvar taraf?ndan asbest varl??? tespiti yap?lmas?n? zorunlu k?lm??t?r. Yap?da asbest tespit edilmesi durumunda ise asbestin yap?dan ayr??t?r?lmadan ana y?k?ma geçilmesini önlemek amac?yla “Y?k?m Ruhsat?” verilmemesini ?art ko?mu?tur.
KENTSEL DÖNÜ?ÜM FELAKETE DÖNÜ?MEMEL?!
Kentsel Dönü?ümün bir felakete dönü?memesi için, y?k?m süresince ve y?k?m at?klar?n?n yüklenmesi ve ta??nmas? s?ras?nda asbest ve toz güvenli?inin sa?lanmas?na yönelik mevzuat hükümlerine ve TS 13633 Yap?lar?n Tam Ve K?smi Y?k?m? ?çin Uygulama Kurallar? Standard?, TS 13895 Asbest ?çeren Malzemelerin Sökümü Ve Asbest Bertaraf Yöntemleri K?lavuzu ve TS13883 Toz Bast?rma Sistemleri Standard? gibi teknik standartlar?na uyulmal?d?r. Belediyeler “Y?k?m Ruhsat?” n? vermeden önce, mevzuat?n uygulanmas?n? sa?lamak ve denetlemekle yükümlüdür. ?l Çevre ve ?ehircilik, Çal??ma ve Sosyal Güvenlik ve Sa?l?k Müdürlükleri ve Belediyelerce y?k?m ve at?k yönetimi mevzuatlar?n?n gerektirdi?i koordinasyon sa?lanmal?, çal??malar?n?n yürütüldü?ü belirtilen ve halen yay?nlanmayan Y?k?m Yönetmeli?i bütünsel de?erlendirilmeli, denetimler art?r?lmal?; mevzuata uygun olmayan y?k?mlar?n ruhsatlar? iptal edilerek gerekli idari ve hukuki i?lemler yap?lmal?d?r.
Binalar?n kontrolsüz ve plans?z y?k?m? ile ortaya ç?kacak asbest maruziyeti öncelikle belediyelerin daha sonra da ilgili bakanl?klar?n ortak sorumlulu?undad?r. ?zmir’de Belediyeler taraf?ndan denetlenmeden ve hafriyat firmalar? taraf?ndan mevcut yönetmeliklere uygun olmadan yap?lan bina y?k?mlar? gözlemlenmektedir. Bu y?k?mlar kentimizde asbest maruziyetine yol açmaktad?r.
?ehrimizde deprem sonras? hasarl? bina y?k?mlar? ve kentsel dönü?üm çal??malar? uzun y?llar devam edecektir. Asbestin kanserojen oldu?u ve bu haliyle devam eden kentsel dönü?üm ile birlikte soludu?umuz havaya kar??arak halk sa?l???n? tehdit etti?i bir gerçektir.''