Melda GENCER/SONKALE?ZM?R-TMMOB ?zmir ?l Koordinasyon Kurulu, ?zmir Tabip Odas?, ?zmir Barosu, ?zmir Ya?am Alanlar?, EGEÇEP ve çevreciler Gaziemir Emrez Mahallesi'ndeki eski kur?un döküm fabrikas? alan?nda bas?n aç?klamas? yapt?. Alandan ç?kan at?klar?n Torbal? Yo?urtçular Mahallesi'ndeki bo? araziye döküldü?ünün Büyük?ehir Belediyesi ekipleri taraf?ndan ortaya ç?kar?lmas?n?n ard?ndan çal??malar?n durdurulmas? için ça?r? yap?ld?.
"13 YILDIR MÜCADELE SÜRÜYOR"
TMMOB Çevre Mühendisleri odas? ?zmir ?ube Ba?kan? Selma Akdo?an'?n okudu?u aç?klamada ?öyle denildi:
"?zmir Gaziemir'de dönemin Çevre ve ?ehircilik Bakanl??? taraf?ndan lisans verilmi? bir kur?un ve akü geri kazan?m tesisinin bahçesinde 2007 y?l?nda tespit edilen, kamuoyunun ise ancak 2012 y?l?nda bir gazete haberi ile bilgi sahibi oldu?u, Radyoaktif ve Tehlikeli At?klar?n bulundu?u "?zmir'in Çernobili" olarak an?lan at?k alan?na ili?kin süreç, taraf?m?zca yak?ndan takip edilmektedir. Kentin ortas?nda çevre ve halk sa?l???n? tehdit eden at?klar?n bulundu?u alan?n temizlenmesi, ülkeye giri?i yasak olan nükleer at?klar?n nas?l ve nereden getirildi?inin belirlenerek kamuoyu ile payla??lmas? ve sürecin sorumlular? ile ilgili gere?inin yap?lmas?na yönelik ça?r?lar?m?z ve mücadelemiz payda?lar?m?z ile birlikte 13 y?ld?r devam etmektedir. Yaln?zca yerel de?il, asl?nda uluslararas? bir radyoaktif ve tehlikeli at?k kirlenmesi sorunu olan bu olay, IAEA (Uluslararas? Atom Enerjisi Kurumu)'na da bildirilmi?tir.
Bugün dünyan?n gördü?ü en büyük nükleer facialardan biri Fuku?ima Daiichi nükleer santral kazas?n?n 14. y?ldönümünde; ülkemizde nükleer santral bulunmamas?na ra?men nükleer at?klar?n ortaya ç?kt??? kur?un fabrikas?ndaki at?klar?n neden bertaraf edil(e)medi?ini sormak için tekrar bir araday?z.
BAKANLI?A SORULAR
23.07.2024 tarihinde ba?layan; Bakanl?k ilgili birimleri, NDK, TENMAK ve ?zmir Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i ?l Müdürlü?ü kat?l?m? ile olu?turulan komisyonun gözetiminde yürütüldü?ü belirtilen temizlik çal??malar?n?n geldi?i noktada; eski kur?un fabrikas? at?klar?n?n Torbal? ilçesi Yo?urtçular Mahallesi'ndeki bo? bir alana izinsiz ?ekilde döküldü?ü ?zmir Büyük?ehir Belediyesi ?klim De?i?ikli?i ve S?f?r At?k Dairesi Ba?kanl???'na ba?l? Kent Temizli?i ?ube Müdürlü?ü denetim ekipleri taraf?ndan belgelendi. Bu durum yasad??? at?k ticareti ve at?klar?n fabrika sahas?na gömülmesi ile ba?layan süreçte; ilgili kurumlar?n gözetiminde yap?ld??? belirtilen temizlik çal??malar?nda da yasad???l???n ve kontrolsüzlü?ün devam etti?ini göstermektedir.
Bu noktada sahadaki çal??malar?n acilen durdurulmas? ve temizlik için verilen yetki belgelerinin iptal edilmesini talep ediyor; a?a??da belirtilen sorular?m?z? yetkili ve görevli Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl??? ile Nükleer Düzenleme Kurumu ba?ta olmak üzere ilgili kurumlara soruyoruz:
- At?klar?n ayr??t?r?lmas? ve ta??nmas? s?ras?nda ortaya ç?kacak çevre ve sa?l?k etkilerinin önlenmesine yönelik bir çal??ma yürütülmü? müdür? Çevre, i?çi sa?l??? ve halk sa?l??? konular?nda al?nan önlemler nelerdir?
- Alanda çal??ma yap?l?rken, radyoaktif ve tehlikeli maddelerin araç, alet ve i?çilere bula?mas?n? önleyecek ve sonra temizlenmesini sa?layacak önlemler uygulanm?? m?d?r?
- Alanda çal??ma yap?l?rken, tozumay? engellemek ve olu?acak olas? tozuman?n etkilerini bertaraf etmek için, mevzuat?n öngördü?ü toz kontrol önlemleri al?nm?? m?d?r?
- At?klar? yükleyen, ta??yan ve i?leyen i?çiler ile operatörlere gerekli ki?isel koruyucu donan?m sa?lanm?? m?d?r? Bu ki?ilere yeterli e?itim verilmi? midir ve güvenlikleri hangi yöntemlerle temin edilmi?tir?
- Radyoaktif ve tehlikeli at?klar? ta??yan araçlar uygun ta??ma standartlar?n? kar??lamakta m?d?r?
- Sahada ayr??t?r?lan at?klar nakliye i?lemine kadar hangi ko?ullarda bekletilmi?tir, al?nan önlemler nelerdir?
- Sahada doz h?z? ölçümleri gerçekle?tirilmi? midir? E?er yap?lm??sa, ölçümler mekânsal olarak kaç farkl? noktada gerçekle?tirilmi?tir? Doz h?z?n?n mekânsal da??l?m? nas?ld?r ve bu ölçümlerin koordinat bazl? say?sal sonuçlar? nelerdir? Ayr?ca, saha d???nda ve yerle?im alanlar?nda doz h?z? ölçümleri yap?lm?? m?d?r? Yap?ld?ysa hangi koordinatlarda hangi doz h?z? de?erleri ölçülmü?tür?
- Alanda çal??an ve çal??malar? denetleyen özel kurulu?lar bünyesindeki "konusunda uzman ekiplerin" bu alandaki geçmi? deneyim ve uzmanl?klar? nelerdir?
- ?imdiye kadar yap?lan çal??malar kapsam?nda ta??ma ve bertaraf i?lemleri yap?lan at?klar?n tür ve miktar olarak da??l?m? nedir?
- At?klar hangi tesislerde ve hangi yöntemlerle bertaraf edilmi?tir?
- At?klar?n radyoaktif olup olmad???, tehlikeli madde içerip içermedi?i hangi analiz yöntemleri ile belirlenmi?tir?
"Sa?l?kl? Kentlerde Ya?ama Hakk?m?z?" savunan Meslek Odalar? ve Kent Bile?enleri olarak Gaziemir sürecini dikkatle takip etti?imizi vurgulayarak; yetkili kurum ve kurulu?lar?, ?effaf ve denetlenebilir bir süreç yürüterek çevre, i?çi ve halk sa?l???n? korumaya ve kamuoyunu sürekli bilgilendirmeye davet ediyoruz. Bu amaçla;
Yukar?daki sorular?n tamam?n?n eksiksiz olarak cevapland?r?lmas?, ilerleme ve analiz raporlar? ile birlikte konu ile ilgili belgelerin tamam?n?n kamuoyuyla payla??lmas?n?, Meslek Odalar? ve Yerel Yönetimlerin temsilcileri ile ba??ms?z uzman/akademisyenlerin yer alaca?? bir komisyon kurulmas?n?,
Komisyon taraf?ndan alanda ?imdiye kadar yürütülen tüm çal??malar?n ara?t?r?lmas? ve mevcut durumun tespitine yönelik çal??ma yürütülmesini, Alandaki tüm kirleticilere (radyoaktif ve di?er tehlikeli maddelere) yönelik izleme yap?lmas?n? ve bu ölçüm sonuçlar?n?n payla??m? ile birlikte alana kameralar verle?tirilerek alandaki çal??malar?n kamuoyu taraf?ndan sürekli denetlenebilir (izlenebilir) duruma getirilmesini,
Yukar?da s?ralanan ko?ullar sa?lan?ncaya kadar alandaki çal??malar?n durdurulmas?n? talep ediyor ve ça?r?m?z? yetkili ve görevli kurumlara buradan bir kez daha iletiyoruz.
Buradaki radyoaktif at?klar?n kayna?? belli de?ildir, yasad??? yollarla gelmi?tir, uluslararas? nükleer güvenlik sorunu olarak kabul edilmelidir. Bu yüzden Nükleer Düzenleme Kurumu'yla i?birli?i içinde sorunun çözümlenmesi için ?zmir Barosu, Hayrettin K?l?ç ve Arif Ali Cang? taraf?ndan Uluslararas? Atom Enerjisi Ajans? (IAEA)'na ba?vuru yap?lm??t?, ancak ?u ana kadar somut bir ad?m at?lmam??t?r. "Nükleer güvenlik ve emniyet"i sa?lamak amac?yla kurulmu? olan Uluslararas? Atom Enerjisi Ajans? (IAEA)n? da görevini yapmaya ça??r?yoruz."