?zmir'de kurakl?k ve ya??? azl??? nedeniyle barajlardaki su seviyesi her geçen gün dü?üyor. Planl? ve dönü?ümlü su kesintilerinin yap?ld??? kentte, içme ve kullanma suyunun büyük bölümü yer alt? suyu kaynaklar?ndan kar??lan?yor. Yer alt? suyu kaynaklar?n?n hem miktar hem de kalite aç?s?ndan ciddi tehdit alt?nda oldu?unu vurgulayan ?YTE Uluslararas? Su Kaynaklar? Bölüm Ba?kan? Prof. Dr. Alper Baba, "Günümüzde yo?un kentle?me, do?al yüzeylerin yerini geçirimsiz yüzeylerin almas?na neden oluyor ve bu durum yer alt? suyu beslenme oran?n? azalt?yor. Böylece, yer alt? suyu kaynaklar?n?n yenilenmesi zorla??yor. Özellikle geçirimsiz yüzeyler nedeniyle ya?mur sular?n?n topra?a s?zmas? engelleniyor, bu da zamanla yer alt? suyu seviyelerinin dü?mesine yol aç?yor. Öte yandan, yer alt? suyu kalitesi de bozuluyor; kent içindeki s?cakl?k art??? buharla?may? art?rarak hidrolik döngüyü olumsuz etkiliyor. Ne yaz?k ki bu durum, günümüzde birçok kentte gözlemleniyor" ifadelerini kulland?.
Türkiye'nin 3'üncü büyük ?ehri olan ?zmir'in nüfus art???, kentle?me, plans?z tar?msal uygulamalar ve iklim de?i?ikli?i gibi nedenlerle hem yer üstü hem de yer alt? suyu kaynaklar? aç?s?ndan ciddi risk alt?nda oldu?unu söyleyen Prof. Dr. Baba, "Ya??? yetersizli?i nedeniyle barajlardaki su seviyeleri önemli ölçüde dü?tü, baz? barajlar neredeyse kuruma noktas?na geldi. Eylül 2025 itibar?yla, ?zmir'e içme suyu sa?layan Tahtal? Baraj?'n?n doluluk oran? yüzde 4,87 seviyesinde. Bu nedenle, ?zmir genelinde içme ve kullanma suyunun yakla??k yüzde 95'i yer alt? suyu kaynaklar?ndan kar??lan?yor. A??r? yer alt? suyu çekimi, birçok alanda su seviyesi dü?ü?lerine neden oluyor. Özellikle k?y? bölgelerinde bu durum, tuzlanma riskini art?r?yor. Tuzlanan sular do?rudan içme suyu olarak kullan?lamaz. Yüksek tuzluluk içildi?inde sa?l?k aç?s?ndan zararl? olabilir" aç?klamalar?nda bulundu.
'DO?AL DENGE BOZULUR'
Prof. Dr. Baba, sözlerini ?öyle sürdürdü:
"Yer alt? suyu tuzland???nda ise özellikle k?y? kentlerinde ya?ayan nüfusun temiz içme suyu kaynaklar? azal?r ve ar?tma maliyetleri artar. Tuzlu suyla sulama yap?ld???nda toprakta tuzlula?ma meydana gelir. Bu durum bitki köklerinin su al?m?n? engeller, ürün verimini dü?ürür ve zamanla tar?m yap?lamaz hale gelen arazilere yol açabilir. ?zmir ilinde özellikle Menemen Ovas?'nda bu sorun kritik düzeye ula?abilir. Ayr?ca tatl? su ekosistemleri, örne?in sulak alanlar tuzlanmadan olumsuz etkilenir. Tuzlulu?a duyarl? bitki ve hayvan türleri yok olur, biyoçe?itlilik azal?r. K?y? sulak alanlar?na tuzlu su giri?inin artmas?yla da do?al denge bozulur. ?zmir bu aç?dan oldukça hassast?r; kent, önemli ku? üreme ve göç yollar? üzerinde yer al?yor. Buna ek olarak tuzlu su, borular ve altyap? sistemlerinde korozyona neden olur, bu da bak?m ve yenileme maliyetlerini art?r?r."
'HALKAPINAR VE MENEMEN OVASI'NDAN SU TEM?N ED?LEB?LMEL?'
Ya????n yetersiz olmas? durumunda yer alt? suyu kaynaklar?n?n, do?ru ve etkin bir ?ekilde kullan?lmas? gerekti?ini söyleyen Prof. Dr. Baba, "Yer alt? suyu kaynaklar?n?n potansiyeline ve çekim miktarlar?na ili?kin somut çal??malar?n yap?lmas? önemlidir. Akiferlerin, yani su bar?nd?ran jeolojik yap?lar?n, potansiyellerinin ortaya konmas? ve düzenli olarak izlenmesi gereklidir. ?zmir'in en önemli su kaynaklar?ndan biri Halkap?nar, di?eri Menemen Ovas?. Bu iki alan?n kirlenmesinin en aza indirilmesine yönelik h?zl? çal??malar yap?lmal? ve ihtiyaç halinde bu kaynaklardan belirli miktarda su temin edilebilmeli. Ayr?ca, kentte bulunan baz? kaynaklar?n tuzluluk de?erleri görece daha dü?ük. Bu kaynaklar h?zl? bir ?ekilde ar?t?larak sisteme dahil edilebilir. Bunun d???nda, ar?t?lm?? at?k sular?n daha ileri düzeyde ar?t?larak tar?msal faaliyetlerde kullan?lmas? son derece önemli. Orta vadede ise deniz suyunun ar?t?lmas?, bu suyun hem do?rudan kullan?lmas? hem de yer alt? suyu akiferlerine verilmesi planlanabilir. Sonuç olarak, yer alt? suyu kaynaklar?n?n etkin bir ?ekilde izlenmesi, akiferlerin hidrolik parametrelerinin dikkate al?nmas? ve akiferleri kirletmeyecek acil önlemlerin al?nmas? son derece önemli" dedi.
'?Ç ANADOLU, GÜNEYDO?U ANADOLU VE EGE'DE YER ALTI SUYU SEV?YES? DÜ?ÜYOR'
Tar?msal üretim, içme suyu temini ve sanayi gibi sektörlerde kritik öneme sahip olan yer alt? suyunun iklim de?i?ikli?i nedeniyle hem niceliksel hem de niteliksel bask? alt?nda oldu?unu aktaran Prof. Dr. Baba, "Mevcut veriler, Türkiye genelinde ya??? rejimlerinin düzensizle?ti?ini, Ege, Akdeniz ve Güneydo?u Anadolu bölgelerinde toplam ya??? miktar?n?n azald???n?, Karadeniz'de ise ani ve yo?un ya???lar?n artt???n? gösteriyor. Bu durum, yer alt? suyunun do?al yollarla beslendi?i s?zma süreçlerini olumsuz etkiliyor. ?iddetli ya???lar yüzey ak???n? art?rarak topra?a s?zan su miktar?n? azalt?yor. Özellikle ?ç Anadolu, Güneydo?u Anadolu ve Ege bölgelerinde yer alt? suyu seviyelerinde ciddi dü?ü?ler meydana geliyor. K?y? bölgelerde a??r? yer alt? suyu çekimi, tuzlu deniz suyunun akiferlere s?zmas?na neden oluyor, tatl? su rezervlerinde tuzlanma ve kalite bozulmas? art?yor. Ayr?ca, tar?msal kaynakl? kirleticiler de su kaynaklar?n?n kalitesini olumsuz etkiliyor" ifadelerini kulland?.
'ULUSAL DAYANI?MA ?LE DESTEKLENMEL?'
Dünya genelinde ülkelerin, iklim de?i?ikli?inin su kaynaklar? üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak ve suyun daha etkin kullan?m?n? sa?lamak amac?yla çe?itli önlemler ald???n? belirten Prof. Dr. Baba, "Birçok Avrupa ülkesi, su kaynaklar?n? havza ölçe?inde planl?yor. Yüzey ve yer alt? sular?n?, çevresel ihtiyaçlar?, içme suyu, tar?m ve sanayi kullan?mlar?n? birlikte de?erlendirerek bütüncül planlama yakla??mlar?n? benimsiyor. At?k suyun hem tar?mda hem de sanayide yeniden kullan?m?, etkin ya?mur suyu hasad?, do?a temelli çözümler, su kaynaklar?n?n yönetiminde yapay zeka, uzaktan alg?lama ve sensör tabanl? takip sistemlerinin uygulanmas?, kurakl?k ve ta?k?n erken uyar? sistemlerinin yayg?nla?t?r?lmas? gibi pek çok politik, teknik ve yap?sal önlem, su kaynaklar?n?n daha verimli kullan?m? amac?yla hayata geçiriliyor. Su kaynaklar?n?n daha verimli kullan?lmas? için politik, teknik ve yap?sal birçok önlem al?nmas? gerekiyor. Ancak su yönetimi yaln?zca teknik çözümlerle sürdürülemez. Ayn? zamanda toplumsal kat?l?m, bilinç düzeyinin art?r?lmas?, yöneti?im kalitesi ve ulusal dayan??ma ile desteklenmeli" diye konu?tu.