Merkez Bankas? (TCMB) dün ‘haziran ay? ödemeler dengesi istatistikleri’ni yay?mlad?.
Verinin ilk dikkat çeken k?sm?, haziranda artan turizm gelirlerinin etkisiyle Türkiye, 20 ayl?k aran?n ard?ndan ilk kez ayl?k bazda cari fazla vermesi oldu.
6 ayl?k bak?ld???nda 36,3 milyar dolarl?k, 12 ayl?k bak?ld???nda 56,5 milyar dolarl?k çok yüksek aç?klar olsa da, hazirandaki 674 milyon dolarl?k fazla, haziranda göreve gelen yeni ekonomi yönetimi aç?s?ndan moral verici oldu.
Ancak bu moral k?sa sürecek çünkü haziranda 5,2 milyar dolar olan d?? ticaret aç??? temmuzda 12,5 milyar dolara yükseldi?i için gelecek ayki veride tekrar cari aç??a dönülecek.
Veride bir di?er dikkat çekici kalem, nette 1,7 milyar dolarl?k portföy giri?i olmas? oldu. Bu geli?mede, yabanc?lar?n Borsa ?stanbul’a yava? yava? dönmeye ba?lamas? etkili. Nitekim, 2 Haziran ile 4 A?ustos aras?ndaki 9 haftada Borsa ?stanbul’a toplamda 1,9 milyar dolarl?k yabanc? giri?i oldu.
SEÇ?M DÖNEM?NDE YÜKSEK G?R?? ÇIKI?
Veride di?er dikkat çekici geli?me, haziranda rezervlerdeki 11,2 milyar dolarl?k art?? oldu. Bu geli?mede ise en büyük pay, 5,5 milyar dolarl?k net hata ve noksan kalemi, yani kayna?? belirsiz para giri?i…Seçim ay? olan may?sta 7,5 milyar dolarl?k ç?k??a i?aret eden bu veride, haziranda rekor giri? kaydedildi.
Ocak-haziran dönemine bak?ld???nda ise net hata ve noksan kalemi, 7,2 milyar dolarl?k ç?k??a i?aret ediyor. Geçen sene ayn? dönemde bu kalemde 12 milyar dolarl?k giri? olmu?tu.
NET HATA VE NOKSAN NED?R?
Bir ülkenin d?? dünya ile ekonomik ili?kilerini gösteren ödemeler dengesine ili?kin verilerin derlenmesinde ortaya ç?kan hatalar ve eksikliklerin ödemeler dengesi tablosunda gösterildi?i kaleme ‘net hata ve noksan’ ad? veriliyor.
TCMB metinlerinde ‘net hata noksan' kalemi için “Verilerin de?i?ik kaynaklardan elde edilmesi, de?erleme, ölçme ve kay?t zaman? farkl?l?klar? yaratmakta; sonuç itibar?yla olu?an farklar Net Hata ve Noksan (NHN) kalemine ‘kal?nt?' ?eklinde yans?maktad?r. Bu kalem, finans hesab?ndan, cari i?lemler hesab? ve sermaye hesab?n?n ç?kar?lmas?yla elde edilmektedir” ifadeleri yer al?yor.
Ödemeler dengesi istatistikleri ve dolay?s?yla net hata ve noksan kalemi de, hem geçici nitelikteki verilerin zaman içinde kesinle?mesi hem de yeni bir kaynaktan veri derlenmeye ba?lanmas? nedeniyle geriye dönük olarak güncelleniyor.
?thalat ve ihracattaki gümrük ve banka kay?tlar?ndaki farkl?l?klar?n yan? s?ra turizm gelir ve giderlerinin izlenebilmesi için yürütülen anket çal??malar? sonucunda hesaplanan gelir veya gider, bankalar?n döviz varl?klar?na art?? veya azal?? olarak yans?mam??sa, aradaki fark ‘net hata noksan' kalemine yans?t?l?yor.
Yast?k alt?nda saklanan para ve de?erli metallerin sisteme giri? ve ç?k??lar? da kayna?? belirsiz giri? ve ç?k??lar olarak kayda geçiyor.
Sermaye giri?lerinin zay?flad???, TL'de de?er kay?plar?n?n ya?and???, vergi ve varl?k bar??? oldu?u dönemlerde yerle?iklerin yurtd??? mevduat kaynakl? sermaye hareketlerinin artmas? da net hata ve noksan kaleminde rakamlar? art?r?yor.
Türkiye'de yerle?ik ki?ilerin yurt d??? mevduat verilerinin kapsanmas?ndaki eksiklikler ve Türk sahipli yabanc? bayrakl? gemiler ve navlun verileri de net hata ve noksan kaleminde etkili oluyor.
Hazine ve Maliye Bakan? Nureddin Nebati, geçen sene konuya ili?kin muhalefetten gelen sorulara yan?t?nda “Net hata noksan kalemi, ‘kayna?? belirsiz’ bir para giri?i de?ildir. Teknik hesaplamalarda zaman uyumsuzluklar?, beyan hatalar? gibi durumlar? kapsar” demi?ti.