??te Alev Co?kun'un o yaz?s?:
U?ur Mumcu ile simgele?mi? isimler vard?r: “Sak?ncal? piyade”, “ara?t?rmac? gazeteci”, “U?ur Mumcu gazetecili?i”, “Kalpaks?z Kuvvac?” gibi...
Yaz?mda ba?l?k olarak, “Kalpaks?z Kuvayi Milliyeci U?ur Mumcu”yu seçtim. Bugünün ko?ullar?nda bu isim, U?ur Mumcu’yu eksiksiz anlatmaya yeterlidir.
Son Görü?mem
Dostum, yol arkada??m, fikir yolda??m U?ur Mumcu, bundan 27 y?l önce, 24 Ocak 1993’te saat 13.15’te arabas?na konulan bir bomban?n patlamas?yla ?ehit edildi.
21 Ocak 1993 günü U?ur Mumcu, Cumhuriyet gazetesinin toplant?s? için Ankara’dan ?stanbul’a gelmi?ti. 22 Ocak Per?embe günü, gazetenin Ca?alo?lu’daki eski merkezinde Nadir Nadi’nin odas?nda U?ur Mumcu, ?lhan Selçuk ve ben, üç ki?i uzun bir toplant?da bulunduk. O s?rada Cumhuriyet gazetesini yay?mlayan Cumhuriyet Gazetecilik ve Yay?nc?l?k Anonim ?irketi’nin Yönetim Kurulu Ba?kan?’yd?m. Cumhuriyet gazetesi için planlanan, tasarlanan Cumhuriyet Vakf? kurulu?unun ayr?nt?lar? üzerinde uzun uzun konu?uldu.
U?ur Mumcu, o tarihte yazd??? yaz?lardan söz etti ve haz?rlamakta oldu?u PKK ile ilgili kitap tasla??n? anlatt? ve o gün Ankara’ya geriye döndü.
Alçakgönüllü Aile ve Etkin Gençlik Y?llar?
U?ur Mumcu, Ankara’da alçakgönüllü bir memur ailesinin çocu?u olarak 22 A?ustos 1942’de do?mu?tur. Ankara’da Devrim ?lkokulu, Cumhuriyet Ortaokulu ve Deneme Lisesi’ni bitirdikten sonra 1961’de Ankara Hukuk Fakültesi’ne girdi.
Hukuk devleti anlay???n? kuralla?t?ran, hak ve özgürlüklere önem veren 1961 Anayasas?’n?n getirdi?i özgürlükler ortam?nda fakülte y?llar? co?kulu ve etkin geçti. Anayasa sol dü?üncenin geli?mesini sa?lam??, daha önce yasakl? olan birçok sol kitap yay?mlanm??t?.
U?ur o günlerde, daha 20 ya??ndayken “Türk sosyalizmi” ba?l?kl? yaz?s?yla “Yunus Nadi Makale Yar??mas?”n? kazand?.
Hukuk fakültesinde düzenledi?i ve örgütledi?i aç?koturumlarda etkin ve önemli ö?renci liderleri aras?nda yer alm??t?.
Hukuk fakültesini bitirince, önce dil ö?renmek için ?ngiltere’ye gitti. Daha sonra, Ankara Hukuk Fakültesi’nde ?dare Hukuku Kürsüsü’ne asistan olarak girdi. Ciddi bir hukukçu olarak akademik dünyada ilerlemek istiyordu.
Sak?ncal? Piyade
Ancak 12 Mart müdahalesi gelmi?ti ve U?ur, yönetimin ayd?nlara yönelik bask?c? tutumundan pay?na dü?eni ald?, tutukland? ve askerli?ini “sak?ncal? piyade” olarak yapt?.
Bu olaydan sonra da, akademik dünyadaki yolunu b?rakarak kendisini ara?t?rmac? gazetecili?e verdi. Askerlik dönü?ü Yön, Devrim, Türksolu, Yeni Ortam, Ak?am ve Milliyet’te çal??t?. Cumhuriyet gazetesinde kendisini buldu.
Atatürkçü, laik, Cumhuriyetçi, solcu ve demokrat kimli?iyle Türkiye’nin sorunlar?na kendisini adad?. Devrimci, Kuvayi Milliyeci, hep emekten yana, sorgulay?c?, ara?t?rmac? gazetecili?in simgesi oldu.
Kesi?en Yollar
U?ur’la yollar?m?z 1970’ten sonra kesi?ti. Demokratik sol anlay?? ve Ecevit’in liderli?inde genç bir politikac? olarak Meclis’e girdim. 1973’te ?zmir milletvekili, 1978’de Turizm ve Tan?tma Bakan? oldum.
Bas?n Yay?n Genel Müdürlü?ü de bana ba?l? idi. U?ur’un fakülteden çok yak?n arkada?? Doç. Dr. Adil Özkol’la dan??man?m olarak birlikte çal???yorduk. Böylece U?ur’la dostlu?umuz ve dü?ünce yak?nl???m?z güçlenmi?ti.
U?ur Mumcu’nun gazetecilikte yükseli?i Cumhuriyet’te “Gözlem” sütununda yazd??? yaz?larla olmu?tur. U?ur’un 12 Eylül öncesi Cumhuriyet’teki silah kaçakç?l??? ile yaz? dizisi büyük ses getirmi?ti.
U?ur, silah ve uyu?turucu kaçakç?lar?n?, onlarla resim çektiren valileri, güvenlikçileri yaz?yor ve “terör örgütleriyle silah kaçakç?lar? aras?ndaki yo?un ili?kiyi” ortaya koyuyordu.
Öldürülmeden önce, ABD’nin Ortado?u’daki politikalar?n? ve ?l?ml? ?slam devletinin unsurlar?n? irdeleyen yaz?lar yaz?yordu.
U?ur, Ortado?u’da Arap, Müslüman ?eyhlerin derdinin iman?n?n para oldu?unu belirtiyor ve “Dünyada insan insan?n kurdudur. Ama Ortado?u’da Müslüman, Müslüman?n kurdudur” diyordu.
Bilardo Teorisi
Ortado?u ile ilgili “Bilardo Oyunu” yaz?s?ndan söz etmek istiyorum. U?ur, ?öyle diyordu:
“(...) Körfez sava?? sonras?n?n diplomasisi bir ‘bilardo oyunu’ gibi oynan?yor. ABD, bilardo sopas? ile Irak’? vuruyor, Irak topu Kürt topuna vuruyor. Kürt topu da K?br?s topuna! Bu ‘zincirleme reaksiyon’ Türk d?? siyasetinin manevra alan?n? iyice daralt?yor. Türkiye, Kürt-Ermeni-Rum-Avrupa ve Amerikan k?skac?nda büyük bir yaln?zl??a itiliyor. Ve bunun ad? da ‘aktif politika’ oluyor.(...)” (Cumhuriyet, 16 Mart 1991)
U?ur, Aral?k 1992’de “Tarikat-Siyaset-Ticaret devletin resmi ideolojisinin üç aya??n? olu?turuyor” diyordu.
U?ur ve ?mam Hatipler
U?ur’un a??r? dincilerin tepkisini çeken en son yaz?s?, “?mam-Subay” ad?n? ta??yan yaz?d?r.
U?ur, imam hatipli doktor, ?mam hatipli yarg?ç, imam hatipli kaymakam ve vali devrinin aç?laca??n? belirtiyor ve “Ya?a var ol Harbiye / Selamünaleyküm sivil toplum/ Ma?allah ikinci cumhuriyet/ Ruhuna el fatiha laiklik” diyordu.
U?ur Mumcu Gazetecili?i
U?ur Mumcu yaz?lar?nda bir konuyu al?r, inceler somut verilere ula??r, irdeler ve yaz?s?n? yazard?.
Kimileri, “U?ur Mumcu gazetecili?i bana bir ?ey ifade etmiyor” diyor. U?ur Mumcu gazetecili?i, çal??makt?r, ara?t?rmakt?r, Türkiye Cumhuriyeti’ne ve laik ilkelere inanmak ve savunmakt?r. U?ur Mumcu gazetecili?i “Yetmez ama evet”çi de?ildir. U?ur Mumcu gazetecili?inde “Bizi de kand?rd?lar” cümlesi hiçbir biçimde yer almad?. Bu nedenle “yetmez ama evetçiler” U?ur’u sevmezler. U?ur Mumcu gazetecili?inden de anlamazlar.
Büyük Tören
U?ur’un cenazesi, 27 Ocak günü Ankara’da büyük bir törenle kald?r?ld?.
Dillerde “Ankara’n?n ta??na bak/ gözlerimin ya??na bak” dizeleri vard? ve yüzbinler, Ankara caddelerine ta??yordu.
?lk tören Cumhuriyet gazetesi Ankara Bürosu önünde yap?ld?. Kat?lan halk, onu Maltepe Camii’ne götürdü. Görülmemi? bir kalabal?k, birlik ve beraberlik vard?. Adeta Ankara aya?a kalkm??t?. Ya?mur dinmeden ya??yordu. Ankara halk? gözleri ya?l? onu u?urluyordu.
Halk, Devrime Sahip Ç?k?yor
?lhan Selçuk, U?ur’un cenazesini anlatt???, “Halk Devrime Sahip Ç?k?yor” ba?l?kl? yaz?s?nda:
“Ayd?nlanma devrimi sürüyor...
U?ur’un tabutu bu devrimin bayra?? gibi. Son yolculu?una u?urland?. Halk, U?ur’a sahip ç?k?yor. Halk devrime sahip ç?k?yor” diyordu. (Cumhuriyet, 27.01.1993)
“Korkmadan öldük ey halk?m, unutma bizi” diyen U?ur Mumcu’ya Ankara halk? aç?kça ve gönülden yan?t veriyordu.
Neden Kalpaks?z Kuvayi Milliyeci?
U?ur Mumcu’ya neden “Kalpaks?z Kuvayi Milliyeci” deniliyordu? Çünkü genç ya?ta Anadolu ?htilali’nin temel köklerini benimsemi?ti. Atatürk’ün antiemperyalist duru?unu özümsemi?ti. Ayd?nlanma devrimlerini, ça?da? ve laik Türk toplumunun önemini kavram??t?. U?ur, onun için “Kalpaks?z Kuvayi Milliyeci”dir.
Ne demi?ti Atatürk? “Özgürlük ve ba??ms?zl?k benim karakterimdir.” ??te bu onurlu dü?ünceyi U?ur tüm benli?inde duyumsuyordu. ??te bu nedenlerle antiemperyalist, Kuvayi Milliyeci, Atatürkçü U?ur’u öldürdüler.
U?ur’a Sahip Ç?kmak
Ayd?nlanma devrimi ve antiemperyalist dü?ünce Cumhuriyet gazetesinin temel ilkesidir ve bu ilke sürecektir. ?lhan Selçuk, ayd?nlanma devrimi ile U?ur’un iç içe geçi?ini ve yolunu de?i?tirip döneklerle olan çat??mas?n? ne güzel anlatm??t?r. ?öyle ki:
“Gazetemizin 20. yüzy?l?n ilk çeyre?inden bugüne de?in hiç sapmadan Ayd?nlanma yolunda yürümesi bir rastlant? de?il... U?ur Mumcu’nun Cumhuriyet gazetesinde bir U?ur Mumcu olmas? bir rastlant? de?il... Son y?llarda ço?u ayd?n san?lan ki?inin yolunu sap?tmas? ve tutars?zl??a dü?mesi de bir rastlant? de?il...”(Cumhuriyet, 29.01.1993)
U?ur, gazeten Cumhuriyet, senin dü?ündü?ün yolda mücadelesini sürdürecektir. Cumhuriyet felsefesine, Atatürk’ün Ayd?nlanma devrimlerine sahip ç?kacakt?r. I??klar içinde uyu.