SONKALE?ZM?R- ?zmir'de özellikle gömlek, gelinlik ve pantolon gibi tekstil ürünlerinin nabz?n?n tutuldu?u Mimar Kemalettin Caddesi'ndeki toptanc? ve üreticiler, piyasa ko?ullar?ndan dertli. Gömlek üreticileri, girdi maliyetlerinin fazlal??? ve yüksek enflasyondan ?ikayet etti.
"KUMA?IN METRES? 4 KATA YAKIN ARTTI"
18 y?ld?r gömlek i?iyle u?ra?t???n? anlatan ?lkay Kurda?, eskiden fabrikalardan çok uzun vadelerle kuma? alabildiklerini ancak son dönemde piyasadaki dengesizlik ve belirsizlik nedeniyle pe?ine dönüldü?ünü söyledi. Fiyatlarda a??r? bir yükseli? oldu?unu belirten Kurda?, "Bizim geçen y?l ald???m?z en pahal? kuma??n metresi 20 lira civar?ndayd?. Ama ?u an 70 liraya dayand?. Hesaplar ortada yani. Bunun yan? s?ra i?çili?e de yüzde 100’ün üzerinde zam geldi. Bu da otomatikman sat?lan ürünlere yans?yor. 60-70 liralara sat?lan en pahal? ürün 160- 170 liraya geldi" dedi.
"MÜ?TER?YE F?YAT VERMEKTEN ÇEK?N?R OLDUK"
Kurda?, gömlek fiyatlar?n?n ise geçen y?la oranla yüzde 80 ile 120 aras?nda artt???n? vurgularken ?öyle devam etti:
"?u anda gömlek fiyat?m?z 130-170 lira aras?nda. Bire bir ili?kilerimizle satt???m?z bir ürün. Fakat o kadar yükseldi ki fiyatlar, mü?teriye fiyat vermekte çekinir olduk. Yani maliyetler ortada ama çekinerek fiyat söylüyoruz. ?u anda tak?m elbiseden daha zordur tek parça gömlek. Çünkü tak?m elbise daha h?zl? ve daha fabrikasyon ç?k?yor. Fakat bizim atölyelerde gömlek en az 60 ki?inin elinden geçiyor. Yani bunun kesiminden tutun yan diki?i, yakas?, man?eti derken en az 40– 50 hatta 60 ki?inin elinden geçiyor. Do?algaz?n, elektri?in pahal? olu?undan dolay? inan?n eskiden y?lda bir kez ya da iki kez zam yapard?k fakat biz ?u an alt?nc? ayda üçüncü zamm? yapt?k. Gömlek fiyatlar? 80-100 lira perakende sat?l?rken geçen y?l, bu y?lki fiyat politikas? 300 lira. Bir anda çok yükseldi. Bunu alan da orta tabaka. 100 liradan 300 liraya ç?kar?nca fahi? fiyat gibi gözüküyor. Ama AVM’lere ya da marka baz?na gitti?iniz zaman daha pahal?."
"ESK?DEN B?R YILLIK F?YAT BEL?RLERD?K, ??MD? 2- 3 AYLA SINIRLI"
Bir ba?ka gömlek üreticisi Ahmet Sar?ta? ise ?unlar? söyledi:
"Girdi maliyetleri sürekli art?yor. Elektri?e gelen zamlar, do?algaza gelen zamlar, i?çili?e gelen zamlar. Daha önce biz atölyelerle sene ba??nda oturur fiyatta anla??rd?k, bu sene sonuna kadar giderdi. Ama ?u anda bu anla?malar 2-3 ayla s?n?rl?. ?imdi bu asgari ücretin art???ndan dolay? tekrar bir konu?ma olacak gibi gözüküyor. Art?k TL ile hiç kuma? alm?yoruz. ?imdi art?k döviz bazl? kuma?lar var. Kuma?lar? dolar üzerinden al?yorsak dolar üzerinden zam geliyor. Bütün s?k?nt? bu. Maliyetlerimiz çok art?yor. Bu sefer de fiyatlar çok yükseliyor. Gömle?i satar m?y?z satamaz m?y?z diye korku içine giriyoruz. Geçen y?l 52 TL ye satt???m?z gömlek bu y?l 152 TL... Ama bu fiyattan satmakta bize para kazand?rm?yor."
"KÖRFEZ SAVA?INDA B?LE BÖYLE SIKINTI YA?AMADIK"
35 y?ld?r gömlek sektöründe yer ald???n? anlatan Muzaffer Alt?nsoy, "?nan?lmaz seviyede ekonomik s?k?nt? ya??yoruz. Daha önce körfez sava?lar? gördük, devalüasyonlar, Tansu Çiller dönemi ya?ad?k. Ama bu kadar büyük sorun ya?ad???m?z? hat?rlam?yorum. Bugünkü fiyatlara bak?ld???nda bire üç, bire dört katlanma var. Ama bizdeki s?k?nt? fiyatlar?n artmas? ve i?çilerin dü?ük maa??. Bu dengelenmedi?i sürece bu hep böyle kötüye gidecek" diye konu?tu.
"???N ?Ç?NDE OLMASAM KEND?ME PANTOLON, GÖMLEK ALAMAM"
Alt?nsoy, maliyetlerin de dörde, be?e katland???n? belirtirken, ?öyle devam etti:
"?uan perakendedeki bir gömlek yakla??k 350- 400 lira band?nda gidiyor. Yani insanlar bu asgari ücretle, bu maa?la nas?l bir gömlek alacak. Bir pantolon 700-800 lira. Yani ben bu i?in içerisinde olmasam pantolon gömlek alamam. Yani alacak gücüm yok. Çoluk var, çocuk var. Çocuklar üniversiteye gidiyor. Evler kira. Hangi parayla alaca??z? birikim yok. Bu ?artlarda nas?l mücadele edece?iz? Biz sadece çal???yoruz. Ald???m?z maa?la geçinmeye çal???yoruz. Bir kal?p peynir 100- 110 lira, o da bir hafta sürüyor ya da sürmüyor. Bu sadece bir peynir. Ya?, peynir, pirinç, makarna... ?nsanlar?n en kolay doyum ?ekli makarnayd?. ?u an makarnay? almakta bile zorlan?yor insanlar. Ne yiyecek bu insanlar? Biri ç?ks?n da söylesin! Bu insanlar bunu yesin desin, biz de bilelim. Bu maliyetler hep yükseliyor ama bu insanlar nereye kadar gidecek. Asgari ücrete yap?lan ara zamlar hiçbir zaman kimseyi tatmin etmez. Çünkü ona zam yap?ld??? sürece tekrar di?er ürünlere de zam yap?l?yor. De?i?en bir ?ey olmuyor ki. 3 koyuyorlar 5 al?yorlar. 5 koyuyorlar 10 al?yorlar. Bu nas?l dengelenecek. Elektrik, benzin ve dolar dü?medi?i sürece bu ekonominin düzelme ?ans? yok."
"B?Z KUMA? ALIRKEN B?R?NC? ?OKU, MÜ?TER? F?YATI Ö?REN?NCE ?K?NC? ?OKU YA?IYOR"
Bir di?er gömlek üreticisi Ramazan Alt?np?nar ise ?unlar? söyledi:
"15 y?ld?r bu sektörün içerisindeyim. Babadan devir ald?k. Çok y?llar etkilendik ama hiç bu kadar zorland???m?z? hat?rlam?yoruz. Her yeni ald???m?z kuma??n fiyat? bir öncekine göre de?i?iyor. Maliyetlerde sapmalar çok fazla. Bütün ödemeler dolara dönmü?. Satt???m?z?n yerine yenisini koyam?yoruz. Fason bulam?yoruz, mü?teri tedarikinde s?k?nt? ya??yoruz. Yani bu y?l zorland???m?z kadar hiçbir y?l zorlanmad?k. Ti?örtler ?u an da toptan 70 lira civar?nda, gömlekler 90 lira ile 110 lira aras?nda. Geçen y?l ti?örtler 20-25 lira, gömlekler de 40-50 lira aras?ndayd?. 2– 2,5 kat aras?nda zam var bu y?l. Kar marj?m?z da dü?tü. Fiyatlar bu ?ekilde artt? ama geçen y?llarda yüzde 15 kaz?n?rken, bu y?l ço?u ürünlerde yüzde 10’u bile göremiyoruz. Kalitede de bir dü?üklük oluyor tabi ki mecburen. Çünkü i? gücü de azald?. Eskisi gibi i? gücü de yok. Mecbur bulabildi?imiz yerlerde ürünlerimizi aya?a kald?rmaya çal???yoruz. Tabii herkes hayretler içerisinde. Biz önce o ?oku kuma?ç?da ya??yoruz. Kuma? tedarik ederken ilk önce biz bir ?ok ya??yoruz. Sonra ürünü aya?a kald?r?p ma?azaya getirdi?imizde mü?teri fiyatlar? ö?rendi?inde onlar da ikinci ?oku ya??yorlar. Al??maya çal???yoruz fiyatlara."