Hava s?cakl?klar?ndaki art??la birlikte orman yang?nlar? da artt?. EÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Doç. Dr. Yusuf Bayrakc?, yang?nlar?n a?açlar?n yan? s?ra yaban hayat?n? da derinden etkiledi?ini belirtip, baz? hayvan gruplar?n?n yok olma tehlikesiyle kar?? kar??ya oldu?unu söyledi. Yang?n?n ç?k?? zaman?, s?kl??? ve etki etti?i alana göre hayvan gruplar?n?n farkl? derecelerde etkilendi?ine dikkat çeken Doç. Dr. Bayrakc?, "?lkbahar dönemi gibi birçok hayvan türünün üredi?i bir dönemde orman yang?nlar?n?n olmas? popülasyona yeni bireyler kat?lamadan bir etki yarataca??ndan dolay? daha y?k?c? etkiye sahip oluyor. Birçok ki?iye garip gelebilir belki ama yap?lan çal??malar 'do?al yang?nlar?n' dengeli bir ?ekilde meydana geldi?inde farkl? mikrohabitatlar yaratarak daha fazla say?da türün birlikte var olmas?n? destekledi?ini gösteriyor. ?u anda ülkemizde görülen e? zamanl? çok say?da yerde ç?kan yang?nlar bu bahsetti?im 'do?al ve dengeli' sürecin bir parças? olmad??? için yaban hayat?n? olumsuz etkiliyor" ifadelerini kulland?.
'SÜRÜNGEN VE KÜÇÜK MEMEL?LER YANGINLARDAN EN ÇOK ETK?LENEN TÜRLER'
Yang?nlarda en çok zarar görenlerin hareket kabiliyeti en az olan omurgas?z türlerin oldu?unu dile getiren Doç. Dr. Bayrakc?, "Yay?lma kapasiteleri dü?ük olan omurgas?z türler, özellikle orman zemininde ya?ad?klar? için di?er türler ile kar??la?t?r?lamayacak derecede fazla zarar görür. Omurgal?lar içinde ise kara kaplumba?alar?n hareketleri çok yava? oldu?undan yang?na kar?? en hassas türdür. Amfibi, sürüngen ve küçük memeliler yang?nlardan en çok etkilenen türler oluyor. Ya?am alanlar?n? a?aç kovuklar?, çal? dipleri ve toprak alt?ndaki oyuklar?n olu?turdu?u bu canl? grubu küçük çapl? yang?nlarda saklanarak hayatta kalma ?ans? bulabilirken, daha büyük yang?nlarda do?rudan etkilenmeseler bile zehirlenerek ölebiliyorlar" aç?klamalar?nda bulundu.
'DOMUZ VE SANSAR TÜRLER? YANGINDAN DO?RUDAN ETK?LEN?YOR'
Hareket kabiliyeti en yüksek omurgal? grubu olan ku?lar?n büyük bölümünün h?zla yang?n alan?nda uzakla?abildi?ini belirten Doç. Dr. Bayrakc?, ?u ifadeleri kulland?:
"Görece en az zarar? ku?lar?n gördü?ünü söyleyebiliriz. Fakat onlar?n da üreme döneminde ç?kan bir yang?n söz konusu ise popülasyonun devaml?l??? için yang?n yine büyük bir tehdit olacakt?r. 2021 yaz?nda ülkemizde meydana gelen büyük orman yang?nlar?n?n memeli türleri üzerindeki etkilerini inceleyen bir çal??mada domuz ve sansar türlerinin yang?ndan do?rudan etkilendi?i bildirildi. Ayr?ca karakulak gibi baz? memeli türlerinin habitat kayb?ndan dolay? göç etmek durumunda kald?klar? ortaya ç?kt?. Çal??malar büyük memeli türlerinin yang?ndan sa? ç?kabildi?ini ve sonras?nda tekrar toparlayabildi?ini vurgulamakla birlikte özellikle kedigiller ve baz? yarasa türlerinin yang?nlardan dolay? büyük habitat kay?plar?na u?rayabildi?ini gösteriyor."
'?ST?LACI TÜRLER DAHA HIZLI B?R YAYILIM GERÇEKLE?T?REB?L?YOR'
Tar?m ve Orman Bakanl???, Do?a Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlü?ü'nün 2021'deki ara?t?rmas?na göre Türkiye'de sürüngen ku? ve memelilerden 14, omurgas?z türlerden ise 24 istilac? yabanc? türün bulundu?unu söyleyen Doç. Dr. Bayrakc?, "?stilac? türler de di?er türler ile ayn? özellikler bak?m?ndan yang?nlardan etkileniyor. Fakat onlar? istilac? k?lan yüksek uyum kapasitesi, rekabet gücü, üreme h?z? gibi özellikleri yang?n sonras? alanlarda yerli türlere oranla daha h?zl? bir yay?l?m gerçekle?tirmelerini olanakl? k?l?yor. Yap?lan baz? çal??malarda yang?nlar?n s?kl??? ile kar?nca ve termitlerin çe?itlili?inin artmas?yla ilgili pozitif bir ili?ki bulunurken, küçük memeli ve sürüngen türlerinin habitat kayb?ndan dolay? azald??? belirtiliyor. A?aç türlerinin yang?ndan çok etkilenmesi ve dolay?s?yla habitatta bir bozulma meydana getirmesi a?açlar? bar?nak olarak kullanan türlerde azalmaya sebebiyet veriyor" dedi.
'TÜR ZENG?NL???N? ARTTIRMAYA BA?LAR'
Büyük çapta bir yang?n sonras? ekosistemin tekrar eski haline gelmesinin çok daha fazla zaman ald???n? belirten Doç. Dr. Bayrakc?, "Öncelikle omurgas?z türler, ilk birkaç y?l içerisinde yanm?? alanlara gelerek tür zenginli?ini artt?rmaya ba?lar. Zamanla tür say?s?n?n artmas? ile rekabet ço?al?r ve tür zenginli?inde bir bask?lanma veya dura?anl?k görülebilir. Ekosistem bile?enlerinin tekrar toparlanmas?yla örne?in a?aç türlerinin tekrar büyümeye ba?lamas?yla birlikte omurgal? türleri de bu alanlara yerle?meye ba?layacakt?r. Fakat onlarca y?l alacak bu toparlanma süreci boyunca, böcekler gibi tür çe?itlili?i baz? gruplarda fazla olabilse de yang?n öncesine göre totalde dü?ük seyredecektir. Ayr?ca yang?n sonras? bask?n olan tek y?ll?k çal? formundaki bitkiler ve kuru orman zemini yeni yang?nlar için de risk olu?turabilir" diye konu?tu