Sa?l?k alan?nda gösterdi?i faaliyetlerle yerel yönetimler aras?nda fark yaratan Kar??yaka Belediyesi, belirli aral?klarla düzenledi?i sa?l?k söyle?ileri arac?l???yla yurtta?lara dokunuyor, toplumsal fark?ndal??a katk?da bulunuyor. Kar??yaka Belediyesi ile ?zmir Tabip Odas? i? birli?inde düzenlenen söyle?ilere uzman hekimler konu?mac? olarak kat?l?yor. Doç. Dr. Canan vergin yönlendiricili?inde gerçekle?tirilen bölümde Prof. Dr. Süha Miral, otizm spektrum bozuklu?u hakk?nda önemli bilgiler verdi.
M?LATTAN ÖNCE DE VARDI
Otizmin tan?m?n? yapan ve tarihsel geli?imi hakk?nda bilgi vererek konu?mas?na ba?layan Prof. Dr. Süha Miral, hem akademik hem de hekimlik hayat?nda en fazla çal??t??? konunun otizm spektrum bozuklu?u oldu?unu söyledi. Kökeninin mezopotamya uygarl?klar?na kadar uzand???n? ifade eden Prof. Dr. Miral, aç?klamas?nda ?unlar? kaydetti:
“Otizm spektrum bozuklu?u 1940’larda tan?lanmaya ba?lam??t?r. Uzun y?llar otistik bozukluk, asperger bozuklu?u, rett bozuklu?u, dezintegratif bozukluk ve BTA yayg?n geli?imsel bozukluk olmak üzere 5 kategoride tan?mland?r?ld?. Sonras?nda yap?lan çal??malar asl?nda rett bozuklu?u ve dezintegratif bozuklu?un bir otizm de?il, otizmin e?lik etti?i bozukluklar oldu?unu gösterdi. Bu bozukluklar? tan?land?ran sistemler var, o tan? sistemlerinde otizmi ald?lar ve buna bir yelpaze bozuklu?u dediler. Yani en a??rdan en hafife do?ru, otizm yelpaze bozuklu?u olarak ele al?nd? ve bunun bir psikiyatrik bozukluk de?il nörogeli?imsel bozukluk oldu?u tespit edildi.”
MOTOR-VOKAL STEREOT?P?LER
Otizmli çocuklar?n de?i?meyen baz? ilgi alanlar? olabilece?ine dikkat çeken Miral, “Bahsetti?imiz iki alandan biri sosyal ileti?im ve etkile?im alan?; yani uygun, yeterli ve kar??l?kl? ili?ki, ileti?im kuramayan çocuklar. Di?er bir grup da k?s?tl? ve tekrarlay?c? davran??lar, ilgiler, etkinlikler. Tekrarlay?c? ve vokal olunca stereotipiler, hareket olursa buna motor stereotipi, sesler ve kelimeler olursa vokal stereotipiler diyoruz. ?kinci grup ise k?s?tl? ilgiler ve ritüeller olarak tan?mlanm??t?r. Bu çocuklar?n de?i?meyen ilgi alanlar? vard?r” diye konu?tu.
NASIL TANILANDIRILIR?
Otizm tan?s? hakk?nda da bilgiler veren Prof. Dr. Süha Miral, “S?kl?kla ilk 1-2 ya? aras?nda, 13-14 ayl?kken ilk belirtiler farkedilir. Sendromik otizmler 6-12 ay aral???nda görülür. Bu otizme e?lik eden t?bbi semptomlard?r. Regresif ba?lang?ç ise 18-24 ay ola?an geli?im ard?ndan gerileme ba?lar. Göz kontakt? yetersizli?i, sosyal yan?t yetersizli?i, motor taklit eksikli?i, ili?ki talebi azl???, yabanc? kayg?s? yoklu?u ve motor beceri gecikmeleri 6-12 ay aras?nda görülen erken belirtiler olarak tan?mlan?r. 12 ay sonras?nda ad?na bakmama, i?aret etme-ortak dikkat azl???, dilin gecikmesi ve ola?an d???l???, sembolik oyun yoklu?u ve motor-vokal stereotipiler görülür. Pragmatik kullan?m yetersizli?i, i?levsel bir dil, erken-geç ekolali, uygunsuz zamir ve iyelik ekleri, vokal stereotipiler ve prosodi sorunlar? dil ve konu?ma güçlükleri alt?nda nitelendirilir. Okul ça?? belirtileri ise so?uk mesafeli grup, pasif grup ve aktif ancak tuhaf grup olmak üzere üç noktada de?erlendirilir” ifadelerini kulland?.