SONKALE?ZM?R- Orhanl? köylülerinden ve ayn? zamanda Orhanl? Köyü Kültür Do?a Gençlik ve Spor Kulübü Derne?i üyesi 31 ya??ndaki Galip Ener, y?llard?r mücadele verdikleri Gökçam Mevkii'ndeki jeotermal arama çal??malar?n?n ard?ndan bu kez de yine köylerinin yak?nlar?nda 23 jeotermal kuyusu aç?lmas?, birer jeotermal enerji santrali (JES), güne? enerjisi santrali (GES) ve rüzgar enerjisi santrali (RES) projeleriyle kar?? kar??ya kald?klar?n? anlatt?.
ERKENCE ZEYT?N?N?N GEN MERKEZ?
Ener ?unlar? söyledi:
"Bu köyde do?dum ve burada ya??yorum. Tüm atalar?m?z da burada ya?ad?. Ancak son y?llarda jeotermal tehdidiyle kar?? kar??yay?z. ?lk iki jeotermal kuyusuyla i?e ba?land?. Sonras?nda sürekli yeni jeotermal projelerinin haberini al?yoruz. En son da 23 jeotermal kuyusu, 1 RES, 1 GES yap?lmak isteniyor köyümüze. Bunlar 'ye?il enerji' ad? alt?nda sunulmaya çal???l?yor. Ancak, köyümüz ?zmir'e çok yak?n. Ve ?zmir'in neredeyse en fazla organik ürün sa?lanan merkezi durumunda. Kabak, patl?can, domates, karpuz, kavun, biber ve en çok da Erkence zeytini üretiliyor. Hatta Erkence zeytininin gen merkezi Orhanl?. Bu tür enerji yat?r?mlar? böylesi nadide tar?m alanlar?na, zeytinliklere yap?l?nca 'köydeki üretici bir daha tar?m yapmas?n' anlam? ç?k?yor. Biz Orhanl? köyü halk? olarak enerji projelerinin böylesi tar?m arazilerine yap?lmas?n? istemiyoruz."
150 YILLIK MENENG?Ç A?ACINI GÖSTERD?
150 y?ll?k menengiç a?ac?n? gösteren Ener, "Bu enerji santralleri sadece tar?m arazilerini de?il tüm do?al alanlar?m?z? da tehdit ediyor. Orhanl?'n?n do?u k?sm?nda k?z?lçam ormanlar? var. Bin ya??nda zeytin a?açlar?m?z var. Dile kolay, bin y?l... Diller de?i?mi?, dinler de?i?mi?, devletler de?i?mi? ancak zeytin a?açlar?m?z de?i?memi?. Bu bize bir miras olarak kalm??. Ve biz bu miras? korumal?y?z, ya?atmal?y?z, talan etmemeliyiz. Zaten bunlar Anadolu'da çok az kald?. Orhanl?'dan y?lda 5 ton birinci s?n?f zeytinya?? ihraç ediliyor. Bizim zeytinya??m?z, dünyadaki en temiz, adil ve ?effaf g?da anlam?na gelen, slow-food taraf?ndan presidyum tescili ald?. Bu sadece Orhanl? için de?il ülkemiz için de marka de?eridir. Biz bunlarla kendimizi tan?tmal?y?z, jeotermalle de?il" dedi.
"SANK? ??GALE KAR?I SAVA?IYOR G?B?Y?Z"
Jeotermal ?irketinin köylülerin tapulu arazilerinden yol aç?p kamyonlar?n? sondaj alan?na geçirdi?ini aktaran Galip Ener, "Ruhsat belgesini alan her ?irket sanki köyün her taraf? onunmu? gibi davran?yor. Tapulu arazilerimizden, zeytinliklerimizin içinden yol aç?p geçmeye ba?lad?lar. Tapu sahibinin, muhtar?n, kimsenin haberi yok. Biz de böyle olunca önlemek istedik. Tel çektik, kald?rd?lar. Çukur kazd?k, doldurdular. Bu sefer 3-4 yere tel çekip ilgili kurumlara ?ikayet ederek ancak durdurabildik. Sanki i?gale kar?? sava? halindeymi?iz gibi. Jandarmayla köy halk?n? kar?? kar??ya getirmeye çal??t?lar. Biz yolu kapatt?k ama ?imdi de orman yolunu dolan?p ç?kmaya ba?lad?lar. Bu kez de orman yollar?n? geni?letmek için a?açlar? kesiyorlar. Bizim köylülerimiz 1 tane a?aç kesemez ormandan, yasakt?r. Ama jeotermal ?irketi istedi?ini yapabiliyor" diye konu?tu.
"AYDIN G?B? OLMAKTAN ÇOK BÜYÜK END??E DUYUYORUZ"
Organik zeytin ve zeytinya?? üreticisi, ihracatç? Asil Dugan ise ?unlar? söyledi:
"Buras? ?zmir'in en fazla organik tar?m yap?lan köyü. Hayvanc?l?k ve zeytincilik birbirine geçmi? durumda. Bir yandan zeytin ve zeytinya??, di?er ya??ndan kekik, yabani lavanta, karaba? gibi aromatik bitkiler üretiliyor. Bunlar?n altlar?nda da hayvanlar?m?z otluyor. Mera hayvanc?l??? yap?yoruz. Bu birbirini besleyen bir ekosistem olu?turuyor. Gübreye, zirai zehire ihtiyaç kalm?yor. Keçiler budamas?n? yapt??? ve gübreledi?i için zeytinlerde ba?ka d?? girdiye gerek kalm?yor. Ayr?ca, keçiler a?açlar?n dibindeki otlar? yedi?inden orman yang?nlar?na da do?al önlem al?n?yor. Binlerce ki?i bu bereketli topraklarda geçimini sa?l?yor. On binlerce insan da buradaki üretim sayesinde sofras?nda sa?l?kl? g?dalar? bulabiliyor. Dolay?s?yla bu jeotermal faaliyetler yüzünden üretim alanlar?m?z?n zarar görmesinden çok büyük endi?e duyuyoruz. Ayd?n ?ncirliova'da bunun çok kötü örneklerini gördük. Jeotermal yüzünden incirler zarar gördü, ihracattan dönmeye ba?lad?. Burada da ayn?s? olmas?n diye köyden 100 ki?i jeotermale kar?? dava açt?. Ama hep yeni yeni projelerle geri geliyorlar. Jeotermal için çok büyük bir ruhsat alan? belirlenmi?. 23 yeni kuyu aç?lmak isteniyor. Yan? s?ra RES ve GES projeleriyle de tüm havza borularla dolacak. Ekosistemi, hayvanlar?n geçi?ini tamamen engelleyecek. Havam?z?, suyumuzu kirletecekler. Üretimi tamamen bitirecek projeler bunlar. Olamamas? için elimizden geleni yapaca??z."
"TOPRA?IN 2 B?N METRE ALTINI BIRAK, ÜSTÜNE BAK"
Köylülerin "çocuklar?n?z? i?e alaca??z" diye jeotermalciler taraf?ndan kand?r?lmaya çal???ld???n? söyleyen Dugan, "Biz bu tezgah? köylülerimize anlatmaya çal???yoruz. Hep beraber bir kar?? duru? sergilemeye çal???yoruz. Buralar bizim zenginli?imiz. Zeytiniyle, üzümüyle, ba??yla, bostan?yla, bu?day?yla kendine yeten bir Türkiye vard?. Bunlar? tamamen bitirip, d??a ba??ml? bir hale gelmemize f?rsat vermemelerini istiyorum. Topra??n üstündeki zenginli?imizi fark edelim. Topra??n 2 bin metre alt?ndan ç?kacak bir ?eye ihtiyac?m?z yok. Burada yap?lmak istenen santralin kar??layaca??, bir AVM'nin 1,5 y?ll?k enerji ihtiyac?. Ama belki 100 binlerce hanenin g?da temini çok büyük riske girecek. Bu projelerden vazgeçilsin. Bu sadece buradaki köylünün derdi de?il, sofras?nda sa?l?kl? g?da isteyen herkesin derdi" ifadelerini kulland?.
JEOTERMALDEN KAÇTI AMA Y?NE ONU BULDU...
67 ya??ndaki Nabiya Bask?n da ?unlar? söyledi:
"10 y?ld?r Orhanl?'da oturuyorum. Daha önce kom?u Il?calar'dayd?m. Il?calar'da y?llar önce sondaj açt?lar. Hayat bitti orada. S?cak sular?n buhar? yüzünden mandalinalar?m?z kurudu. ?imdi burada da yine jeotermal ç?kt? kar??m?za. Dünyan?n bu taraf?n? kurutur bu jeotermal. Kar?? ç?k?yoruz ama sözümüzü geçiremiyoruz. Kurulmas?n? istemiyoruz. Kapats?nlar, gitsinler, en güzeli o. Ama b?rakmayacaklar."
ANLATIRKEN GÖZLER? DOLDU: "BU YA?TAN SONRA NE YAPARIZ!"
Do?ma büyüme Orhanl?l? olan, 66 ya??ndaki çiftçi Muammer Buyruk'un ise "ba??m?za geldi bir dert" diyerek tan?mlad??? jeotermal faaliyetlerden bahsederken gözleri doldu. Buyruk, "O kadar u?ra??yoruz bir çaresi yok. A?a??larda bir ?ey olmaz dediler, geldi ba??m?za. Oradan bir b?rak?yorlar buhar?, nas?l üretim olsun. Cevizlerde, mandalinalarda, zeytinlerde s?k?nt? ba?lad?. Hayvanc?l?k bitti. Yapacak bir ?eyimiz kalmad?. Gözlerimiz dolu dolu oldu. 66 ya??nday?m. Nereye kaçar?z, nerede ekmek verirler bize. Devletimiz bilmiyor mu bunu. Ne yapal?m. Ç?k?yoruz o bölgeye, geliyor jandarma 'yasak' diyor. Onlar da emir kulu. Allah sonumuzu hay?r etsin. Herhalde de sonumuza geldik. Benim arazim sondaj kuyusuna 250 metre uzakl?kta. Tek arazim. Benim bunu sat?p da ba?ka yerden arazi alabilecek bütçem yok. Üretti?imiz sebzelerle geçiniyoruz. Onlar da yok olursa biz ne yapaca??z. Bu ya?tan sonra bir yere i?e giremeyiz, almazlar. Çoluk, çocuk, torunlar? ne yapaca??z. ?n?allah kurtuluruz bu dertten" ifadelerini kulland?.
"HAVASI GÜZEL D?YE GELD?K AMA..."
Orhanl? köyü sakinlerinden, halk oyunlar? ö?retmeni Nilhan Ayd?nalp de ?unlar? söyledi:
"Bu köyde bir halk oyunlar? ekibi kurmu?tuk. Sonra köyün havas?n?n güzel oldu?unu görünce buraya yerle?tik. Tar?mla da u?ra??yorum. Domatesimi, biberimi, patl?can?m? yeti?tiriyorum. Biz buraya temiz hava almaya geldik. Zeytinimiz, çamlar?m?z var diye geldik. Ama bu jeotermal yüzünden havam?z, sular?m?z kirlenecek. Yani enerji piyasas? bu kadar m? dü?tü. Böylesine güzel bir yerden mi kar??lan?r enerji. Bu projeye kar??y?m."
FARKLI BÖLGE ?Ç?N ALINAN ÇED'LE HARIL HARIL FAAL?YETTELER
Köydeki sondaj faaliyetlerinin, proje sahas? ile alakas? olmayan ba?ka bir yer için al?nm?? 2016 tarihli Çevresel Etki De?erlendirme (ÇED) gerekli de?ildir karar? sunularak, ÇED sürecinin d???nda b?rak?ld??? ortaya ç?km??t?. Köylüler ve Orhanl? Köyü Kültür Do?a Gençlik ve Spor Kulübü Derne?i, proje için 2020 Eylül ay?nda verilen (ÇED) kapsam d??? karar?n?n ve 2016 tarihli ÇED gerekli de?ildir karar?n?n iptali için dava açm??t?. Ancak bu davalar halen sürerken, kamyonlar?n har?l har?l alandan hafriyat çekti?i ve sondaj faaliyetlerine devam edildi?i görüntülendi.
Yine Orhanl? Köyü yak?nlar?nda kurulmak istenen 23 jeotermal kuyusu, birer JES, GES ve RES içeren entegre enerji tesisi için ise k?s?tlaman?n oldu?u gün, 21 Nisan 2021 tarihinde, halk kat?l?m toplant?s? düzenlenece?i aç?klanm??t?. Yasaya ayk?r? ?ekilde, halk?n evde olmas? gereken günde düzenlenece?i belirtilen toplant?, itirazlar üzerine iptal edilmi?ti.