İzmir'in coğrafi işaretle koruma altına alınan geleneksel tatlısı şambali, kentte tercih edilen sokak tatlıları arasında yer alıyor. "Şam tatlısı" ya da "şam balı" olarak da bilinen, ana malzemeleri irmik, şeker ve yoğurt olan şambali, özellikle öğle yemekleri sonrası ağızlarını tatlandırmak isteyenlere pratik ve lezzetli bir seçenek sunuyor.
Bakır tepsilerde hazırlanan hamurun dikdörtgen kesilip üzerine yer fıstığı konulduktan sonra odun ateşinde altı ve üstü kıtır olacak şekilde pişirilmesiyle hazırlanan şambalinin şerbeti de bakır kazanlarda kaynatılıyor.
Arasına süt kaymağı ve üzerine tarçın eklenerek de tüketilebilen şambali, Tarihi Kemeraltı Çarşısı ile kentin kalabalık cadde ve sokaklarında satılıyor.
İzmir Ticaret Odasının başvurusuyla 2017 yılında Türk Patent ve Marka Kurumunca coğrafi işaret verilen tatlının aslına uygun bir şekilde gelecek nesillere aktarılması hedefleniyor.
80 yıldır şambali tatlısı yapıyorlar
Kentte şambali denince akla ilk gelen adreslerden olan Hisarönü Şambalicisi de seyyar tezgahlarla başlayan faaliyetini Tarihi Kemeraltı Çarşısı'ndaki küçük dükkanında devam ettiriyor.
İşletmenin üçüncü kuşak temsilcisi Can Doyurgan, dedesiyle başlayan şambalicilik macerasının yaklaşık 80 yıldır büyüyerek devam ettiğini anlattı.
Şambalinin Suriye'ye özgü bir tatlı olduğunu ancak İzmir ile özdeşleştiğini belirten Doyurgan, bir süre önce Yunanların da sahiplendiği tatlının İzmir tarafından coğrafi işaret tesciliyle koruma altına alındığını kaydetti.
- Kara fırında bakır tepsiyle pişmeli
Tatlının kara fırında odun ateşinde ve bakır tepsilerde yapılmasının lezzetini artırdığını ifade eden Doyurgan, şunları söyledi:
"Şambali tatlısı, kara fırın odun ateşinde orijinal bakır tepsilerde yapılır. Şerbeti bakır kazanda kaynar. Muhteviyatı doğaldır, irmik ve gerçek şeker vardır, katkı maddesi yoktur. Bu tatlıyı evde yapsak bakır tepsi, kara fırın odun ateşi olmadığından sokakta yediğimiz gibi lezzetli olmaz."
Şambaliyi her defasında aynı lezzette yapmanın bir sanat olduğunu dile getiren Doyurgan, hamurun kıvamını tutturmanın, altını ve üstünü dengeli kızartmanın, şerbetini dengelemenin bir ustalık işi olduğunu belirtti.
Doyurgan, "Tarçınla çok güzel olur ve arasına süt kaymağı konulur, tarçınlı kaymaklı dediğimiz bulunmaz bir lezzettir. Sizi çocukluğunuza götürür. Bizim üç nesildir müşterilerimiz var, gelip tatlı alıyorlar. Bayramlarda onlara götürülecek en güzel hediyedir çünkü onları gençliklerine, çocukluklarına götürür." diye konuştu.