?zmir’in kalbi Körfez, geçen y?l ya?anan çevre felaketiyle haf?zalara kaz?nm??t?. Alg patlamalar? ve bal?k ölümlerinin tekrarlanmamas? için ?zmir Büyük?ehir Belediyesi’nin haz?rlad??? acil eylem plan? do?rultusunda çal??malar yap?ld?. Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl???’n?n onay?yla modifiye kil uygulamas? Bayrakl? sahilinde ba?lat?ld?. ?lk sonuçlara göre koku azald?, bal?k ölümleri durma noktas?na geldi. Eylül ay?ndan itibaren ise üniversitelerin gözetiminde bilimsel izleme süreci ba?layacak.
Bilimsel dayanakl? acil eylem plan?
?zmir Büyük?ehir Belediyesi olarak Körfez’in sorunlar?na sürdürülebilir ve kal?c? çözümler üretmek için çal??t?klar?n? kaydeden ?ZSU Körfez Ekoloji Dan??ma Kurulu Üyesi ve ?ZDEN?Z Yönetim Kurulu Ba?kan? Dr. I??khan Güler, “2024 y?l? Kas?m ay?nda ‘Körfez’in gelece?i ?zmir’in gelece?i’ ba?l?kl? çal??tay düzenledik. Ulusal ve uluslararas? bilim insanlar?n?n kat?ld??? çal??tayda k?sa, orta ve uzun vadeli çözümleri masaya yat?rd?k. Üç a?amal? bir eylem plan? olu?turduk. K?sa vadede yang?na ilk müdahale gibi alg patlamas?n?n yay?lmas?n? engelleyecek önlemleri, orta vadede Körfez’in kendi ekosistemini güçlendirecek çözümleri, uzun vadede ise kal?c? yöntemleri belirledik. Bu süreçte UNESCO ve Avrupa Çevre Ajans? (EPA) gibi kurulu?larla temas kurduk. Dünyadaki uygulamalar? inceledik. Özellikle Çin’de kullan?lan ‘modifiye kil’ yönteminin do?ayla uyumlu ve etkili oldu?unu gördük. Ayr?ca alg patlamas?na yönelik literatür ara?t?rmalar?nda UNESCO’nun zararl? “Alg Patlamas?” el kitab?nda da kil uygulamas?ndan bahsedilmektedir. Amerikan Çevre Ajans? (EPA) dokümanlar?nda da kil uygulamas? yap?labilece?i bilgisi bulunmaktad?r. Bizim için önemli olan, bu bal?k ölümleri oldu?unda acil eylem planlamas? nedir; biz onun üzerinde daha çok yo?unla?maya çal??t?k. Bununla ilgili de dünyada nerelerde, ne ?ekilde uygulama yap?lm??, çal??tay öncesi bir ön çal??ma yaparak bu konularla ilgili bilgi sahibi olmaya çal??t?k. Kil yöntemiyle ilgili bir tak?m ön çal??malarda bulunduk. Üniversitelerimizin birinde deneyler yapt?rd?k, çökme deneyleri çok olumlu sonuçlar verdi. Ayr?ca tabandaki etkiler ve canl? ya?am? üzerinde de k?sa vadeli deneyler yapt?rd?k, onlardan da olumlu sonuçlar ald?k” dedi.
“Geçen y?lki bal?k ölümlerini ya?amamak için h?zl? davranmak gerekiyordu”
Acil Eylem Plan? uygulamas? ile ilgili olarak Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl???’na ocak ay?nda yaz? yazd?klar?n? belirten Dr. Güler, “Kil uygulamas? ve bununla birlikte iki yöntem daha var, onlar?n uygulanmas? konusunda yaz? yazd?k. O yaz?ya ?ubat ay?nda cevap geldi. Ancak burada s?k?nt? ?u: zaman çok h?zl? geçiyor. Körfezdeki kirlilik ve geçen y?lki bal?k ölümlerini ya?amamak için h?zl? davranmak gerekiyordu” diye konu?tu.
Geçici bir çözüm
?zmir’de geçen y?la oranla deniz suyu s?cakl???nda bir art?? oldu?una dikkat çeken Dr. I??khan Güler, “Nisan ay?nda s?cakl?klar artmaya ba?lad?. Biz küçük ölçekli uygulamalar yaparak kil kulland?k. Haziran’a kadar uygulad?k. Ancak hazirandan sonra durduk çünkü Çevre Bakanl??? bu konuda beklememizi istedi. Bu zaten geçici bir çözüm. Daha önce de çal??tayda anlat?ld??? gibi bu bir yang?n söndürme. Çok miktarda bal?k ve canl?n?n ölümünü minimize etmeyi hedefliyoruz” ?eklinde konu?tu.
Pilot bölge Bayrakl?
Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakanl???’n?n modifiye kil uygulanmas? konusunda yaz?lan yaz?ya geçen hafta olumlu yan?t verdi?inin alt?n? önemle çizen Dr. Güler, “Bakanl?k, ‘Evet olabilir, bir pilot bölgede uygulanabilir, izleme çal??mas? yürütülmesi gerekir’ dedi. Bu yaz? 20 A?ustos’ta elimize ula?t?. Dolay?s?yla biz de bu do?rultuda planlar?m?z? yapmaya ba?lad?k. Bayrakl? bölgesini pilot bölge olarak belirledik. Bayrakl? dinamik olarak daha hassas, ak?nt?lar az, dalga hareketi s?n?rl?. O yüzden Bayrakl? bölgesi pilot bölge olarak seçildi. Biz de oray? önerdik ve ?imdi Bayrakl?’da modifiye kil uygulamas?na ba?lad?k. Bu bir süreç ama görece olumlu sonuçlar? görüyoruz. Geçen seneki olaylar?n daha az?n? görece?iz. Daha önce ba?lasayd?k bu sene daha da olumlu olurdu. Ama umutluyuz” ifadelerini kulland?.
Bilimsel izleme eylülde ba?l?yor
Uydu ve dron görüntüleriyle alg patlamalar?n? günlük olarak takip ettiklerini aktaran Dr. Güler ?unlar? söyledi:
“Bundan sonra yerinde ölçümlerle süreci daha bilimsel bir zemine oturtaca??z. Eylül ay?ndan itibaren üniversitelerin gözetiminde gözlem istasyonlar? kurulacak. Bütün kurumlar?n i? birli?iyle bir çözüme ula?mak mümkün. Hem yerel yönetim hem merkezi yönetim el ele bu i?i çözebilir. Hep birlikte, yerel halk, belediye ve merkezi hükümet olarak ?zmir Körfezi’ni kurtaraca??z. ?nsanlar?n kenar?nda vakit geçirdi?i, temiz, sa?l?kl? bir deniz olacak. Hep birlikte ba?araca??z.”
Alg patlamas? nedir?
Alg patlamas?, deniz suyunda mikroskobik yosunlar?n (alglerin) ola?anüstü h?zla ço?almas?yla olu?uyor. Bu durum; s?cakl?k art???, kirlilik ve özellikle tar?msal at?klardan denize kar??an azot–fosfor gibi besin tuzlar?n?n fazlal??? ile tetikleniyor. Algler ço?ald???nda geceleri yo?un oksijen tüketiyor ve sudaki oksijen h?zla tükeniyor. Sonuç olarak bal?k ölümleri, kötü koku, suyun renginde de?i?im ve ekosistemde ciddi bozulmalar görülüyor. Uzun vadede deniz ya?am?n?n çe?itlili?ini azaltarak k?y? ekosistemlerini tehdit ediyor.