?zmir Büyük?ehir Belediyesi Ahmet Piri?tina Kent Ar?ivi ve Müzesi (AP?KAM), kent tarihi sergilerine bir yenisini daha ekledi. “?zmir Foto?rafhanesi-Görsel Haf?zan?n ?n?as? (1840-1922)” sergisi 11 Aral?k’ta ziyaretçileriyle bulu?uyor. ?zmir Büyük?ehir Belediyesi Kültür, Sanat ve Sosyal ??ler Dairesi’ne ba?l? Kent Ar?ivi ve Müzeler ?ube Müdürlü?ü taraf?ndan düzenlenen ve ?zmir’in foto?rafç?l?k tarihini anlatan serginin küratörlü?ünü ?zmir kent tarihi üzerine yürüttü?ü ara?t?rma ve koleksiyonlar?yla tan?nan Aybala Yentürk, proje genel koordinatörlü?ünü ise kent tarihi ile ilgili ara?t?rmalar? ve yay?mlanm?? kitaplar? bulunan Dr. Serhan Kemal Sayg? üstlendi. 13 Aral?k 2026 tarihine kadar aç?k olacak sergi hafta içi 09.00-17.00, hafta sonu ise 10.00-17.00 saatlerinde ziyaret edilebilecek. Sergi, pazartesi günleri ziyarete kapal? olacak.
Koleksiyonlardan gün ?????na ç?kanlar
“?zmir Foto?rafhanesi” sergisi, kentin görsel miras?n? ilk kez bütüncül bir çerçevede ele alarak hem kentin hem de ?zmirli foto?rafç?lar?n foto?raf tarihindeki özgün konumunu görünür k?lmay? amaçl?yor. Mert Rüstem, Nejat Yentürk, Ercüment Tahtak?ran, Yavuz Çorapç?o?lu, Nazmi ?urgun ve Ömer Koç’un koleksiyonlar?n?n yan? s?ra Fabio Tito, Mark Giraud, Patrice Guiffray, Çevik Çullu ve Gökçen Adar’?n aile ar?ivlerinden ilk kez görülecek albüm ve foto?raflar sergiye de?er kat?yor. AP?KAM’?n kendi koleksiyonlar?nda yer alan ve bugüne kadar gün ?????na ç?kmam?? foto?raflar da sergi kapsam?nda ilk kez izleyiciyle bulu?uyor.
?zmir, foto?rafç?l?k tarihine geçiyor
Zaman? ve mekân? durduran ola?anüstü bulu? foto?raf, dünyaya ilan edildikten yaln?zca üç ay sonra, Do?u’ya do?ru yola ç?kan Avrupal? gezginlerin eliyle ?zmir’e ula?t?. Kent, k?sa sürede öncü foto?rafç?lar?n rotas?ndaki duraklardan biri oldu. 1840 y?l?n?n ?ubat ay?nda ?zmir’e gelen gezginlerin, geminin güvertelerinde gerçekle?tirdikleri ba?ar?l? dagerotip çekimleri, ?ehrin ad?n? dünya foto?raf tarihine kaydeden ilk kay?tlar aras?nda yer ald?. Böylece ?zmir, foto?raf?n henüz emekleme döneminde bile uluslararas? ilginin merkezlerinden biri olarak tarihe geçti.
Gündelik ya?am?n aynas?
“?zmir Foto?rafhanesi” sergisi, yaln?zca kentin manzaralar?n? de?il, gündelik ya?am?n ritmini ve ?zmirlilerin görünürlü?ünü de merkeze al?yor. Tanzimat’la birlikte modernle?en toplumun panoramas?, foto?rafhanelerin merceklerinden izlenebiliyor. Serginin önemli ba?l?klar?ndan biri, Sultan II. Abdülhamit Dönemi’nde haz?rlanan Y?ld?z Albümleri olacak. Albümlerdeki ?zmir foto?raflar? büyük ölçüde ?zmirli foto?rafç?lar?n üretimlerinden olu?uyor; bu da kente, imparatorlu?un görsel belle?inde ayr?cal?kl? bir konum kazand?r?yor.
Seyyahlar?n gözde kenti
Asya’n?n Yedi Kilisesi’nden birine ev sahipli?i yapan; Efes, Sardis ve Milet gibi antik merkezlere yak?nl???yla arkeologlardan mimarl?k tarihçilerine; ressamlardan edebiyatç?lara uzanan geni? bir ke?if gelene?ini besleyen ?zmir, foto?raf?n ilk döneminde de merce?in do?al bir oda??yd?. Sergi anlat?s?, Osmanl?’n?n ve Akdeniz’in en önemli liman kentlerinden biri olan ?zmir’in yüzy?llar boyunca Bat?l? seyyahlar?n gözde duraklar?ndan biri oldu?unun alt?n? çiziyor ve bu çerçevede kenti oda??na alan erken dönem “turistik” manzara çekimlerine geni? yer veriyor.
Kay?p foto?rafhanelerin ?zinde
?zmir’in foto?rafç?l?k tarihindeki yerini ara?t?r?rken, Cumhuriyet öncesi ?zmir foto?rafç?l??? üzerine kapsaml? bir çal??ma yürütmek oldukça güç kabul ediliyor. Bunun en önemli nedenleri, yaz?l? kaynaklar?n çok s?n?rl? olmas? ve 1922 Büyük ?zmir Yang?n?’n?n foto?rafhaneleri yok etmi? olmas? olarak biliniyor. Nüfus kayb? ve stüdyolar?n ortadan kalkmas?, foto?rafik haf?zay? parçalara ay?r?rken, “?zmir Foto?rafhanesi” sergisi farkl? ar?iv ve koleksiyonlarda korunan yüzlerce foto?raf? bir araya getirerek bu parçal? haf?zay? yeniden kuruyor. Serginin kurgusunda, ?zmir foto?rafhaneleri geni? bir çerçevede ele al?n?rken, k?sa süreli?ine faaliyet göstermi? olan foto?rafç?lar da bu bütünün bir parças? olarak de?erlendiriliyor.
Kentin çok kültürlü foto?rafç?l?k gelene?i
1850’lerden itibaren teknik geli?meler, portre foto?rafç?l???n? toplumsal bir al??kanl??a dönü?türdü. Osmanl? saray çevresinden Levanten ailelere; konsolosluk mensuplar?ndan Rum ve Ermeni topluluklar?na kadar geni? bir kesim portre çektirme kültürünü benimsedi. Müslüman toplumun suret üretimine temkinli yakla??m? nedeniyle 19. yüzy?l boyunca foto?rafç?l?k mesle?i a??rl?kla gayrimüslimlerin elindeydi. Frenk, Rum ve Ermeni mahallelerinde yo?unla?an stüdyolar, Avrupal? foto?rafç?lar?n yan? s?ra ?zmirli Levanten, Rum, Ermeni ve Yahudi foto?rafç?lar taraf?ndan i?letildi. Böylece kent, çok kültürlü bir görsel üretim ortam?nda kendi kimli?ini belgelemi? oldu.
Sergiden kitaba
Serginin haz?rl?k sürecinde yürütülen kapsaml? ara?t?rmalar bir kitapta toplanarak okurla bulu?turulacak. Alan?nda önemli bir bo?lu?u dolduraca??na inan?lan bu çal??ma, ?zmir’in 80 y?l? a?k?n foto?rafç?l?k miras? üzerine yap?lan ara?t?rmalar? kal?c? ve güvenilir bir ba?vuru kayna??na dönü?türmeyi amaçl?yor.