Program?n ba??nda konu?an Kar??yaka Belediye Ba?kan? Dr. Cemil Tugay; g?da, g?da güvenli?i ve g?da güvencesi konular? üzerinde dü?ünülmesi ve çal??malar gerçekle?tirilmesi gerekti?ini belirterek, “G?da güvenli?i konusu özellikle kar?? kar??ya oldu?umuz iklim krizi de göz önünde bulunduruldu?unda üzerinde durmam?z gereken bir konu. Yerel yönetimler de g?da güvenli?i konusunda üzerine dü?eni yapmal?d?r. Bugün burada önemli bilgiler edinecek, konuya ili?kin duyarl?l???m?z? art?racak fark?ndal?k kazanaca??m?za inan?yorum. Hepimizin üzerine dü?en sorumluluklar var, bunlar? yerine getirmeli ve hep birlikte bir ?eyler yapmal?y?z” dedi.
G?da güvenli?i çal??malar?n?n odak noktas?na çocuk sa?l???n?n koyulmas? gerekti?ini savunan Bülent ??k, söyle?ide de bu konuyu tüm detaylar?yla ele ald?. Beslenmenin, sosyal ili?kilerin ve çevresel ortamlar?n bir çocu?un gelece?i ya da ileri ya?lar?ndaki sa?l??? üzerinde çok büyük bir önem ta??d???n? ve hayat?n daha sonraki dönemlerinde aç??a ç?kabilecek çe?itli sa?l?k sorunlar?n?n yan? s?ra, nörolojik ve bili?sel geli?imini de büyük ölçüde ?ekillendirdi?ini belirtti.
“DAHA HASSAS VE DAHA KIRILGANLAR”
Çocuklar?n yeti?kinlere göre daha hassas ve k?r?lgan oldu?unu dile getiren ??k konu?mas?nda ?unlar? kaydetti: “G?da krizi ve beslenme ile ilgili sorunlar son dönemlerde s?kl?kla gündemimizde yer al?yor. Bunlar? çocuklar üzerindeki etkileri perspektifinden konu?aca??z. Çocuklar bizlere göre daha hassas ve k?r?lgan. G?day?, sa?l?kl? beslenmeyi her ne kadar bireysel bir tercih olarak alg?l?yor olsak da bu çok yeni bir ?ey çünkü beslenmek bir hakt?r. ?nsanlar?n g?daya eri?imini sa?lamak sosyal devlet ilkesi ve kamusal bir sorumluluktur. Toplumsal ya?am içerisinde desteklenmesi, dayan??ma gösterilmesi gereken k?r?lgan kesimler vard?r. Çocukluk asl?nda hayat?n bir dönemidir. G?da aç?s?ndan hem içinde oldu?umuz ?artlar hem de yak?n gelecekte kar??la?abilece?imiz sorunlar g?da güvencesi ve g?da güvenli?i kavramlar?n? önemli k?lmaktad?r. Yani bahsetti?imiz bu kavramlar?n tamam? birbiriyle iç içe geçmi? durumdad?r.”
“DÜ?ÜNMEK ZORUNDAYIZ”
G?da güvenli?i aç?s?ndan kamusal ve toplumsal çe?itli çal??malar?n gerçekle?tirilmesi gerekti?ini belirten ??k, ?öyle devam etti: “G?da güvencesi aç?s?ndan bizim en kritik meselemiz Türkiye’de g?da üretimin temelini olu?turaan toprak, su hava gibi varl?klardaki a??r? kirlenme ve bu varl?klar?n harcanabilir gibi görülüp tahrip edilmesidir. Bizim halihaz?rdaki g?da üretimini devam ettirebilmemiz için bile topra?? iyile?tirici, bu süreci destekleyici kamusal çal??malar gerçekle?tirmemiz gerekiyor. ?klim krizi gerçe?ini de dü?ündü?ümüzde ?imdiden önlemler almak, hemen ?u an harekete geçmek durumunday?z. G?da güvenli?i aç?s?ndan yani g?dalar?n sa?l??a zarar vermeyecek bir biçimde sofraya ula?mas? aç?s?ndan son 30-40 y?l?n en problemli, kamusal çal??malar?n en eksik oldu?u bir dönemdeyiz. Bu meseleler önümüzdeki y?llarda daha çok müdahil olmam?z? gerektirecek ve nas?l haz?rl?k yapmam?z gerekti?ini dü?ünmek zorunday?z.”
TOKS?K K?MYASAL VURGUSU
Çocuklar?n beslenme çe?itlili?inin art?r?lmas?n?n toksik kimyasallara maruziyetini azalaca??n? vurgulayan ??k, “Toksik kimyasallardan kaynaklanan kirlilik meselesi de bu çerçevede üzerinde dikkatle dü?ünmemiz gereken bir konudur. Bu da küresel ölçekte iklim de?i?ikli?i kadar önemli bir meseledir. Biz iklim krizi meselesini çözsek bile önlem almad???m?z taktirde toksik kimyasal sorunu büyüyerek ilerleyecektir. Bu konunun çocuk sa?l??? üzerinde de önemli etkileri var. Biyolojik çe?itlilik kayb? ve canl? türlerine ev sahipli?i yapan do?al ya?am ortamlar?n?n tahrip edilmesi de bu konu ba?l?klar?ndan biridir; hepsi birbiriyle ba?lant?l?d?r. Çocuklar küçük yeti?kinler de?ildir, bu nedenle onlar için ayr?ca dü?ünmeliyiz. Bu faktör çocuklar? bu bahsetti?imiz sorunlara kar?? daha hassas k?lmaktad?r. Örne?in baz? toksik kimyasallar vücudun farkl? i?levlerini, farkl? organlar?n? olumsuz etkiliyor ve çocuklar yeti?kinlere göre daha olumsuz etkileniyor. Çocuklar h?zl? bir büyüme evresinde olduklar? için yeti?kinler kadar yemek yese de vücut a??rl?klar? daha dü?üktür. Bu da toksik kimyasallar?n etkisine kar?? daha hassas k?lar. Özellikle anne karn?ndaki süreç, do?umdan sonraki ilk iki y?l, 2-6 ya? ve 6-12 ya? aras? çocuklar için çok önemli dönemlerdir; sa?l?kl? beslenmelerini kritiktir. Bu anlamda politikalar üretilmeli, çal??malar gerçekle?tirilmelidir” diye konu?tu.
“EN ÇOK ONLAR ETK?LEN?YOR”
Çocuk sa?l???n? önceleyen çal??malar?m yetersiz oldu?unu ve bunu üzülerek kar??lad???n? aktaran ??k,
“Dünya Sa?l?k Örgütü’nün çocuklar için zararl? oldu?unu belirtti?i maddelerden biri kur?undur. Toprak, hava ve suya kar???p sa?l??? olumsuz etkileyebilir. Kur?una maruz kalan çocuklar?n bili?sel aktiviteleri yava?layabilmekle birlikte ba?ka sorunlara da yol açabilir. Tüm bunlar engellenebilir sorunlard?r. Öte yandan çocuklar?n sindirim sistemi ve emilim mekanizmalar? da yeti?kinlerden farkl? çal???r; yeti?kinlere göre daha toksik maddelere kar?? maruziyet daha fazlad?r. Sa?l?kl? beslenme bu anlamda sadece büyümekle alakal? bir kavram de?il, toksik maddelere maruziyeti de azaltacak bir yöntemdir. Dünyada g?daya ba?l? hastal?klar ve iklim de?i?ikli?inin yans?malar? en çok 5 ya? alt? çocuklar? etkilemektedir. Bizim ülke genelinde çocuk sa?l???n? önceleyen bir kamusal perspektifine ihtiyac?m?z var, çocuk sa?l???n? ön planda tutmal?y?z. Çocu?un e?itim ba?ar?s?n? çok konu?an ama sa?l?klar?n? daha az konu?an bir toplumuz. Çocuklar 6 ya??nda okula ba?l?yor ve e?itim ba?ar?lar?ndaki en önemli etken sa?l?kl? beslenme, toksik kimyasal maruziyetini azaltma gibi konulard?r ama bunlara kar?? bir bak?? aç?m?z yok. bunu üzülerek kar??l?yorum” ifadelerini kulland?.
“YÜZDE KIRKI YETERS?Z BESLEN?YOR”
Var olan ekonomik ko?ullar?n da etkisiyle çocuklarda yetersiz beslenme sorununun ya?and???n? vurgulayan ??k, bu konuda da çözümler üretilmesi gerekti?ini belirterek ?u ifadeleri kulland?: “Bahsettiklerimin tümü çözümü olan sorunlard?r. G?day? daha farkl? üretebilir; çevre, hava, su temizli?inde farkl? çal??malar gerçekle?tirebiliriz. Türkiye gemi sökümünde aktif bir ülke, biz plastik at?klar? da para kar??l??? ülkemize al?yoruz. Bunlar?n sebep oldu?u kirlilik havay?, suyu, topra??, g?day? ve tüm toplumumuzu etkiliyor. Son olarak g?daya eri?im aç?s?ndan büyük sorunlar?m?z var, son bir y?lda g?da fiyatlar? inan?lmaz bir yükseli? gösterdi. Yerel yönetimler, melek ve sivil toplum örgütleri, merkezi yönetim bir ?eyler yapmal?. Çocuklara günde en az bir ö?ün sa?lanmal?d?r. Ana s?n?f? ve o dönem ö?rencilerinin yüzde 40’? beslenme yetersizli?i ile kar?? kar??yad?r. Dolay?s?yla kamusal hayat?n içindeki herkes bir ?ekilde bu sorunlar? görünür k?lmal? ve gücünün yetti?i ölçüde ne yapabilirizi dü?ünmelidir.”
Bülent ??k konu?mas?n?n ard?ndan etkinli?e kat?lan vatanda?lar?n sorular?n? cevaplad?. ??k etkinli?in sonunda anne ve babalar için rehber niteli?i ta??yan “Çocuklar ve G?da Güvenli?i” kitab?n? kat?l?mc?lar için imzalad?. Kar??yaka Belediye Ba?kan? Dr. Cemil Tugay, Bülent ??k’a günün an?s?na hediye ve fidan takdim etti.