Deniz patl?can? popülasyonu, artan av bask?s? alt?nda azal?yor. Stoklar?n korunmas? ve yeniden zenginle?tirilmesi için EÜ Su Ürünleri Fakültesi öncülü?ünde yürütülen çal??malarda, Akdeniz ticari deniz patl?can? türlerinin yumurtadan ticari boya kadar ilk pilot ölçekli yeti?tiricili?i fakültenin Urla'daki yerle?kesinde bulunan kuluçkahanede gerçekle?tirildi. Proje kapsam?nda üretilen yakla??k 5 bin deniz patl?can?n?n do?al stoklar?n zenginle?tirilmesi için denizlere b?rak?lmas? ya da ihraç edilmesi hedefleniyor. Çal??malar?na 2013 y?l?nda ba?lad?klar?n? belirten EÜ Su Ürünleri Fakültesi Yeti?tiricilik Bölümü ö?retim üyesi Doç. Dr. Mustafa Tolga Tolon, "Çal??malar ticari pilot üretim boyutu a?amas?na geldi. Urla'daki çal??malar?m?za da 2020 y?l?nda ba?lad?k. 2020 y?l?ndan itibaren do?adan toplad???m?z deniz patl?can? anaçlar?n?n, yumurtadan ticari boya kadar üretim safhas?ndaki Ar-Ge çal??malar?na üniversite-sanayi i? birli?iyle devam ediyoruz" ifadelerini kulland?.
'STOKLARIN AZALMASI DEN?Z EKOS?STEM?NE SA?LANAN YARARLARI DA YOK ETMEYE BA?LADI'
Türkiye’de deniz patl?can? stoklar?n?n özellikle 2020 y?l?na kadar avc?l?k bask?s? alt?nda tükenme sorunuyla kar?? kar??ya kald???n? ifade eden Doç. Dr. Tolon, "Stoklardaki azalma deniz patl?can?n?n deniz ekosistemine sa?lad??? tart???lmaz yararlar? da beraberinde yok etmeye ba?lad?. Bu deniz taban?nda kirlenmeden tutun da organik kirlili?in art???yla birlikte yine deniz taban?n?n canlanmas?na katk? sa?layan bu hayvanlar?n özel do?ada eksilmesi ülkemizin denizlerinde büyük bir sorun olarak kar??m?za ç?kan bir hususu oldu" diye konu?tu.
‘DEN?ZLERDEK? DEN?Z PATLICANI BASKISININ AZALMASINI HEDEFL?YORUZ’
"Yeti?tiricilik yoluyla Türkiye su ürünleri yeti?tiricilik sektörüne yeni bir ürün kazand?rma mottosuyla yola ç?kt?k" diyen Doç. Dr. Tolon, ?öyle devam etti:
"Geldi?imiz nokta itibar?yla art?k sofral?k boyda deniz patl?can? üretimi a?amas?na geçmi? bulunuyoruz. Elde etti?imiz canl?lar özellikle kendi türlerimiz, ihracat?n? yapt???m?z türler. Bu türlerin üretimini gerçekle?tirerek do?adan avlanma yerine birçok deniz patl?can? üretim i?letmesiyle denizlerdeki deniz patl?can? bask?s?n?n azalmas?n? hedefliyoruz. Bu anlamda elbette 1, 2 veya 5 üretim çiftli?i yeterli olmayacak. Çünkü talep gerçekten çok yüksek. ?hracat anlam?nda da de?erli bir ürün. Burada bu i?in yap?labilirli?inin sürecini ara?t?rd?k ve projemizin sonucunda buna ula?t?k."
'EN YÜKSEK M?KTARDA YAVRUYA ULA?MAYA ÇALI?IYORUZ'
Deniz patl?canlar?n?n çok yumurta veren ancak yavrular?n ergin boyutta ya?ama oran?n?n az olan bir tür oldu?unu belirten Doç. Dr. Tolon, bir deniz patl?can?n?n yakla??k 10 milyon yumurta verdi?ini kaydetti. Doç. Dr. Tolon, "Elde etti?imiz ba?ar? oranlar?m?zla yeti?tiricilikte çok önemli bir üretimi yakalayabilece?imizi gördük. Deneme tanklar?m?zda geçen y?lda elde etti?imiz yavrular?m?zdan büyüttü?ümüz yakla??k 5 bin Akdeniz türü deniz patl?can? var. Bu deniz patl?canlar? haziran ve eylül aylar? aras?nda y?lda bir kere ürüyorlar. Dolay?s?yla y?lda bir kez ?ans?m?z var. Bu ?ans? de?erlendirip alabildi?imiz kadar çok yumurta al?p, üretimin sonuç a?amas?nda en yüksek miktarda yavruya ula?maya çal???yoruz. Bulundu?umuz alan?n Türkiye'deki ilk deniz patl?can? kuluçkas? oldu?unu da söyleyebiliriz. Dolay?s?yla burada elde edilen yavrular?n, ticarile?me a?amas?na gelindi?inde yine üniversite ve devlet kaynaklar?ndan ve özel sektör arac?l???yla üretmek isteyen, denizde büyütmek isteyen i?letmelere de sat??? gerçekle?tirilebilir. Dahas? denizlerimizde yok olan stoklar? zenginle?tirilmesi amac?yla yine kamusal bir üretim de yapabilmemiz mümkün. Projemizin sonucunda elbette bu yolda ilerliyoruz ama hedefimiz tabii ki dünyada ilk kez bu türün ticari boyuta kadar üretilebildi?ini burada göstermekti. Bunu da yapt?k" dedi.
'KULUÇKA MERKEZLER?N?N ARTIRILMASI ÇOK ÖNEML?'
Deniz patl?can? popülasyonunun sadece Türkiye'de de?il, di?er ülkelerde de azald???n? ifade eden Doç. Dr. Tolon, "Dünyada birçok bölgede deniz patl?can? stoklar?n?n tüketildi?i konusunda çok ciddi çal??malar ve raporlar mevcut. Di?er ülkelerde yap?lan çal??malarda o bölgedeki türlerin yeti?tiricilik ile üretilmesine çal???l?yor. Bu at?lmas? gereken ilk ad?m olarak önümüze ç?k?yor. Bizde y?llarca yap?lamad? çünkü do?al stoklar?m?z çok zengindi. Tür çe?itlenmesi için ve do?al stoklar?m?z?n zenginle?tirilmesi bu ?ekilde mümkün olabilecek gibi gözüküyor. Çünkü avc?l?kla her ne kadar kota da uygulansa veya kanunlar da getirilse kimi zaman s?k?nt?lar ya?ad???m?z? görebiliyoruz. Dolay?s?yla kuluçka merkezlerinin art?r?lmas? çok önemli. Bunun yap?labilir oldu?unu göstermi? olmam?z burada zaten en önemli ad?m. Elveri?li ?artlara sahip olan her yerde, uygun imkanlar? olan tesislerde bu tür üretilebilir" diye konu?tu