Kar??yaka’dan ba?lat?lan bu önemli giri?ime tüm kesimlerin sahip ç?kmas? gerekti?ini vurgulayan Belediye Ba?kan? Dr. Cemil Tugay “Bu belge, hiçbir vatanda??m?z?n aç kalmamas?n? ve sa?l?ks?z g?dayla beslenmemesini amaçlayan; e?itli?i ve adaleti hedefleyen bir belgedir. Herkes bu i?in orta??d?r. Birlikte bu i?e sahip ç?kmak zorunday?z” dedi.
Kar??yaka Belediye Ba?kan? Dr. Cemil Tugay’?n öncülü?ünde, gittikçe derinle?en g?da krizine kar?? kenti daha dirençli hale getirmek amac?yla Haziran 2022’de haz?rl?k çal??malar?na ba?lanan “Kar??yaka Kentsel G?da Strateji Belgesi” tamamland?. ?lçe belediyeleri ölçe?inde Türkiye’de ilk ve tek olan belge, Zübeyde Han?m Nikah Saray?’nda düzenlenen geni? kat?l?ml? bir toplant?yla kamuoyuna tan?t?ld?.
Proje Koordinatörü Doç. Dr. Emel Karakaya Ayalp, Dr. Fatih Tatari ile Orkun Do?an’dan olu?an ana proje ekibi taraf?ndan Yerküre Yerel Çal??malar Kooperatifi i? birli?inde, BAYETAV’?n destekleri ve Kar??yaka Belediyesi Tar?msal Hizmetler Müdürlü?ü’nün katk?lar?yla haz?rlanan belgedeki 4 temel ilke, 8 strateji ve 75 eylem önerisinin Kar??yaka için yol haritas? olaca?? vurguland?.
“YA?AMAK ?Ç?N ÖNLEM ALMAK ZORUNDAYIZ”
Toplant?n?n aç?l???nda yapt??? konu?mada, toplumun gelece?ini tehdit eden krizlere kar?? önlem al?nmas?n?n bir zorunluluk oldu?una dikkat çeken Ba?kan Tugay, “Ben bu ülkenin evlad? olarak faydal? olmak için siyasetle ilgilendim ve belediye ba?kan? olarak da bunun için çal???yorum. Bu dünyay? ve bizleri su, enerji ya da g?da krizi bekliyorsa, topraklar?m?z çölle?iyorsa önlem almam?z laz?m. Ya?amak için mecburuz. Biz arkada?lar?m?zla y?llardan beri bunun için çal???yoruz, bir yol haritas? çizdik ve tüm dünyaya sunmaya haz?r?z. Bunlardan birisi de g?da krizine kar?? ne yapaca??m?zd?r. Burada sunulan çal??ma, vatanda??m?z?n g?da krizi ve beslenme sorunlar?na kar?? kendilerine yol haritas? çizme çal??mas?n? ba?latmaktad?r. Çok uzun süredir üzerinde çal??t???m?z; Doç. Dr. Emel Karakaya Ayalp’in koordinasyonundaki akademik ekibimiz ve Tar?msal Hizmetler Müdürlü?ümüzün harcad??? emeklerle birlikte haz?rlanm?? bir çal??mad?r. Belki mükemmel de?ildir, eksikleri vard?r, ba?lamas? ve yürütülmesi zordur ama s?f?rdan çok daha büyüktür” dedi.
“E??TL??? VE ADALET? HEDEFLEYEN B?R BELGE”
Kentsel G?da Strateji Belgesi’nin öneminin anla??lmas? ve sahip ç?k?lmas? gerekti?ini vurgulayan Tugay, sözlerine ?öyle devam etti: “Biz bu çal??mada öncelikle; ‘Sa?l?kl? beslenmek için nelere ihtiyaç duyuyoruz, güvenli g?da nedir, miktar? nedir, mevcut ?artlarda insanlar için eri?ilebilirli?i nedir?’ sorular?n?n yan?tlar?n? belirledik. Mevcut durumun analizini yapt?k. Kar??yaka içinde g?da çölleri oldu?u anla??ld?. Bir mahallemizdeki insanlar ihtiyaçlar? olan g?daya eri?emiyorlar. Biz bu kenti, onlar?n g?daya kolay eri?ebilece?i ?ekilde yap?land?rmam???z. Bunun için bir ?ey yapmak gerekiyor. Biz Kar??yaka Kentsel G?da Strateji Belgesi’nde mevcut durumun analizi do?rultusunda çözüm yollar?n? ortaya koyduk. Bu belge ve eylem plan?, hiçbir vatanda??m?z?n aç kalmamas?n? ve sa?l?ks?z g?dayla beslenmemesini amaçlayan; e?itli?i ve adaleti hedefleyen bir belgedir. Herkes bu i?in orta??d?r. Bu i?e birlikte sahip ç?kmak zorunday?z. Öyle bir ?ey yapaca??z ki ihtiyac?m?z olan? do?ru ?ekilde, do?ru insanlara ürettirece?iz. Çöplerimizi komposta dönü?türüp onlara verece?iz. Sa?l?k g?day? burada kurulan tüketim kooperatifi, yerel pazar ve üretici pazar?yla halk?m?za direkt ula?t?raca??z. Arac?y? ortadan kald?raca??z. Kimse ceplerini doldurmayacak, gereken kamu hizmetini yerine getirilecek. Bu devletin görevidir. Devlet vatanda??na sa?l?kl? g?daya makul fiyatlarla eri?im sa?lamak zorundad?r. Kar??yaka Belediyesi de üzerine dü?eni yapmal?d?r ve biz bunun için çal???yoruz. Bilinçli insanlar bu belgenin ne anlama geldi?ini bilmek zorunda. ‘G?da Strateji Belgesi haz?rlad?m’ diyen birisine ön yarg?yla bakmayacak insanlara ihtiyac?m?z var. Destek vermenizi, üzerine dü?ünmenizi rica ediyorum. Gençlerin sorumluluk almas?n? ve daha yo?un çal??mas?n? rica ediyorum. Bu belgeyi konu?maya, tart??maya, insanlara anlatmaya devam edelim. Kendimize, sa?l???m?za, ya?am kalitemize, çocuklar?m?z?n gelece?ine sahip ç?kal?m.”
“BÜTÜNÜYLE KATILIMCI ?EK?LDE TASARLANDI”
Proje Koordinatörü Doç. Dr. Emel Karakaya Ayalp de aç?l?? konu?mas?nda ?unlar? kaydetti: “Yerle?ik g?da sisteminin iklim de?i?ikli?ine verdi?i katk?, bu katk?n?n azalt?lmas? ve yerel yönetimlerinin bu kapsamdaki rolü üzerine tart??malar derinle?iyor. HABITAT III Yeni Kentsel Gündem, Milano Kentsel G?da Politika Pakt?, C40 Deklarasyonu gibi uluslararas? a?lar ve strateji belgeleri; Birle?mi? Milletler, Avrupa Birli?i gibi ulus üstü örgütler bundan bahsediyor ve yerel yönetimlerin g?da sistemini dönü?türmekteki rollerinin önemine vurgu yap?yor. Dolay?s?yla yerle?melerin, tar?m-g?da sistemi içerisindeki yerel ve özgün sorunlar?n? tespit ederek bu sorunlar?n çözümüne yönelik eylemlerin harekete geçirilmesi, kent-bölge g?da sistemleri üzerine dü?ünülmesi gereken bir noktaday?z. Ancak ne yaz?k ki bütüncül bir kentsel g?da planlamas?na dönük iradeyi gösteren yerel yönetimlerin say?s? Türkiye’de oldukça s?n?rl?. Bu iradeyi gösteren yerel yönetimlerden biri Kar??yaka Belediyesi oldu. Bu çal??may? özgün k?lan yanlar?ndan bir tanesi sürecin ba??ndan sonuna kat?l?mc? ?ekilde tasarlanm??, i?letilmi? ve yönetilmi? olmas?. Öncelikle Kar??yaka Belediyesi bu çal??man?n ortaya konmas?nda irade gösterdi ve ard?ndan Yerküre Yerel Çal??malar Kooperatifi ile i? birli?i yapt?. Veri taban? ve mekânsal analizleri üretebilmek için BAYETAV’?n açm?? oldu?u destek program?na ba?vurarak fon almaya hak kazand?k. Genç meslekta?lar?m?z da bu proje kapsam?nda sahada emek verdi. Yerel yönetim aya??nda Tar?msal Hizmetler Müdürü Yusuf Can Gökmen arkada??m?zla yo?un çal??malar yürüttük. Çok payda?l? ve farkl? meslek alanlar?ndan uzmanl??? bulunan çok disiplinli bir yap? kurarak bu çal??may? yürüttük. Özgün ?ekilde; mekânsal analizlere ve vatanda? bilimine dayal? kararlardan olu?an bir metodoloji geli?tirerek çal??mam?z? tamamlad?k. Halk?n bilgiyi do?rudan üretme ya da bilimsel veriye dayanarak do?rudan kat?l?mla karar üretmesi biçiminde ifade edilebilecek olan “Vatanda? Bilimi” yakla??m?yla bu belgede gördü?ünüz ilkelerin, stratejilerin ve eylemlerin sahibi, tasarlay?c?s? Kar??yaka halk?d?r. Belgenin ortaya ç?kmas?nda bizlere yolu açan ve destek veren de?erli Kar??yaka Belediye Ba?kan? Dr. Cemil Tugay’a ve tüm ekibine müte?ekkiriz. Ana proje ekibimizde yer alan Dr. Fatih Tatari ve Orkun Do?an’a; ara?t?rma, mizanpaj ve görselle?tirme ekibimizi olu?turan Ayçin Vural, Ay?egül Yar??, Batuhan Aksu, Begüm Güntan, Cansu ?ahintürk, Eftelya Tonguç, Hatice Cansu Cesur’a, çal??mam?za katk? veren herkese ayr?ca te?ekkürlerimi sunuyorum.”
“KAR?IYAKA BELED?YES?’N?N YARATTI?I BU ÖRNEK ÖNEML?”
BAYETAV Yönetim Kurulu Ba?kan? Prof. Dr. Ferhat Kentel ise “?nsan ve toplum bilimleri, sanat ve tasar?m, ekoloji ve hayat alanlar?nda çal???yoruz. Bu projeye deste?imiz bu ba?lamda oldu. Kar??yaka Belediyesi’nin yaratm?? oldu?u bu örnek önemli. Menderes Havzas?’ndan Ergene’ye Çoruh Havzas?’na kadar iklim krizi ya??yoruz. Türkiye’de merkezi yönetimin ad?mlar? az. Yerel yönetim ve akademi i? birli?i gerekiyor. Ormanlar? ve sular? kaybetmek kadar g?day? kaybetmek de önemli. G?dada adalet ve demokrasi kavram?n? hayat?m?za sokmam?z laz?m” dedi.
Aç?l?? konu?malar?n?n ard?ndan Doç. Dr. Emel Karakaya Ayalp, Dr. Fatih Tatari ile Orkun Do?an’dan olu?an ana proje ekibi taraf?ndan Kar??yaka Kentsel G?da Strateji Belgesi’nin sunumu gerçekle?tirildi.
KAR?IYAKA KENTSEL GIDA STRATEJ? BELGES? HAKKINDA
Kar??yaka Kentsel G?da Strateji Belgesi’nin haz?rl?k sürecinde “Mekânsal Veri Üretimi ve Analizi” ile “Kat?l?mc? Araçlar?n Tasar?m? ve Uygulanmas?” ba?l?kl? iki yöntem izlendi. Bilimsel analiz ve ara?t?rmalar?n yan? s?ra sempozyum, forum, atölye ve çal??taylar gerçekle?tirildi. Bu do?rultuda belge; söz konusu toplant?larda kentli yurtta?lar, tar?m-g?da alan?nda faaliyet gösteren sivil toplum bile?enleri, akademisyenler, merkezi ve yerel kurum-kurulu? temsilcileri, üreticiler, üretici örgütleri ve özel sektör bile?enleri taraf?ndan sunulan görü? ve öneriler ile ?ekillendirildi.
TEMEL ?LKE VE STRATEJ?LER
Belgenin dört temel ilkesi ‘Agroekolojik’, ‘Kat?l?mc?’, ‘Adil’ ve ‘Yerelcil’ olarak tan?mlan?rken, bu ilkeleri somutla?t?ran stratejiler de ?öyle s?raland?:
1. G?da Tedarik Zincirinin K?salt?lmas?.
2. Kar??yaka’da G?dan?n Kent Bölgesi’nin Kentsel ve K?rsal Koruma Odakl? Tan?mlanmas?.
3. Agroekolojik Tar?msal Üretimin Desteklenmesi.
4. Kat?l?mc? Yöneti?im Modelinin ve Yeni Organlar?n Kurulmas?.
5. Üreticilerin ve Tüketicilerin Örgütlenmesi.
6. Kay?p ve ?sraf?n Azalt?larak At?k Yönetiminin Sa?lanmas?.
7. Herkes için Adil, Eri?ilebilir, Güvenilir ve Güvenli G?da ve Su Sa?lanmas?.
8. Kriz ve Afet Dönemlerinde G?da Sistemi’nin Yönetilmesi.
SUNULAN EYLEM ÖNER?LER?
Belgede, tamam? kat?l?mc? araçlarla üretilen ve Kar??yaka’n?n taleplerini temsil eden 75 ayr? eylem önerisine yer verildi. Bunlardan baz?lar? ?öyle; Kentsel G?da Konseyi kurulmas? ve kapsay?c?/kat?l?mc? bir ?ekilde tasarlanmas?, G?da Merkezi olu?turularak e?itimler verilmesi ve tüketicilerin bilinçlendirilmesi, kooperatif ekosisteminin kurulmas?, g?da çölleri analizinde ortaya ç?kan sonuçlara göre öncelik vererek, Halk?n Bakkal? gibi uygulamalar?n mahalle ölçe?inde hizmet sunmas?, Kar??yaka’da hal kurulmas? ve sat?? yap?lacak ürünlerin kal?nt? analiz sonuçlar?na göre kabul edilmesi, kentsel tar?m uygulamalar?n?n desteklenmesi, yeni kapal? pazar yerleri kurularak agroekolojik üreticilere öncelik verilmesi, üretici pazarlar?n?n desteklenmesi, Kar??yaka özelinde üretici-tedarikçi envanterinin olu?turulmas?, yeni ara?t?rmalar?n te?vik edilmesi için payda? kat?l?m?yla fon olu?turulmas?, co?rafyaya özgü tar?msal ürünlerin ara?t?r?lmas?, Yamanlar bölgesinde üretici envanterinin ç?kar?lmas? ve bölgeye has domatesin korunmas? için agroekolojik tar?msal yöntemlerin uygulanmas?, mahalle bostanlar? ile topluluk bahçeleri ve ye?il çat? gibi alanlar?n olu?turulmas?, g?da ihtiyac?n?n analiz edilmesi, yoksulluk ve yetersiz beslenme ara?t?rmas? yap?lmas?, kompost uygulamalar?n?n kent geneline yay?lmas?, yüksek riskli üretim alanlar?na özgü bölgesel çözümlerin ve senaryolar?n geli?tirilmesi, acil durumlarda kentlilerin temel g?da ihtiyac?n? kar??layacak nitelikte ve miktarda kuru g?da ürünlerinin tedarikinin sa?lamak üzere planlama yap?lmas?…