?YTE ?n?aat Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Cemalettin Dönmez, Kahramanmara? merkezli 11 ili etkileyen depremlerin ard?ndan arama-kurtarma ekiplerinin çal??malar? sonras? 8 ki?ilik bir ekiple Hatay’?n merkez Antakya ilçesine gidip, 500 binada hasar tespit çal??mas? yapt???n? belirtti. Bölgede binalar?n hasar boyutunu belgelemek için çal??t?klar?n? ifade eden Prof. Dr. Dönmez, 4'üncü günde enkazlar?n neden oldu?u toz sonucu ekibin yar?s?n?n hastalan?p, ?zmir'e geri dönmek zorunda kald???n? dile getirdi. Hatay'da 2000 y?l? öncesinde in?a edilen bina say?s?n?n çok olmas? nedeniyle en a??r hasar alan bölgenin Antakya oldu?unu söyleyen Prof. Dr. Dönmez, "Saraykent Mahallesi'nde 131 binada inceleme yapt?k. Saraykent ?ehrin yeni geli?en bir bölgesi. 2010 sonras? in?a edilen binalar?n olu?turdu?u bölge, merkezden farkl? olarak büyük oranda ayaktayd?. 131 binadan 1'i y?k?lm??, 2'sinin ise acil y?k?lmas? gerekiyordu. Geri kalan?n?n yüzde 90'? a??r hasarl?yd? ama ayaktayd?. Bu binalar y?k?lacak olsa da insanlar?n can?n? kurtarabildi?i anlam?na geliyor" ifadelerini kulland?.
'B?NALAR BIRAKIN YIKILMAYI YA HASAR ALMIYOR YA DA ÇOK AZ ALIYOR'
?n?aat mühendislerinin ?artnameye göre tasar?m yapt???n? söyleyen Prof. Dr. Dönmez, yap?larda belli miktarda perdeyi zorunlu tutan '?ili formülü'nün önemini vurgulad?. Can kay?plar?n? önlemesinin yan? s?ra in?aat maliyetlerinde de bir sigorta olarak kabul edilebilecek bu formülün uygulanmas? gerekti?ini anlatan Prof. Dr. Dönmez, sözlerine ?öyle devam etti: "Mühendisin tercihine göre performans? de?i?iyor. ?artname bu konuda aç?k. Uzmanla?maya sahip olmayan mühendisler bir reçete uygular. Yap?lar ?artnameye göre hayat kurtard? ama söz konusu bölgede 131 binay? kaybettik. ?nsanlarda olu?an psikoloji ve milli servet kayb?n? da dü?ünmek gerekiyor. '?ili formülü'nü uygulamak yap? maliyetlerini yüzde 5-10 civar?nda artt?racakt?r ama kay?plar?m?z? dü?ündü?ünüzde bu formül bir sigorta olabilirdi. '?ili formülü', binan?n güçlendirilmesinde, binaya perde eklenmesi ?eklinde uygulan?yor. '?ili formülü'nün esas? da buna dayan?yor. Yani dolgu duvarlar, beton duvar haline getiriliyor. Bu formül uyguland???nda binalar b?rak?n y?k?lmay? ya hasar alm?yor ya da çok az al?yor. Kay?p azal?yor. TOK? yap?lar?n?n iyi performans gösterdi?i söyleniyor. Bunun da nedeni tünel kal?p kullan?m?d?r, yani bu binalarda yo?un miktarda perde duvar var demektir. Perde duvar kullan?m? ?art ko?ulabilir. Do?ru uygulan?rsa bu yeni yap?lan binalar?n performans?n? çok iyi hale getirir."
YASAL DÜZENLEME ?HT?YACI
Üniversitelerde deprem tasar?m? yapacak mühendislerin uzmanla?mas?na yol açacak bir düzenleme gerekti?ini kaydeden Prof. Dr. Dönmez, ?YTE olarak e?itim plan?nda s?n?rl? da olsa bir de?i?iklik yapabileceklerini dile getirdi. Uzmanla?m?? mühendislere ihtiyaç duyuldu?unu belirten Prof. Dr. Dönmez, "?n?aat mühendislerinin yetkilerinin uzmanla?abildi?i konulara göre tan?mlanmas? konusunda bir yasal düzenleme gerekiyor. 20 y?ld?r bunun kavgas?n? veriyoruz. ?n?aat mühendisleri odas? ve üniversiteler büyük çaba gösterdi ama hayata geçirilmedi. Yasal düzenleme olmadan e?itimin kendi kendini bu duruma adapte edebilmesi ba?ka ihtiyaçlar sebebiyle mümkün de?il. Her mühendise bu yetki verilemez. Bilgiyi elde edip, tecrübe kazand?ktan sonra depreme kar?? tasar?mlar?n yap?lmas? için izin verilmesi gerekiyor" ifadelerini kulland?.