- Avrupa'n?n en büyük sera bölgesi olan çiftlikte, bambus ar?lar? ve topraks?z tar?mla üretilen domatesler, Hollanda, Almanya, Rusya gibi dünyan?n birçok ülkesine ihraç ediliyor. Organik sebzeler, ?ngiltere Kraliyet Saray?'n?n sofras?n? da süslüyor.
- K???n da?larda özgür b?rak?lan, yaz?n ise seradan bozma a??llarda tutulan koyunlar ise seradan elde edilen bitki art?klar? ve ihracata giremeyecek sebze-meyvelerle besleniyor. Çiftlik sahiplerinden Ahmet ?entürk, Avrupa'n?n en kaliteli domateslerini üretmelerine ra?men Gümrük Birli?i Anla?mas?'n?n kendilerini yava?latt???n? söyledi.
SONKALE?ZM?R (ÖZEL HABER) - ?zmir'de 2012 y?l?nda 47 ya??ndayken vefat eden Hasan ?entürk'ün 2002'de kurdu?u Hasanbey Çiftli?i, Agrobay Serac?l?k, Süt Karde?ler Çiftli?i, Hasan Bey Koyunculuk, Hasan Bey Çiftli?i E-Ticaret ve Hasan Bey Tavuk Çiftli?i i?letmeleri ile Bergama-Dikili s?n?r?nda 10 bin dönümlük arazide tar?m ve hayvanc?l?k faaliyeti yürütüyor.
(Ahmet ?entürk, gazeteci Mustafa Akba?'a projelerini, hedeflerini ve çal??malar?n? anlatt?)
Hasan ?entürk Tar?m Yerle?kesi'ndeki 600 dönümlük sera alan?yla Avrupa'n?n en büyük sera bölgesi ve domates üreticisi olan Agrobay Serac?l?k bünyesinde perlit madeninden topraks?z tar?m yap?l?yor. Bombus ar?lar? kullan?larak tamamen do?al yöntemlerle üretim yap?lan seralarda yeti?tirilen ürünler, tar?m ülkesi olarak bilinen Hollanda'n?n yan? s?ra Almanya, Rusya gibi birçok ülkeye ihraç ediliyor.
SONKALE ekibini konuk eden çiftlik sahiplerinden Ahmet ?entürk ile Arzu ?entürk Sal?k, ?ngiltere Kraliçesi Elizabeth'in sofras?na kadar uzanan serac?l?k, koyunculuk, süt üretimi, e-ticaret ve tavukçuluk faaliyetlerini anlatt?.
"AVRUPA'NIN EN BÜYÜK DOMATES ÜRETEN F?RMASIYIZ"
A?abeyi Hasan ?entürk'ün ba?latt??? at?l?m? devam ettirdiklerini belirten Ahmet ?entürk ?öyle konu?tu:
"Serac?l?kta jeotermal kaynaklardan dolay? yat?r?m için bu bölgeye geldik. 2002-2005 aras?nda çok h?zl? büyüyerek 2007'ye kadar Avrupa'n?n en büyük sera bölgesi haline geldik. 2002'den bu yana Avrupa, Rusya ile Türkiye co?rafyas?n?n çevresindeki Orta Do?u'ya kadar mal ihraç eden konuma geldik. ?u anda da Avrupa'n?n en büyük domates üreten firmas?y?z. Serac?l?ktan sonra süt hayvanc?l???na, dam?zl?k koyunculu?a bal ar?s? ve çok az miktarda tavukçuluk alan?nda da yat?r?m yapt?k. 10 bin dönüm arazimizde de bitkisel üretim yap?yoruz. 600 dönüm sera alan?m?z var. Tar?msal yat?r?mlar?m?zda 750'si bayan, 1000 ki?i çal???yor. Arkada?lar?m?z?n hepsi SSK'l?. Hepsi haftada 6 gün çal???yorlar, evlerinden al?p servislerle evlerine b?rak?yoruz. Jeotermal serac?l?kta ?u an Türkiye'de 100 bin ki?i çal???yor. Bunu sa?layan grup olarak çok büyük gurur duyuyoruz. ?n?allah bu daha büyük alanlara ç?kacak. Türkiye'deki jeotermal kaynaklar dünyada 7. s?rada. Daha önce 'Herkeste jeotermal sular? hamamlarda kullan?l?r' mant??? vard?. Art?k Agrobay Serac?l?k'tan sonra jeotermal çok farkl? alanlara geçmeye ba?lad?. Meyve kurutmac?l???ndan tutun da seralardaki bitkisel üretimlerde Avrupa'n?n merkezi haline geldik. Bugün Avrupa'da, Hollanda'da üretimler durma noktas?na gelmeye ba?lad?. Pandemiden sonra emtia fiyatlar?n?n, gaz, elektrik maliyetlerinin art???ndan dolay? 2021 ve 2022'de Hollanda ve Avrupa'daki ço?u üretici seralar?nda üretimi durdurma karar? ald?. Türkiye'de bizim ba?latt???m?z bu yolda her geçen gün üretim art?yor. Bunun sebebi de bo?a giden jeotermal kaynaklar?n?n de?erlendirilmesi. Avrupa ile rekabet edebilir duruma geldik."
"BOMBUS ARILARI ?LE DO?AL ÜRET?M"
80'li y?llardan bu yana söylenen hormonlu sebze konusuna de?inen Ahmet ?entürk ?öyle devam etti:
"Hormon söyleminden sonra bombus ar?lar? ç?kt?. Bu ar?lar?n anavatan? asl?nda Anadolu'dur. Daha çok Avrupal?lar al?p götürmü?. Geli?tirerek bize sat?yorlard?. 2002 y?l?nda kovan?n? 100 liraya al?yorduk. Bugün yine 100 liraya al?yoruz. Bunun sebebi yine bizim gruptur. 2007 y?l?nda fiyatlar?n pahal?l??? nedeniyle bombus ar?s? üretmeye ba?lad?k. ?lk yerli ar? üretimini de Türkiye'ye kazand?ran grup olduk. Yabanc?lar, Türkiye'de bu i?in üretilebilir oldu?unu görünce fiyatlar? a?a?? çekti. Topraks?z tar?m yap?yoruz. Topraklarda ayn? bitkiyi sürekli yeti?tiremeyiz. Anadolu'da hep 'Nadasa b?rakma' denir. Topra?a sürekli gübre verdikçe belli noktadan sonra yap?s?n? kaybediyor. Ya da baz? hastal?klar yap?yor. Topraks?z tar?mda iki y?lda bir ortam? de?i?tirdi?iniz ve hastal?k olmad??? için ilaç atm?yorsunuz. Dünyan?n en büyük s?k?nt?s? ilaç kal?nt?s?. Kanserojen ilaçlar at?l?yor. Burada tamamen ekolojik tar?m ile organik ilaçlar kullan?yoruz. Onlar?n da etki süresi üç günü geçmiyor. Buras? tamamen kapal? ve izole bir alan. Nemini, s?cakl???n?, güne? haricindeki her ?eyi organize edebiliyoruz. Ar?lar tamamen tozlanmay? ve döllenmeyi sa?l?yor. Bitkiler tamamen ar?n?n döllenmesi ile olu?uyor. 15 bin ton domates üretimimiz var. Ortalama k?? üretimlerinde 30 ton civar?nda dönümde al?n?yor. Afyon, Yozgat, K?r?ehir, A?r? gibi jeotermal kaynaklar?n oldu?u yerde s?cak su var. Türkiye, Avrupa'n?n bitkisel üretim merkezi haline geliyor. Bu durdurulamaz, bunun sebebi jeotermal kaynaklar."
"RUSYA UÇAK KR?Z?NDEN SONRA FAZLA MAL ALMIYOR"
?ngiltere Kraliçesi Elizabeth'in sofras?na domates gönderdikleri süreci anlatan Ahmet ?entürk sözlerini ?öyle sürdürdü:
"Evet do?rudur, önceden bir firma ile çal???yorduk, ?ngiltere'ye de gidiyor. ?u an genelde Hollanda, Almanya, Rusya, Moldova, Polonya gibi ülkelerle Kuzey Avrupa a??rl?kl? çal???yoruz. Tek s?k?nt?m?z var. Gümrük Birli?i anla?mas?n?n gözden geçirilmesi gerekiyor. Nisan ay?na kadar Avrupa bizden al?yor, sonra b?rak?yorlar. Çünkü, 'Hollanda'n?n, ?talya'n?n ?spanya'n?n mal? ç?kt?' diyorlar. Bizi yava?lat?yorlar. Her y?l ayn? sorunu ya??yoruz. Gümrük Birli?i anla?mas?n?n yeniden gözden geçirilmesi için devletimizden destek bekliyoruz. Nisan, May?s ay? geldi?i zaman Hollanda'daki marketlere Hollanda devleti 'Avrupa d???ndan al?rsan kilo ba?? fon ödeyeceksin' diyor. Onlar da hakl? olarak 'Hollanda'dan alal?m ki fon ödemeyelim' diyorlar. Rekabet edemiyoruz, maliyetlerden dolay?. Bize fon uygulamamalar? laz?m. 12 ay Avrupa ile rekabet edebiliriz. Onlardan daha kaliteli üretiyoruz. Avrupa Birli?i'ne kar?? fonlardan bizi devletin korumas? laz?m. Bunlar fon koydu?unda ihraç yapam?yoruz. Orta Do?u pazar?nda en büyük bizdik. O pazardan siyasi sava?lardan dolay? çekildik. Rusya da uçak krizinden sonra al?yor gibi gözükse de asl?nda bizden çok fazla mal alm?yor. Y?lda 100 bin 200 bin ton çok az. Daha önce 2 milyon ton gönderirken ?u an yüzde 10'a dü?tü. Pazar?m?z? kaybediyoruz, her geçen gün. Tek güvencemiz Türkiye'nin 80-100 milyon nüfusunun olmas?. Avrupa ve dünya pazarlar?na çok rahat ula?abilmeliyiz. Bütün ülkeler Rusya, Azerbaycan, ?ran kendi seralar?n? olu?turmaya ba?lad?. Katar'da dahi seralar yap?l?yor. Art?k g?da güvenli?i için çok önemli bir noktaya gidiyoruz. Türkiye'de jeotermal kaynak oldukça üretimin merkezi olmaya devam edecektir."
PERL?T MADEN? ?LE TOPRAKSIZ TARIM
Perlit madenini kullanarak topraks?z tar?m yapt?klar?n? belirten ?entürk ?unlar? kaydetti:
"2002 y?l?ndan bu tarafa Türkiye'de çok çe?itli alanlarda kullan?lan ürünler var. Kokopit denen Hindistan cevizi ile rap full denilen kaya yünü gibi. Bunlar yurt d??? men?eili olup yüzde yüzü yurt d???ndan gelen ve Türkiye taraf?ndan döviz ödenerek al?nanlar. Bizim hedefimiz hep perlit oldu. Dünyada birinci ya da ikinci s?raday?z. Dünyaya Dikili liman?ndan Bergama bölgesinde ve ?zmir'de üretilen perlitler ihraç ediliyor. Perlitin sadece su tutma özelli?i var. Kendi a??rl???n?n 8 kat?n? tutabiliyor. Biz kum halinde olan bir materyali al?p f?r?nlarda 400 derecede patlat?nca kullan?ma haz?r oluyor. ?çinde hiçbir mikroorganizma da kalm?yor. Tamamen sa?l?kl? bir ortam olu?uyor. Ondan sonra suyu damlatma ile veriyoruz. Bitki alabildi?ini al?yor, fazlas?n? drenaja veriyor. Tekrar al?p, ar?t?p kullan?yoruz. Daha minimum suyla verimli üretim sa?l?yoruz. Kokopit ve rap fullu 2 y?ldan fazla kullanam?yorsunuz ama perliti 4-5 y?la kadar kullanabiliyoruz. Tamamen para da Türkiye'de kal?yor."
"HEDEF 10 B?N ANAÇ KOYUN"
Hasanbey Çiftli?i'ndeki di?er faaliyetleri de anlatan Ahmet ?entürk sözlerini ?öyle tamamlad?:
"Koyunculuk da yap?yoruz. Et olarak dünyan?n kabul etti?i 6 ?rk? burada bulunduruyoruz. Dorper, ile de france, suffolk, teksel, ?arole ve merinos çe?itleri var. Hangisinin yerli ?rklarla birle?ebilece?i ya da verim olarak ?zmir ortam?na uyum sa?lad???na bak?yoruz. ?u an 3 bin anaç civar?nday?z. Hedefimiz 10 bine ula?mak. Koyunculu?a ba?lamam?z?n sebebi bitkisel üretim yaparken yaprak ve domatesi çöpe atmamak. 100 bin ki?iye istihdam sa?layan serac?l??a da art? de?er katmak için küçükba? hayvanc?l?k yap?larak kaba yem sorununu çözebilir miyiz diye ba?lad?k ve bunu çözebilece?imizi gördük. ?u an Agrobay Serac?l?k'?n art?klar? 4 bin koyuna yetiyor. Do?um zaman? süt oran? arts?n diye süt yemi haricinde ba?ka bir ?eye gerek olmuyor. Anadolu'ya Türkler'in gelmesinin sebebi koyunlar nerede otlak bulduysa ondand?r. Ben Trabzonlu arkada?lar?ma tak?l?yorum. 'Türkler ?stanbul'dan sonra Trabzon'u fethetmi?tir. E?er koyunlar?na göre bir otlak olsayd? oray? daha önce fethederdik' diyorum. Türkiye'de yörüklerin gezdi?i yerler koyunculu?un alanlar?d?r. Göçebe hayat?n? hala halk olarak ya??yoruz. Koyunculuk Türkler'in genlerinde var. Koyun eti kokabilir ama kuzu eti kokmaz. Koyun ya?l?d?r, bulundu?u yer kötüdür, kokabilir. Bizim kuzular 4 ayda kesime gidiyor, kokma ihtimali yok."
SÜT KARDE?LER Ç?FTL???'NDE KAPAS?TE ARTACAK
Hasan ?entürk'ün k?z? Hasanbey Çiftli?i'nin kurucu ortaklar?ndan Arzu ?entürk Sal?k ise Süt Karde?ler Çiftli'ndeki çal??malar? anlatt?:
"Günde 3 kez sa??m yap?l?yor. ?ki saat makine y?kama süresi d???nda 22 saat sa??m yap?l?yor. Hayvanlar grup olarak geliyor. Meme dezenfektan? yap?l?yor. Daha sonra ön sa??m yap?yoruz. Hayvan?n?n sa??laca??n? anlamas? ve sütte bozukluk var m? anlamak için. Her hayvan?n memesini bezle siliyoruz. Daha sonra makinelere tak?p, sa??ma ba?l?yoruz. Sa??m ünitesine giren hayvanlar?n kulaklar?ndaki çiple takibini yap?yoruz. Hayvan rahats?z olduysa sütüne etki ediyor. Makine alarm veriyor. Sa??mhane asl?nda bizim beynimiz, gözümüz. Hayvan k?zg?n m?, hasta m? hepsini görüyoruz. 3500 hayvan?m?z var yakla??k olarak. Her gün do?um da oluyor. Sa?ma olarak bin 500 hayvan var. Y?ll?k ortalamam?z 39 litre gün olarak. Kapasitemizin yüzde 70'i dolu durumda. Amerika'dan 500 adet di?i tohumlanm?? gebe düve ithalat? yapaca??z. Kapasitemizi yüzde 100'e getirece?iz. 2023'teki hedefimiz de bu çiftli?in ayn?s?n?n simetrisini yaparak kapasiteyi iki kat?na ç?karmay? istiyoruz. Emek yo?un bir i?letmedeyiz. Bayan?n buradaki temizli?i, detayc?l???, dikkati bizim için çok önemli. Onlar?n düzeni bizim sütümüzün kalitesi için de önemli. Sadece süt çiftli?imizde 100 ki?i çal???yor. Tüm yerle?kede 1000 ki?i çal???yor. Bunlar?n ço?unlu?u kad?n. Süt Karde?ler ismimizden dolay? bar?naklar?m?za kodlama olarak Süt Karde?ler Filmi'ndeki karakterlerin isimlerini verdik. Melek ve Damat bar?na?? gibi. Tedavilerde, a??larda ve baz? yönlendirmelerde bu kodlamalar? kullan?yoruz. ?aban ve Ramazan isimleri ilk yap?lan bar?naklar?m?za verildi."
(Arzu ?entürk Sal?k)
"KUZULARIMIZ ÇOK MUTLU"
Hasanbey Koyunculuk'ta kuzulardan sorumlu olan Zoo Teknisyeni Rümeysa için ise, "Kuzularla do?um a?amas?ndan sonras?na kadar ilgileniyorum. Anne ile kuzunun aras?ndaki ba??n takibini yap?yorum. Ba? kurulduktan sonra kuzular? merkez padoka al?yoruz. Hem anne sütü hem kuzu büyütme yemi ile büyütüyoruz. Sevdi?im için gece gündüz hep buraday?m. Kuzunun büyümesi için yeme al??mas? laz?m. Anne sütü zaten veriyoruz. Kuzular?m?z mutlu."