Gaziemir ilçesinde, botanik biliminin babas? olarak bilinen Tournefort'un ö?rencisi ?ngiliz Konsolos William Sherard'?n 320 y?l önce ?zmir'deki evinin önünde kurdu?u botanik bahçesinin izleri gün geçtikçe siliniyor. Gaziemir Belediyesi ile EÜ Botanik Bahçesi Herbaryum Uygulama ve Ara?t?rma Merkezi i? birli?i ile 2012'de yap?lan çal??mada eski bir kroki yard?m?yla yeri belirlenen botanik bahçesi, Avrupa'n?n en eski botanik bahçesi olma özelli?i ta??yor. Botanik bahçesinin bulundu?u bölgeyi belirleme çal??malar?nda yer alan EÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Serdar Gökhan ?enol, botanik bahçesinin yakla??k 40 dönüm alan üzerinde kurguland???n? ve 1700'lerin ba?lar?nda William Sherard'?n Karlofça Anla?mas? sonras?nda Anadolu'ya ?ngiliz konsolosu olarak atand???n? ve ?zmir'e yerle?ti?ini söyleyerek, "O dönem Levantenlerin yay?l?? gösterdi?i, Hollanda ba?konsoloslu?unun da bahçesinin oldu?u alan?n kenar?na 40 dönümlük bir bahçe al?yor. Sherard, jeoloji ve arkeoloji ilgisine sahip birisi. Karacasu Afrodisias Antik Kenti'ni de ilk dünyaya tan?tan ki?ilerden birisi. Ayn? zamanda Anadolu botani?inde bizim 'Büyük Baba' olarak nitelendirdi?imiz Anadolu'ya gerçek anlamda ilk bilimsel geziler düzenleyen Tournefort'un ö?rencisidir" dedi.
ANADOLU'DAN G?DEN ÖRNEKLER OXFORD ÜN?VERS?TES?'NDE
William Sherard'?n Tournefort'tan botanik e?itimi alarak Anadolu'ya geldi?ini ve Suriye, Irak, Lübnan'dan bitki toplad???n? söyleyen Prof. Dr. ?enol, "Toplad??? bitkilerin bir k?sm?n? koleksiyon bahçesi olarak burada kendi evinin de bulundu?u 40 dönümlük bahçede sergiliyor. Bunun yan?nda botanikte presleyerek bilimsel materyal toplama dedi?imiz herbaryum tekni?ine uygun olarak Anadolu'dan ve yak?n Asya'dan toplad??? 12 bin örne?i kendi herbaryum örne?i olarak bahçesinde ve evinde sakl?yor. ?ngiltere'ye gitti?inde örnekleri ?ngiltere'ye ta??n?yor. Ölümünden sonra ise 12 bin örnek Oxford Üniversitesi'ne aktar?l?yor. 12 bin herbaryum Sherard koleksiyonu Oxford Üniversitesi'nde bulunuyor. Çal??malar?m?z s?ras?nda ?zmir'den toplanan 40 örne?inin foto?raflar?n? Oxford Üniversitesi'nden istedik. Bugün ?ansl? oldu?umuz noktada William Sherard'?n bahçesi hala bo? arazi olmas?, baz? kal?nt?lar ve o dönemden kalma a?açlar hala alan içerisinde bulunuyor. Sherard'?n evinin bulundu?u noktada ?u anda bir ilkokulu var. Geri kalan büyük bir k?sm? bo?" ifadelerini kulland?.
'AVRUPA'DAK? KRAL?YET BAHÇELER?NDEN B?LE DAHA YA?LI'
Gaziemir'deki botanik bahçesinin Avrupa'n?n en büyük botanik bahçesi olan kraliyet bahçelerinden bile ya?l? belirten Prof. Dr. ?enol, ?unlar? söyledi:
"12 bin bitkisel çe?itlili?e sahip Anadolu'nun co?rafyas?n?n ilk önemli çal??malar?n yap?ld??? alan olmas? anlam?nda ve 320 y?ll?k bir geçmi?i ifade etmesi anlam?nda çok önemli bir nokta. Avrupa'n?n büyük diyebilece?imiz en büyük botanik bahçelerinden, kraliyet bahçelerinden bile ya?ça çok büyük bir bahçeden bahsediyoruz. Buras? Meles'in do?du?u noktaya çok yak?n. Meles Çay?'n?n hemen yan?nda bulunuyor. Meles ve Ye?ildere'nin rehabilitasyonu için ?zmir Büyük?ehir Belediyesi'nin gerçekle?tirdi?i proje çal??malar? var. Botanik unsurlar bunlar?n içine yerle?tirilmi? durumda. Birkaç y?l içerisinde buras? tekrar harekete geçirilirse, en az?ndan Anadolu botani?i ve biyoçe?itlili?in anlat?m? ad?na bir merkeze dönü?türülürse ve ?ehrin birkaç noktas?na benzer unsurlar? içeren noktalarla birlikte hareket geçirilirse gelece?e aktar?m? aç?s?ndan önemli oldu?unu dü?ünüyorum. Alan içerisinde çok say?da ya?l? a?aç var. Sherard'?n çizdi?i krokinin kö?e noktalar?nda dut, selvi, f?st?k, zeytin a?ac? var. Bu unsurlar hala ya?ar durumda ancak alana her geçen gün müdahale art?yor. Bu da kayb? art?r?yor. En az?ndan bu önemli kö?e ta?lar? ayakta tutulmas? bahçenin bilinirli?ini art?racak ve yerinin korunmas? anlam?nda önem arz ediyor."
'BOTAN?K BAHÇELER? GÖRMEK ?Ç?N DOLA?AN ?NSANLAR VAR'
Botanik bahçesinin turizmde de kullan?labilece?ini belirten Prof. Dr. ?enol, "Gaziemir'de olmas? bir ?ans. Çünkü ?zmir'in kap?s? burada. Havaalan? çok yak?n, fuar çok yak?n. Turizm anlam?nda insanlar ilk önce buraya iniyor. Buradan ?ehre aç?lan bir bo?az var, Kültür Park var. Bütün unsurlar?n hepsi bir araya getirilerek bir botanik turizm rotas?, Avrupa'n?n en eski bilim insanlar?n?n burada oldu?unu ifade eden bir nokta olarak dünyaya tan?t?lmas? çok büyük ses getirecektir. Biyolojik çe?itlilik anlam?nda ku?larla, bitkilerle dünyay? gezen insanlar var. Botanik bahçelerini görmek için dola?an insanlar var. Avrupa Birli?i'nde bulunan veya bulunmayan ülkelerin geçmi? tarihlerine sahip ç?kma anlam?nda önemli bir destek sa?layacakt?r. Bugün AB fonlar?n ilk 5 maddesi içerisinde biyoçe?itlilik var. Biz bu biyoçe?itlilik önceli?ini kullanarak AB fonlar?nda buraya destekleyebiliriz. Önümüzde bir EXPO süreci var. O süreçte de buray? destekleyebiliriz. Yeter ki do?ru projelerle, do?ru anlat?labilsin" diye konu?tu.