Her ya?tan bireyin ya?am?nda kar??la?abilece?i sa?l?k sorunlar?na dikkat çeken söyle?i serisinde bu kez guatr ve di?er tiroid hastal?klar? ele al?nd?. Dr. ?smail Bal’?n moderatörlü?ünde gerçekle?tirilen seminere konu?mac? olarak kat?lan Prof. Dr. F?rat Bayraktar önemli bilgiler verdi. Tiroidin tan?m?n? yapan ve tiroid bezleri hakk?nda bilgi veren Prof. Dr. F?rat Bayraktar, vücuttaki i?levini de anlatt?.
METABOL?ZMAYA DO?RUDAN ETK?
Tiroid bezlerinin vücut metabolizmas?n? do?rudan etkiledi?ini vurgulayan Prof. Dr. Bayraktar, aç?klamas?nda ?u ifadelere yer verdi: “Tiroid bezi boynun alt yar?s?nda, nefes borusunun önünde bulunan kelebek ?ekilli bir iç salg? bezidir. Vücudumuzun temel metabolizma h?z? düzenleyicisidir. Vücutta hangi reaksiyonun nas?l ve hangi h?zda verilece?ini tiroid belirler. Tiroid bu belirlemeyi vücudun di?er organlar?n?n çal??ma h?z?, genetik olarak belirlenmi? ki?isel bir h?z ve hepsinin birle?iminden olu?an ortalama bir de?er üzerinden gerçekle?tiriyor. E?er tiroid normalse metabolizma da normal, tiroid hormonu çok fazla ise metabolizma h?zl?, çok azsa metabolizma yava? olur.”
?YOT EKS?KL??? ÖNCEL?KL? NEDEN
Guatr hastal???na neden olabilecek etkiler hakk?nda bilgi veren Bayraktar, aç?klamas?na ?öyle devam etti: “Guatr dedi?imiz tiroid bezinin her türlü büyümesi anlam?na gelir. Ne ?ekilde büyümü? olursa olsun biz buna guatr diyoruz; tek ba??na büyüklü?ü ifade eder, ba?ka bir anlam? yoktur. Guatr?n en yayg?n ve önemli nedeni beslenmedeki iyot eksikli?idir. E?er bir bölgede iyot eksikli?i mevcutsa guatr da kaç?n?lmazd?r. ?yot eksikli?i beyin geli?imi aç?s?ndan da önemli bir sorundur. Örne?in yeni do?anlarda tiroidin çal??mad??? durumlarda beynin de geli?medi?ini görüyoruz; bunlar da mental, zihinsel gerili?e neden oluyor. Ba????kl?k sisteminin yanl??l?kla kendi organlar?na sald?rd??? hastal?klar yani otoimmun hastal?klar da guatra yol açabilir. Ha?imoto ve graves hastal?klar? buna örnek olarak gösterilebilir. Bazen tiroidin içinde küçük topçuklar olabilir, bunlara nodül diyoruz. Nodül bugün Türkiye'de birçok hastan?n sorunu. Bu nodüller ve tiroid içindeki büyüme faktörleri de guatr?n nedenleri aras?nda yer al?r.”
DO?AL GUATROJENLER
Bayraktar, guatr olu?umunda seyrek nedenlerin de etki edebildi?ine dikkat çekerek, “Bunlar?n d???nda sigara kullan?m?, do?al guatrojen denilen baz? g?dalar, selenyum ve çinko eksikli?i, duygusal stres, endokrin bozucu kimyasal maddeler ile sanayi at?klar?nda bulunan baz? maddeler, baz? ilaçlar, iltihapl? hastal?klar ve ailesel yatk?nl?k guatr olu?umunda etkili seyrek nedenler aras?nda say?labilir. M?s?r, soya, tatl? patates, keten tohumu, lima fasulyesi, karalahana, karnabahar, brokoli, ?algam ve hindistan cevizi do?al guatrojen g?dalar aras?ndad?r. Bunlar guatr olu?umuna katk?da bulunabilecek g?dalar aras?nda yer alsa da tek ba??na al?nd?klar?nda tüketilen miktarda guatr yapmazlar. Ancak ba?ka guatr yapan sebeplerle, özellikle iyot eksikli?i ile beraber olduklar?nda etkileri artabilir” dedi.
Tiroid hastal?klar?n?n temelde iki grupta ele al?nd???n?n bilgisini veren Bayraktar, “Tiroid hastal?klar?n? ‘tiroid fonksiyon bozukluklar?’ ve ‘tiroidin ?ekil bozukluklar?’ olarak iki kategoride ele alabilir. Tiroid fonksiyon bozuklu?unun da hipotiroid yani tiroid yetmezli?i ve tiroid hormon fazlal??? anlam?na gelen hipertiroid olarak ikiye ay?rabiliriz. ?ekil bozukluklar?nda ise tiroid büyümeleri veya nodüller ile tiroid kanseri olarak ikiye ayr?l?r. Bu iki grup birlikte veya tek ba??na da geli?ebilir” diye konu?tu.
NASIL TE?H?S ED?L?R?
Tiroid hastal?klar?n?n nas?l te?his edilece?ini anlatan Prof. Dr. F?rat Bayraktar, ?u ifadeleri kulland?: “Hastan?n ?ikayetleri de?erlendirilir, hasta muayenesindeki özellikler incelenir. TSH, FT3, FT4 gibi tiroid fonksiyonlar? ölçülür. Gerekirse anti TPO, anti-T, TRAB istenir. Tiroid ultrasonu çekilir, nodül varsa takipler yap?l?r.; gerekirse tiroid sintigrafisi istenir. Hastan?n göz sorunu varsa mutlaka bir göz hastal?klar? uzman?n?n görmesi gerekir. Nodül varsa ve gerekiyorsa i?ne biyopsisi yap?l?r.” Bayraktar, konunun daha net anla??lmas? için kat?l?mc?lara tiroid ultrasonu örnekleri de gösterdi. Ard?ndan Bayraktar aralar?nda tiroide ba?l? hastal?klarla mücadele eden yurtta?lar?n da bulundu?u kat?l?mc?lar?n sorular?n? cevaplad?.