Rusya'nın Ukrayna’yı işgalinde birinci ay geride kalırken, tüm dünyanın gözü kulağı bugün İstanbul’da başlayan müzakerelere çevrildi. Rus ve Ukraynalı heyetlerin görüşmeleri 10.30’da Dolmabahçe’de başladı. Yaklaşık 4,5 saat süren görüşmelerin ardından Rus ve Ukrayna heyetinden ilk açıklamalar geldi.
Ukrayna heyetinden yapılan ilk açıklamada, ‘Güvenlik garantisi üzerinde henüz anlaşma sağlayamadık.’ ifadeleri kullanıldı Ukrayna, Rusya ile yapılan barış görüşmelerinde güvenlik garantileri karşılığında tarafsız ülke olma teklifinde bulundu. Tarafsız ülke statüsü teklifine göre Ukrayna, askeri ittifaklara katılmayacak ve ülke sınırları içerisinde yabancı bir askeri üs bulundurmayacak.
‘TÜRKİYE ANA GARANTÖRLERDEN BİRİ’
İstanbul’da yapılan görüşmelerin ardından açıklama yapan Ukraynalı yetkili, ülkesinin Rusya’nın 2014 yılında ilhak ettiği Kırım’ın durumu hakkında 15 yıllık bir istişare süreci başlatmayı da teklif ettiğini söyledi.
Anlaşma tam bir ateşkes durumunda yürürlüğe girecek.
Ukraynalı yetkili garantör ülkeler arasında İsrail, Polonya, Kanada ve Türkiye’nin yer alabileceğini de söyledi. Yapılan açıklamada, ‘Ukrayna, Türkiye’yi ana güvenlik garantörlerinden biri olarak görmektedir’ denildi.
‘GARANTÖR ÜLKELER DE GÖRÜŞMELERE KATILSIN’
Ukrayna heyeti, 2-3 hafta sonra yapılacak bir sonraki müzakerelerde garantör ülkelerin de yer almasını istediklerini açıkladı.
Ukraynalı müzakereci, Rusya ile anlaşma konusunda Ukrayna’da bir referanduma ihtiyaç duyulacağını belirtti. ‘Kırım ve benzer durumdaki bölgeler ayrıca değerlendirmelidir.” dedi.
Ukrayna tarafından yapılan açıklamada, Rusya ile nihai bir anlaşmanın yürürlüğe girmesi için Ukrayna’da ‘tam barış ortamı’ olması gerektiği vurgulandı. Ukrayna heyeti, Rus heyete taleplerini ilettiklerini ve resmi yanıt beklediklerini de açıkladı.
RUSYA’DAN İLK AÇIKLAMA
Aynı anda Rus heyetinden de ilk açıklama geldi. Rus heyetinden yapılan açıklamada, görüşmeler ‘yapıcı’ olarak nitelendirildi. Rus müzakereci Vladimir Medinsky, Ukrayna’nın taleplerini Putin’e ileteceklerini belirtti. Medinsky, Putin ve Zelenskiy’in bir araya gelme ihtimali ile ilgili olarak, “Putin ve Zelenskiy görüşmesi ancak Dışişleri Bakanlığı düzeyinde yapılan bir anlaşmanın ardından gerçekleşebilir” dedi.
UKRAYNA DEVLET TELEVİZYONU DUYURDU
Ukrayna devlet televizyonu, Ukrayna ile Rusya arasındaki müzakerelerin el sıkışmadan başladığını duyurdu. Devlet televizyonunda, “Soğuk bir karşılama oldu, el sıkışma olmadı” ifadeleri kullanıldı. Rus heyetinin görüşmeler için daha resmi olan takım elbiseleri seçtiği görülürken, Ukraynalı müzakereciler kamuflaj desenli kıyafetleriyle masada yerini aldı.
Ukrayna Devlet Başkanlığı Ofisi Başkan Yardımcısı Kirilo Timoşenko ve Ukrayna Devlet Başkanı Danışmanı Mihailo Podolyak da görüşmede yer aldı.
‘HİÇBİR ŞEY YİYİP İÇMEYİN’
Ukraynalı müzakerecilerin, zehirlenme haberlerinin ardından bugün Rusya ile yapılan barış görüşmelerinde yememeleri, içmemeleri ve hatta hiçbir şeye dokunmamaları konusunda uyarıldığı bildirildi.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba yaptığı açıklamada ‘Rusya ile müzakereye giden herkese hiçbir şey yiyip içmemelerini ve tercihen yüzeylere dokunmamalarını tavsiye ediyorum.’ dedi.
Reuters, kaynaklara dayandırdığı haberinde Rus oligark Roman Abramoviç’in de görüşmelerde bulunduğunu yazdı.
Konu hakkında bilgi üç kaynak tarafından verildi.
Kremlin, Abramovich’in önceleri barış görüşmelerinde yer aldığını ancak artık görüşmelerin müzakere ekipleri tarafından yürütüldüğünü açıklamıştı.
Görüşmeleri yakından takip eden Abramoviç, İbrahim Kalın’ın yanında oturdu
Daha önce de Batı ülkelerinin yaptırım uygulamaya başladığı ve geçen hafta içinde toplam değeri 1 milyar dolardan fazla olan gemileri Eclipse ve Solaris’i Türkiye karasularına getiren Chelsea'nin sahibi Roman Abramoviç’in iki ülke arasında yoğun bir diplomasi trafiğine dahil olduğu ortaya çıkmıştı. Abramoviç’in defalarda Moskova’ya gidip geldiği ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile görüşmeler yaptığı açıklanmıştı.
KREMLİN’DEN ABRAMOVİÇ AÇIKLAMASI
Kremlin bugün Rus milyarder Roman Abramoviç ile ilgili açıklama yaptı. Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Abramoviç’in resmi olarak müzakerelere katılmadığını söyledi. Peskov, “Rusya ve Ukrayna tarafıyla belli bağları kurma sürecine dahil oldu. Müzakere heyetinin resmi bir üyesi değil fakat bugünkü İstanbul’daki toplantıda bizim tarafımızda yer aldı” dedi.
Peskov, Abramoviç’in her iki tarafın da onayını aldığına dikkat çekti.
MÜZAKERELER SÜRERKEN UKRAYNA’DAN İLK AÇIKLAMA
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’in siyasi danışmanı Mykhailo Podolyak, heyetlerin “müzakere sürecinin temel hükümlerini tartıştıklarını” söyledi.
Podolyak, Salı günü Türkiye’de Ukrayna ve Rusya arasındaki görüşmelerde güvenlik garantileri ve insani sorunları çözmek için ateşkes düzenlenmesinin tartışıldığını söyledi.
Podolyak, “Şu anda bazı önemli konularda yoğun istişareler devam ediyor, bunlardan en önemlisi Ukrayna için uluslararası güvenlik garantileri konusunda anlaşma, çünkü bu anlaşma ile Ukrayna’nın ihtiyaç duyduğu şekilde savaşı sona erdirebileceğiz” dedi.
‘BİRKAÇ SAAT İÇİNDE AÇIKLAMA YAPILMASINI UMUYORUZ’
Podolyak sözlerin “İkinci konu, biriken tüm insani sorunları çözmek için ateşkes” ifadeleriyle devam etti. Podolyak, son dönemde ‘savaşın tırmanmasından’ dolayı endişe duyduklarını dile getirirken, ayrıntı vermeden yaşananları, “savaş kurallarının ihlali” olarak nitelendirdi.
Rus müzakereci Vladimir Medinsky Salı günü Rus devlet televizyonuna verdiği demeçte, Rusya ile Ukrayna arasında İstanbul’da yapılan görüşmelerin ardından birkaç saat içinde bir açıklama yapılmasını umduğunu söyledi.
Abramoviç, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile kısa bir süre sohbet etti.
İBRAHİM KALIN’IN TEKLİFİ GÜNDEMDEYDİ
Öte yandan, iki ülke arasında bugün gerçekleşen görüşmelerin detaylarıyla ilgili de kamuoyuna haberler yansımaya devam ediyor. Geçtiğimiz hafta İbrahim Kalın, Ukrayna'nın NATO'ya katılmayacağının garantisi, silahsızlanma ve Rus dilinin koruma statüsü de dahil olmak üzere kilit konularda “anlaşmaya yakın” olduğunu söylemişti. İki ülke arasındaki en büyük anlaşmazlığın ise Kırım ve Donbas bölgelerinin kaderi olduğu belirtiliyor.
Türk hükümetinin en etkili ve deneyimli dış politika isimlerinden biri olan 50 yaşındaki Kalın'ın Kırım ve Donbas'ın, İngiltere'nin Hong Kong üzerindeki kontrolüne benzer şekilde, Moskova'nın uzun vadeli bir kiralama kapsamında tutulması yönünde bir öneri sunduğu belirtildi. Ukrayna, 2014'teki olaylardan önce Karadeniz'deki Sivastopol deniz üssünü Rusya'ya kiralamıştı.
Putin'in Kalın'ın teklifini değerlendirdiği ancak Ukrayna ve Rusya'nın askeri başarısızlıklarına duyduğu öfkenin yanı sıra Zelenskiy'e duyduğu kişisel öfkenin kararlarında etkili olabileceği konuşuluyor.