?zmir'de Kültür ve Turizm Bakanl??? izni ile ?zmir Katip Çelebi Üniversitesi ad?na yürütülen ve ?zmir Büyük?ehir Belediyesi, Güzel Enerji A? ve Ya?ar E?itim ve Kültür Vakf?'n?n destekleri ile yap?lan kaz? çal??malar?yla dünyan?n kent merkezindeki en büyük antik dönem agoralar?ndan biri olan Smyrna Agoras?'n?n tarihi, gün yüzüne ç?k?yor.
Büyük ?skender taraf?ndan 193 hektarl?k alanda kurulan 8 bin 500 y?ll?k tarihe sahip antik kent, Kadifekale'den Kemeralt?'na kadar uzan?yor. Antik ça??n gündelik ya?am?na dair çok say?da ipucu sunan kentte, son 14 y?ld?r gerçekle?tirilen kaz? çal??malar?nda 1483 adet obje bulundu. Bu objelerle birlikte Smyrna Agoras?'n?n, ?zmir'de ya?anan depremler ile ilgili birçok kan?t içerdi?i de ortaya ç?kt?.
?zmir Katip Çelebi Üniversitesi Türk ?slam Arkeolojisi Bölümü Ö?retim Üyesi ve Smyrna Antik Kenti ve Agora Tiyatrosu Kaz? Heyeti Ba?kan? Doç. Dr. Ak?n Ersoy, Smyrna Antik Kenti'nde depreme dair önemli yaz?t, yap?t ve belgelerin oldu?una dikkat çekti.
'DEPREMSELL?K UZUN UZUN ANLATILIYOR'
?zmir'de 30 Ekim'de meydana gelen depremin, benzerlerinin geçmi? dönemlerde de ya?and???n? belirten Doç. Dr. Ersoy, "Geçen sene bu zamanlarda ?zmir'de büyük bir deprem meydana geldi. Ben de depremzedelerden bir tanesiyim. Smyrna Antik Kenti'nde ?zmir'in depremselli?ine vurgulayan önemli yaz?tlar var. Dönemin valisinin kentteki deprem sonras?nda ?zmir'in yeniden bir ?ehir olmas?n? onurland?r?ld??? bir yap?t yer al?yor. Yap?t?n üzerinde muhtemelen vali beyin bir bronz heykeli oldu?unu tahmin ediyoruz. Bir somut yaz?t, bir de antik kaynaklar?n belgeleri var. Bu belgelerde ?zmir'deki depremselli?i uzun uzun anlat?yorlar. Birçok ipucu ?zmir'in depremselli?inin 2 bin 500 y?ll?k kay?tlar?n? bize sunuyor" dedi.
'BULDU?UMUZ YAZIT, ?ZM?R DEPREM?N?N BELGES?D?R'
Ören yerinde bulunan bir yaz?ttan söz eden Doç. Dr. Ersoy, "Milattan sonra 551 y?l?na ait bir yaz?t bulunuyor. Dönemin ?zmir valisinin kente deprem sonras? yapt??? desteklerle yeniden aya?a kald?r?lmas?n? gösterdi?i bir yaz?t ortaya ç?kt?. 2009 y?l?nda bu yaz?ta ula?t?k ve görünür hale getirdik. Bu ?zmir'in 6'nc? yüzy?l?n ortalar?nda geçirmi? oldu?u depremin belgesidir. ?zmir'in antik kaynaklarda geçen 177-178 y?l? depremi vard?r. Bu depremi 'Aristides' adl? bir hitabet sanatç?s?n?n günümüze ula?m?? eserlerinden ö?reniyoruz. Aristides'in söylemlerinden, ?zmir'in güne?inin o dönemde soldu?unu ö?reniyoruz. Aristides ?zmir için yard?m istemi?tir. Öte yandan kare kütleler, depreme kar?? 24 metre uzunlu?undaki yap?n?n y?k?lmas?n? engellemek için in?a edilmi?. Kemerleri desteklemek üzere yap?lm?? olan güçlendirmeler bulunuyor. Bunlar?n da içinde dev?irme malzemeler var. Deprem ve güçlendirmeleri ?zmir'in kaderinde bulunuyor" diye konu?tu.
'14 YILDA 1483 OBJE BULUNDU'
?zmir'in ya?anabilir olmas? özelli?ine dikkati çeken Doç. Dr. Ersoy, "Bu kentin özelli?i ayn? ?stanbul gibi üzerinde ya?anabilir bir kent olmas?d?r. Bu bölgede birinci derecede arkeolojik sit alan? olan iki büyük alan var. Birincisi Kadifekale'dir. Hemen alt?nda Smyrna Tiyatrosu ve Smyrna Agoras? bulunmaktad?r. Antik dönemde de mutlaka her ?zmirlinin gün içinde bir defa da olsa u?rad??? bir nokta buras?. Bu bölge tezgahlar?n oldu?u, dini ritüellerin yap?ld??? ve günlük ya?amda her türlü aktivitenin bulundu?u bir yer. 14 y?ll?k çal??malar?m?zda sponsorlar?m?z?n deste?ini gördük. 1483 adet objeyi, ?zmir Müzesi'ne kazand?rd?k. ?zmir Müzesi'nin bir kö?esinde, son 14 y?lda Smyrna kaz?lar? çerçevesinde buldu?umuz heykellerden olu?an bir kö?emiz var" dedi.
'HEDEF?M?Z SYMYRNA T?YATROSU'NU ORTAYA ÇIKARMAK'
Smyrna Agoras?'n?n içinde suyun da oldu?unu anlatan Doç. Dr. Ersoy, "Yamaçlarda ?zmir'in sular?n? toplay?p bölgelere ileten kanallar bulunuyor. Antik Ça?'?n günlük ya?am?n? anlatan pek çok duvar yaz?s? bulunuyor. Bugüne kadar bu k?sm?n? ziyaretçilere açamad?k ama yak?n zamanda açmay? planl?yoruz. Kaz? çal??malar?n?n bundan sonraki süreçte ne kadar devam edece?i ile ilgili bir tarih vermek mümkün de?il. ?zmirlilerin en çok merak etti?i yap? Smyrna Tiyatrosu'dur. Bu yap?y? en k?sa sürede ortaya ç?karmay? hedefliyoruz. Hiç ummad???m?z buluntularla kar??la??yoruz. ?zmir'in tiyatrosunda bir tuvalet yap?s? ortaya ç?kt?. Bu tarz beklenmedik yap?tlar?, temizlemek ve belgelemek zaman al?yor. Tüm bunlar, arkeolojik kaz?lar?n süresini uzat?yor. ?zmir'de UNESCO kal?c? listesi içerisine girme çal??malar? devam ediyor. Bu çal??malar?n merkezinde Smyrna Agoras? ve Tarihi Kemeralt? Çar??s? var" diye konu?tu.