Karaburun Yar?madas?’n?n Ild?r Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi s?n?rlar? içinde, Küçükbahçe Mahallesini Ild?r’a ba?layan karayolu üzerinde bulunan ?ris Gölü’nde, Karaburun Sivil ?nisiyatif ve Karaburun Yerel Fok Komitesi taraf?ndan gözlem ve belgeleme çal??malar?na devam ediliyor.
Karaburun Sivil ?nisiyatif ve Karaburun Yerel Fok Komitesi taraf?ndan yap?lan ortak aç?klamada ?öyle denildi:
“?ris’e geçti?imiz hafta yapt???m?z gözlemde; Suyun azald???n?, sazl?klar?n kurudu?unu, gölü kurutmak amac?yla eskiden aç?lm?? olan kanallar boyunca suyun birikti?ini, kaçak su kullan?m? ve yo?un otlatma bask?s?n?n devam etti?ini ve her ?eye kar??n ?ris’i terk etmeyen ku?lar?n? gördük. Yeniden ye?il sazl?klar?na ve bol suya kavu?aca?? günlerine dönmesi umudu, özlemiyle ayr?ld?k ?ris’ten..
?ris’in Sulak Alan Tescili ile ilgili süreç yava? ilerlese de ilgili birimlerle ileti?imlerimiz sürüyor.
Ülkemiz 1994 y?l?nda taraf oldu?u Ramsar Sözle?mesi kapsam?nda sahip oldu?u sulak alanlar? korumay? ve ak?lc? kullanmay? taahhüt etmi?tir. ?ris Gölü’nün bu kapsamda de?erlendirilerek Sulak Alan Tescili’nin ivedilikle yap?lmas? gerekmektedir. ?ris Gölü, sulak alan koruma alan? statüsünde olmad??? için, koruma bölgesine ili?kin tampon bölgeler belirlenememektedir. Göl çevresi mevcutta birinci derece sit alan? statüsündedir. ?ris Gölü ve çevresinin “Kesin Korunacak Hassas Alan” ilan edilmesi ve uzman görü?üyle belirlenecek tampon bölgenin “Nitelikli Do?al Koruma Alan?” statüsüne getirilmesi ayr?ca plan notlar?nda da göl ve çevresi özelinde kararlar?n belirtilmesi önemlidir.
Sulak Alan Tescili öncesinde, kaçak avc?l???n önüne geçilmesi, kepçe, traktör vb. araçlar?n giri?inin önlenmesi, yo?un otlatman?n engellenmesi ve yang?n ç?karanlara kar?? cayd?r?c? olmas? amac?yla Jandarma Kontrol Noktas?n?n tekrar ?ris Mevkiinde kurulmas? için taleplerimizi ilgili birimlere ilettik.
?ris gölü, Karaburun – Ild?r? Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi s?n?rlar? içerisinde kalmas?na ra?men bu koruma karar?, göl çevresinde yap?la?ma veya enerji yat?r?mlar?na engel de?il ne yaz?k ki..
Karaburun 1/25000 Naz?m ?mar Plan? Plan Notlar?nda; ?ris Gölünün yak?n çevresindeki faaliyetlerin s?n?rland?r?lmas?n?n gereklili?i ifade edilmi? olsa da kurulu olan Güne? Enerji Santralinin Kuzey k?sm?ndaki alan ‘Hassas Alan B’ olarak i?aretlenmi?. Bu alanda yenilenebilir enerji faaliyetleri yürütmek plana göre mümkün. Bu ba?lamda, yeni plan?n eskisinden çok da farkl? olmad???n? söyleyebiliriz.
?zmir ?li Karaburun-Çe?me-Urla ?lçeleri Karaburun-Ild?r Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi, 1/25 000 ölçekli Naz?m ?mar Plan?, Plan?n Ara?t?rma ve Aç?klama Raporu, Plan Paftalar? ve Plan Hükümlerini inceleyerek de?erlendirme raporumuzu ilgili birimlere ilettik ve tekrar de?erlendirilmesini istedik.
Umar?z, Yönetim Plan? haz?rlanmam?? Karaburun Yar?madas?’nda alel acele yap?lmaya çal???lan 1/25000’lik planlar tekrar gözden geçirilerek özellikle ?ris Gölü ile ilgili yapm?? oldu?umuz de?erlendirmeler dikkate al?n?r...” denildi.
NE OLMU?TU?
?ris gölü Yar?mada’n?n tek do?al gölüdür. ?ris gölü, iki önemli ku? hassasiyet bölgesinin aras?nda konumlanmas? Ild?r?- Karaburun Özel Çevre Koruma Bölgesi s?n?rlar? ve birinci derece do?al sit alan? içerinde kalmas? ve göl çevresinde “Nesli Tehlikede Olan Yabani Bitki ve Hayvan Türlerinin Ticaretinin Düzenlenmesine Dair Sözle?me” (C?TES) ve “Avrupa’n?n Yaban Hayat? ve Ya?ama Ortam?n?n Korunmas? Sözle?mesi” (Bern) gibi uluslararas? anla?malarla korunan türlerin ya?amas? sebebiyle önemli bir sulak aland?r.
Aral?k 2019’da, Karaburun Yar?madas?’n?n Ild?r Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi s?n?rlar? içinde, Küçükbahçe Mahallesini Ild?r’a ba?layan karayolu üzerinde ve Yar?madan?n tek sulak alan? olan ?ris Gölü’ne kepçe ile girildi?i gölün suyunu bo?alt?p, içindeki sazl?klar?n toplanarak organik gübre yap?laca??n?n ihbar?n?n gelmesi üzerine konu ilgili kurumlarla payla??lm??t?. Bunun üzerine konu ile ilgili ?ris Komisyonu olu?turulmu? ve soru?turma ba?lat?lm??t?.
Yar?madan?n tek sulak alan? olan ?ris Gölü’nün 70’li y?llar?n sonunda ilgili kurumlar?n göz yummas?yla göl kenar?na aç?lan kanallarla suyunun bo?alt?ld??? ve kurutuldu?u, ard?ndan da bölgede kadastral parselasyon yap?larak özel mülkiyete geçi?in sa?land??? bir süreç ya?and??? biliniyor. Gölün ekolojik, biyolojik ve hidrolojik karakterini olumsuz yönde etkileyen (su azl???, biyolojik çe?itlilik kayb?) bu süreç ?imdilerde ?ris Gölü’nün tekrar su tutmaya ba?lamas?yla geçmi?teki potansiyeline ula?masa da pek çok yaban hayat? popülasyonunu bar?nd?r?r hale geldi.
Geçmi?te, tar?m faaliyetleri amac?yla gölden su çekilmesi, yo?un otlatma ve kaçak avc?l?k yap?lmas? gibi göl ekosistemini tehlikeye sokacak durumlar meydana gelmi?ti. Bu tehdit günümüzde de devam ediyor. Göl ve çevresindeki parseller ço?unlukla özel mülktür. Ayr?ca, göl çevresi güne? enerjisi üretimi amaçl? yat?r?mlar?n bask?s? alt?nda. Bölgede, mevcutta kurulu olan GES projesi’ne ilave 2 GES projesi’nin ÇED süreci devam ediyor. Bu projeler, ?s?l yo?u?maya ( ciddi ?s? art???na) neden olaca?? gibi, kitlesel ku? ölümleri, orman yang?n? ve ?ris Gölü’nün kuruyarak çölle?mesi sonucunu do?uracakt?r. Günümüzde bu süreç ya?an?yor.
Bir di?er tehdit ise, ?ris gölüne yak?n Karareis körfezi k?y?lar?nda, ikinci ve üçüncü derece do?al sit alan? olan alanlarda 1/100.000 ?zmir Manisa Çevre Düzeni Plan? ve 1/25.000 ?zmir Bat? Naz?m Plan?’nda turizm, ticaret ve ikincil konut alan? önerileri getirilmesidir.
Karaburun Yar?madas? ve ?ris gölü, Karaburun – Ild?r? Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi s?n?rlar? içerisinde kalmas?na ra?men bu koruma karar?, göl çevresinde yap?la?ma veya enerji yat?r?mlar?na engel de?il. Karaburun Yar?madas? önemli bir ku? göç ve ya?am alan?. Rüzgar enerji santrallerinin ve güne? enerji santrallerinin ku? ölümlerine sebebiyet verdi?i ve çevresindeki habitat? olumsuz etkiledi?i biliniyor. Bilimsel ara?t?rmalar; GES projelerinin kurulduklar? alanda termal ?s? de?i?iklikleri, mikro klima de?i?iklikleri, habitat bölünmesi gibi etkileri göstermektedir. Yat?r?mlar ile ilgili verilen her bölgesel karar bugün ?ris Gölü’nün ekosistemi ve biyoçe?itlili?i üzerinde etkili olmaktad?r.