?zmir Büyük?ehir Belediyesi, 1954 y?l?nda kapat?lan Köy Enstitüleri’nin haf?za merkezi konumundaki Köy Enstitüleri An? ve Kültür Evi’ni ?ehre kazand?rd?. TARKEM taraf?ndan restore edilen Vak?flar Kona??’nda hayat bulan An? ve Kültür Evi, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi Kent Ar?ivi, Müzeler ve Kütüphaneler ?ube Müdürlü?ü ve Yeni Ku?ak Köy Enstitülüler Derne?i i?birli?iyle hayata geçirildi. En geli?mi? müzecilik teknikleriyle donat?lan An? Evi’nin aç?l?? törenine, ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Tunç Soyer, ?zmir Köy Koop Birli?i Yönetim Kurulu Ba?kan? Neptün Soyer, Konak Belediye Ba?kan? Abdül Batur, ?zmir Kent Konseyi Ba?kan? Nilay Kökk?l?nç, Yeni Ku?ak Köy Enstitülüler Derne?i Kurucu Ba?kan? Kemal Kocaba?, Yeni Ku?ak Köy Enstitülüler Derne?i Ba?kan? Gökhan Bal, sivil toplum kurulu?u temsilcileri, sanatç?lar, e?itimciler, akademisyenler, muhtarlar, siyasi parti temsilcileri ve çok say?da yurtta? kat?ld?. Aç?l?? töreni, Yeni Ku?ak Köy Enstitüleri Mandolin Orkestras?’n?n konseriyle ba?lad?.
“?zmir unutan de?il, hat?rlayan bir ?ehirdir”
Aç?l?? töreninde konu?an Ba?kan Tunç Soyer, “Köy Enstitüleri, genç Cumhuriyetin lokomotifiydi. ?lki 1940 y?l?nda aç?lan bu e?itim kaleleri, Türkiye Cumhuriyeti’nin ça?da?, e?itimli çiftçilerini, bilim insanlar?n?, sanatç?lar?n?, zanaatkarlar?n? yeti?tirdi. Yaz?k ki bu örnek yap?, ç?kar odaklar?n?n hedefi haline geldi. Haks?z ele?tirilerle, iftiralarla itibars?zla?t?r?ld?. 1954 y?l?nda tamamen kapat?lan Köy Enstitüleri 14 y?l gibi k?sa bir sürede Cumhuriyetimize ölmez eserler ve yar?m kalm?? bir medeniyet projesi b?rakt?. E?er kapat?lmasayd? bugün Türkiye’de bilim, zanaat, sanat, tar?m ne durumda olurdu bir dü?ünün. Biz, Cumhuriyetimizin 100 y?l?n?n en büyük eserlerinden biri olan Köy Enstitülerine ?zmir’de sahip ç?k?yoruz. ?ehrimize bir haf?za merkezi daha kazand?r?yoruz. Çünkü ?zmir unutan de?il, hat?rlayan bir ?ehirdir. ?zmir’in kadir?inas insanlar?n?n daima ahde vefas? vard?r. Köy Enstitüleri An? Evi, ?zmir’in bu vefas?n?n bir sonucudur” ?eklinde konu?tu.
“?zmir’in çocuklar?n? ?zmir okutacak”
Köy Enstitüleri An? ve Kültür Evi’nin aç?l???nda “Ba?ka Bir Tar?m Okulu” projesini anlatan Ba?kan Soyer, “Cumhuriyetimizin en büyük at?l?mlar?ndan birisi olan Köy Enstitülerinden ald???m?z ilhamla, ?zmir’de ‘Ba?ka Bir Tar?m Okulu’ aç?yoruz. ?kinci Yüzy?l?n Köy Enstitüsü ad?n? verdi?imiz bu yap?, ‘?zmir Tar?m?’ hareketimizi perçinleyen bir devrim olacak. Yar?m kalan o medeniyet projesini tekrar ba?lataca??z. Urla ilçemizde, Bademler köyünde 45 bin metrekare alanda yükselecek olan bu Cumhuriyet eseri gençlerimize yüzde yüz burslu ve yat?l? e?itim verecek. ?zmir’in çocuklar?n? ?zmir okutacak” dedi.
“Üreticinin al?n teri yar?n?n üreticilerine e?itim imkan? sa?layacak”
Ba?kan Soyer, “Mera ?zmir projemiz ile ?zmir’in da?lar?n? kar?? kar?? ar??nlayan çobanlar?m?z? ziyaret etmi?tik. Bu ziyaretlerimizde 5 bin 117 çoban?m?z?n kap?s?n? çalarak Türkiye’nin ilk Çoban Haritas?n? ç?kard?k. ?zmir’in küçükba? süt potansiyelini ortaya koydu?umuz bu çal??mam?z neticesinde çobanlar?m?za al?m garantisi verdik. O sütleri, dün büyük bir mutlulukla aç?l???n? yapt???m?z 100. Y?l Bay?nd?r Süt ??leme Fabrikam?zda i?lemeye ba?lad?k. Ba?ka Bir Tar?m Okulu’nda ?zmir’in çocuklar?n? i?te bu ürünlerimizin sat???ndan elde etti?imiz gelirle okutaca??z. Bugünün üreticilerinin al?n teri, yar?n?n üreticilerine e?itim imkan? olarak geri dönecek. Çok uzun y?llard?r Cumhuriyetin imkanlar?ndan e?it faydalanamayan köylerimizin çocuklar? bir kere daha nitelikli e?itim olana??na kavu?acak. Bu yönüyle, köy enstitülerinden ilham alan ‘Ba?ka Bir Tar?m Okulu’ tam bir döngüsel kültür eseri. Bugün aç?l???n? gerçekle?tirdi?imiz Köy Enstitüleri An? Evi, Ba?ka Bir Tar?m Okulu’nun müfredat?n? haz?rlarken biliyorum ki çok büyük katk?lar koyacak” diye konu?tu.
“Cumhuriyetimizin 100. y?l?na arma?an olsun”
Ba?kan Soyer, konu?mas?n?n son bölümünde, “Yaz?k ki, bugün Köy Enstitülerini do?rudan birinci a??zdan dinleyebilece?imiz çok az insan kald?. O dönemde bu okullar?n ö?rencisi veya e?itmen olarak bu Cumhuriyet miras?n? bizlere ta??yanlar?n ço?u aram?zdan ayr?ld?. Onlar?n aziz hat?ralar?n? ölümsüzle?tirdi?imiz an? evimizde, her birinin önünde sayg?yla e?iliyorum. Bu vatan sizlere minnettar. Bugün aç?l???n? gerçekle?tirdi?imiz An? Evimiz yaln?zca bu minnetimizin bir simgesi de?il. Ayn? zamanda Ba?ka Bir Tar?m Okulu gibi yenilikçi e?itim kurulu?lar? için de bir referans noktas? ve bir rehber. Eserimiz, Cumhuriyetimizin 100. y?l?na arma?an olsun” ifadelerini kulland?.
“Köy Enstitüleriyle yeniden bir kalk?nma hamlesi”
Konak Belediye Ba?kan? Abdül Batur, “Çok önemli, güzel bir çal??may? birlikte aç?yoruz. Köy Enstitüleri’nin de?eri, Cumhuriyet tarihinde farkl? bir noktadad?r. Ben de Köy Enstitülü bir e?itmenin ö?rencisiyim. O dönemde verilen i? disiplininin, kültür sanat ve tar?mla iç içe olan e?itimin ne kadar önemli oldu?unu görüyoruz. Ama maalesef zamanla o e?itimden vazgeçilerek bugünkü daha kötü e?itim sistemine geçildi. Dünyadaki iklim krizi ve s?k?nt?lar o dönem köy enstitüsü e?itimlerinin ne kadar önemli oldu?unu gösteriyor. ?u an Köy Enstitülerine çok ihtiyaç var. Köy Enstitüleriyle yeniden bir kalk?nma hamlesinin yap?lmas? çok önemli. Umudumuzu kaybetmeden ye?ertmeye, çal??maya devam edece?iz. Köy Enstitülü büyüklerimiz nas?l ba?ard?ysa bizler de ba?araca??z” ?eklinde konu?tu.
“An? evi, yerel yönetimlerin tarihinde bir ilk olarak yer alacak”
Yeni Ku?ak Köy Enstitülüler Derne?i Ba?kan? Gökhan Bal, “Bugün ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Tunç Soyer’in özveriyle gerçekle?tirdi?i Köy Enstitüleri An? Evi’nin aç?lmas?na ?ahitlik ediyoruz. An? Evi, yerel yönetimlerin tarihinde bir ilk olarak yer alacakt?r. Son çeyrek yüzy?lda dindar nesil yarataca??z iddias?yla tüm kurumlar? ve e?itim sistemini a??r bir y?k?ma u?ratt?lar. Köy Enstitüleri davas?n? sürdürme amac?m?z bu y?k?ma kar?? geçmi?e özlem de?ildir. Tam tersi bu an? evi, tüm y?k?mlara kar?? üretenlerin yeniden kurtulu?unun ve aya?a kalkmas?n?n ilk ad?m? olacakt?r. Köy Enstitüleri, gelece?in özgürlükçü toplumunun mimar?d?r” ifadelerini kulland?.
Tarihi yap? Köy Enstitüleriyle yeniden hayat buldu
19. yüzy?l sonunda veya 20. Yüzy?l ba??nda in?a edildi?i tahmin edilen Köy Enstitüsü An? ve Kültür Evi binas?, Konak Nat?rzade Mahallesi’nde, “Kurtulu?umuzun 100. Y?l? An? Evi”nin hemen yan?nda yer al?yor. TARKEM taraf?ndan restore edilen tarihi binan?n Köy Enstitüleri An? ve Kültür Evi’ne dönü?türülmesi için 2023 y?l? ba??nda çal??malara ba?land?. K?sa sürede tamamlanan An? Evi, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. y?l? onuruna ?zmir’e ve Türkiye’ye arma?an edildi. “Korunmas? Gerekli Kültür Varl???” olarak tescil edilen Köy Enstitüleri An? ve Kültür Evi binas? toplamda 300 metrekarelik alana sahip.
Ö?rencilerin tahta bavulundan mandolinine dev ar?iv
An? Evi, Türkiye Cumhuriyeti’nin ayd?nlanmas?n?n temel ta?? olan Köy Enstitülerinin yeri ve önemine dair içerikleri bir araya getirdi. Cumhuriyet Dönemi’nin ilk y?llar?nda temel e?itim, köy ö?retmenleri, Köy Enstitülerinin kurucular?, mezunlar? ve günümüze kalanlar An? Evi’nin temas?n? olu?turdu.
K?sa sürede 30 ba???ç?dan, dönemin ruhunu yans?tan çe?itli obje, belge, foto?raf ve benzeri materyal derlendi. Ba???lanan objeler aras?nda; bizzat Köy Enstitüsü ö?rencileri taraf?ndan yap?lm?? ya da kullan?lm?? olan tahta bavul, saat, tu?la, mandolin, mandolin kutusu, rozet, marangoz rendesi gibi ders materyalleri yer al?yor. Ayr?ca ba??? yoluyla edinilen ve AP?KAM ar?ivinden derlenen tarihi belge, diploma, günlük, kay?t defterleri, ders notlar?, orijinal bask? foto?raflar gibi materyaller de An? Evi’nde ziyaretçilerin be?enisine sunulacak.
Bilim insanlar? için dünya ölçe?inde bir kaynak
Köy Enstitüsü An? ve Kültür Evi’nde bir ara?t?rma kütüphanesi ve bir de dijital ar?iv sistemi kuruldu. Kütüphanede yer alan tamam? Köy Enstitülerini konu alan 600 kitap ve dijital ar?ive aktar?lan 300’den fazla materyal ile Köy Enstitüleri alan?nda çal??an ara?t?rmac?lara de?erli bir veri taban? sa?layacak. Bu veri taban?na ziyaretçiler An? Evi’nde yer alan tabletlerden ula?abilecek. Böylelikle Köy Enstitüleri An? ve Kültür Evi, sadece ?zmir’de de?il Türkiye ve dünya çap?nda Köy Enstitüleri alan?nda ara?t?rma yapan akademisyen, tarihçi ve ara?t?rmac?lar için önemli bir ba?vuru merkezi görevi de görecek.