I??nsu Kestelli… ?zmir Ticaret Borsas?’n?n ba?kanl???n? yürütüyor… Erkeklerin egemen oldu?u i? ve cemiyet hayat?nda kad?nlar?n yüzak?… Tuttu?unu koparan bir i? kad?n?… Entelektüel, toplumsal sorunlara duyarl?, vizyoner ve çal??kan… I??nsu han?mla, Borsa Akademi çat?s? alt?nda faaliyet gösterecek Zeytin Okulu’ndan elektronik ticaret portal?na, “Türk Tar?m?n?n Global Entegrasyonu ve Tar?m 4.0” isimli heyecan verici projelerinden ihtisas organize sanayi bölgelerine, kad?n giri?imcilerin kalesi olmaya aday Turuncu Dernek’ten iklim de?i?ikliklerine kadar pek çok konuda keyifli bir sohbet gerçekle?tirdik. Kestelli, kendine has üslubu ile sorular? yan?tlad?.
Röportaj: Gülçin SERBEZ/SONKALE
Borsa Akademi’yi kurarken neyi hedeflediniz, e?itimler ne zaman ba?layacak?
Kuruldu?u 1891 y?l?ndan bu yana Türk tar?m?nda yeniliklere ve dönü?üme öncülük eden ?zmir Ticaret Borsas? olarak, Borsa Akademi ve Akademi çat?s? alt?nda faaliyet gösterecek Zeytin Okulu ile ya?am boyu ö?renme yakla??m?n? benimseyen bir e?itim platformunu hayata geçirmeyi amaçlad?k.
Bizler, yapt???m?z her i?in, o i?in ehliyle birlikte yap?lmas?na, akl?n ve bilimin öncülü?ünde yol al?nmas?n?n gereklili?ine inan?yoruz ve her zaman bunu savunuyoruz. Nas?l ki ak?ll? tar?m alan?nda Ege Üniversitesi ile birlikte çal???yorsak, rekolte tahmini alan?nda yine üniversitelerle i?birli?i yap?yorsak, Borsa Akademi ve Zeytin Okulu konusunda da ayn? yolu izledik. Bu amaçla Türkiye Cumhuriyeti Tar?m ve Orman Bakanl??? Tar?msal Ara?t?rmalar ve Politikalar Genel Müdürlü?ü ?zmir Zeytincilik Ara?t?rma Enstitüsü ile bir i?birli?i protokolü imzalad?k.
Söz konusu protokol kapsam?nda, Zeytin Okulu’nda verilecek e?itim, teknik gezi ve tad?m atölyeleri gibi faaliyetlerin tamam?nda Enstitü ile birlikte çal???lacak. ?mzalanan i?birli?i protokolü çerçevesinde ?u anda müfredat ve program üzerinde çal???l?yor. Hedefimiz bu y?l?n Ekim ay?yla birlikte e?itime ba?lamak.
Zeytin Okulu’nda neler olacak, ne tür faaliyetler gerçekle?tirilecek, kimlere ula??lacak?
Günümüzde ö?renmenin ya?? yok. Art?k insanlar i? hayat?n?n d???nda da hobiler ar?yor; hatta hobi olarak ba?lad??? yolda yeni bir profesyonel kariyere yöneliyor. Uzmanlar da gelecek nesillerin mutlaka birden çok alanda kariyer yapacaklar?na dikkati çekiyor. Yani art?k ‘e?itimini ald?m, mühendis, bankac? ya da ileti?imci oldum, hedef emeklilik’ sistemi i?levini yitiriyor. Bili?im teknolojilerindeki geli?melere paralel olarak h?zlanan hayat, gelecekte insanlar?n birden çok alanda kariyer yapaca??n? ortaya koyuyor. Bu nedenle, art?k e?itim ö?rencilik y?llar?yla s?n?rl? kalmay?p hayat?n tamam?na yay?l?yor. Sürekli bir ö?renme ve yenilenme evresindeyiz. Borsa Akademi fikri de bu çerçevede do?du. Tar?m, g?da, do?a ve çevre alan?ndaki beklenti, ihtiyaç ve geli?im eksenlerini temel alarak e?itim, seminer, söyle?i, konferans düzenlemek, atölye çal??malar? yapmak, kitap, bro?ür, film, e?itim materyalleri üretmek üzere yola ç?kt?k... Hedefimiz, tar?m sektörünün ufkunu geni?letmek, g?da, do?a ve çevre alan?nda entelektüel kapasiteye payda?lar?m?zla birlikte katk? sa?lamak... Borsa Akademi’nin tar?m faaliyetleri ile sosyal entegrasyonu sa?layarak ekolojik ya?am tarz?n? hayat?n ayr?lmaz bir parças? haline getirme konusunda öncü rol oynayaca??na inan?yoruz.
Zeytin Okulu ile birlikte sektörde neleri de?i?tirmeyi hedefliyorsunuz?
Zeytin ve zeytinya?? ülkemiz için oldukça önemli bir emtia. Biz de Borsa olarak zeytin ve zeytinya?? alan?nda bütüncül bir politika izliyoruz. Yak?n geçmi?te zeytin ve zeytinya?? tad?m odam?z? hizmete açt?k. Tad?m Odas? ve yeti?mi? uzmanlar?m?z ile Türk zeytin ve zeytinya??n?n kalitesini en üst seviyeye ç?karmak için çal??maya devam ediyoruz.
?ki y?ld?r zeytinya?? sezon aç?l?? töreni yap?yoruz. 2018 y?l?nda ilk zeytin festivalimizi gerçekle?tirdik. Üreticimizi te?vik etmek için en büyük zeytin danesi yar??mas? ve ödül töreni düzenledik. Zeytin Sine?ine Kar?? Olipe Tuzakla Mücadele Projesini ba?latt?k. Zeytin budama e?itimleri için ilk çal??malar? tamamlad?k ve uygun mevsimde uygulamaya geçece?iz. Temel hedefimiz üretimde verimi, üründe kaliteyi artt?rmak ve zeytin ile zeytinya??nda yarat?lan ekonomik de?eri büyütmek. Zeytin Okulu da bu sürecin çok önemli bir parças?...
Ülke olarak zeytin ve zeytincilik alan?nda çok ?ansl? ve var olan baz? eksikliklerimize ra?men gayet iyi bir noktaday?z... 160 milyonu a?an a?aç varl??? ve 1,5 milyon tonun üzerinde tane zeytin ile dünyadaki en önemli üreticilerden biriyiz. 2018’de dünya sofral?k zeytin üretiminin yüzde 16’s?n?, zeytinya?? üretiminin yüzde 8’ini gerçekle?tirdik. Ancak çok daha iyi olabiliriz. Kalite, teknoloji kullan?m?, verimli üretim ve markala?ma gibi alanlarda daha iyisini yapabiliriz. Bu da ancak e?itimle, ak?lla ve bilimle olur.
Borsa Akademi, bu sayd???m ihtiyaçlar? göz önünde tutarak ilk olarak Zeytin Okulu ile yola ç?kt?. Zeytin Okulunda temel e?itimden ara eleman e?itimine kadar pek çok alanda hizmet verece?iz. Zeytin ve zeytinya?? tad?m e?itim ve etkinlikleri gerçekle?tirece?iz. ‘Zeytin ve Sa?l?k’, ‘Gastronomide Zeytin’, ‘Tarih ve Mitolojide Zeytin’, ‘Zeytin ve Tasar?m’ gibi farkl? ba?l?klar alt?nda düzenlenecek seminerlere herkesin ve her kesimin ilgisini bu kutsal meyveye çekmeyi; buradan do?acak sinerji ile sektöre yeni bir dinamizm getirmeyi hedefliyoruz.
Ayr?ca Zeytin Okulunu gezici bir okul haline getirip etki geni?letmek de planlar?m?z aras?nda.
Ege için bir di?er önemli ütün de pamuk... Borsa olarak Türkiye Ürün ?htisas Borsas? (TÜR?B) Faaliyet ?zni Belgesini de teslim ald?n?z. Yeni dönemde sistem nas?l i?leyecek?
Bildi?iniz gibi ülkemizde ilk defa lisansl? depoculukta pamuk ile depolama ve elektronik ürün senedi üretmek üzere ?zmir Ticaret Borsas? (?TB) önderli?inde Ege Tar?m Ürünleri Lisansl? Depoculuk A.?. (EL?DA?) kurulmu?tu ve kuruldu?u günden bu yana da yüzde 100 dolulukla çal???yordu. EL?DA? art?k Türkiye Ürün ?htisas Borsas? (TÜR?B) çat?s? alt?nda pamuk Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) i?lemlerini gerçekle?tirecek. Ticaret Bakanl???’n?n gerekli izni vermesi ile birlikte ürün ihtisas borsas? 26 Temmuz 2019 Cuma günü resmen faaliyete geçti. O tarihten bu yana elektronik ürün senetlerinin al?m ve sat?m? art?k sadece ürün ihtisas borsas? üzerinden yap?labiliyor ve sektördeki tüm üretici ve yat?r?mc?lar?n TÜR?B'e kay?t olmas? gerekiyor. ELÜS i?lemi gerçekle?tirmek isteyen yat?r?mc?lar, TÜR?B'e kay?t için gerekli belgelerle birlikte TÜR?B ile acentelik sözle?mesi imzalam?? olan ?zmir Ticaret Borsas?’na ba?vurarak h?zla kay?t alt?na al?n?yor. Yeni sistem hem h?zl? çal??an hem de güvenli bir piyasa olu?mas?na önemli katk? sa?layacak. Bu sayede pamuk önemli bir gelir ve yat?r?m arac? olarak daha yo?un ilgi görebilecek.
Elektronik ticaret alan?nda bir di?er faaliyetiniz de E Commodity Bazaar portal?n?z... O alandaki son geli?meler nelerdir?
Elektronik ticaret günümüzün en h?zl? büyüyen alanlar?ndan biri... Biz de Borsa olarak ulusal ve uluslararas? alanda tar?m ve g?da ürünleri ticaretinin geli?tirilmesi amac?yla kurdu?umuz elektronik al?m-sat?m platformu E-Commodity Bazaar Emtia Al?m-Sat?m Portal?’n?n hizmet a??n? h?zla yayg?nla?t?r?yoruz. Bugün itibariyle üye say?m?z 273’e ula?m?? durumda. Online ödeme sistemlerini de dâhil etti?imiz platformumuzda Aksaray, Antalya, Çanakkale, Çank?r?, Denizli, Erzurum, Gaziantep, I?d?r, Karacabey, Karaman, Kayseri, K?z?ltepe, Kozan, Kütahya, Rize ve ?anl?urfa Ticaret Borsalar? yer al?yor. Bunun yan? s?ra Hungarian National Trading House ve Italian Online Commodities Exchange’in de sisteme entegre olmas?n? sa?lad?k. Haziran ay?n?n son günlerinde de Saint Petersburg Ticaret ve Sanayi Odas? ile E-Commodity Bazaar Elektronik Emtia Al?m-Sat?n Portal? üzerinden i? birli?i yap?lmas? için prensip anla?mas?na vard?k. ?zmir’den yola ç?karak açt???m?z platform tüm Türkiye’nin ve Türk tar?m?n?n elektronik bulu?ma adresi haline geldi. Bundan çok memnunuz ve platformumuzun daha da büyümesi, uluslararas? arenada da söz sahibi olabilmesi için gereken ad?mlar? atmaya devam ediyoruz.
Türk tar?m?n?n uluslararas? alandaki rekabet gücü ne durumda? Nas?l daha iyi hale getirilebilir?
Aç?kças? çok iyi ve çok kötüyü bir arada ya??yoruz. Baz? i?letmeler modern tekniklerle yol al?rken özellikle orta ve küçük i?letmeler geleneksel tar?mdan kopam?yor. Bunun en önemli nedenleri aras?nda sermaye eksikli?i, e?itimsizlik, kalifiye i?gücüne ula?amama, bölünmü? toprak yap?s? gibi pek çok sorun mevcut. Özellikle de teknolojiyi kullanma konusunda bir hayli geriyiz. Bizler de tar?m sektörünün dijital dönü?ümü yakalamakta çok yava? kald??? tespitinden yola ç?karak, ?zmir Ticaret Borsas? ve Ege Üniversitesi ?ktisadi ve ?dari Bilimler Fakültesi i?birli?i ile “Türk Tar?m?n?n Global Entegrasyonu ve Tar?m 4.0” isimli heyecan verici ve çok önemli bir projeye imza att?k. Bu rapor, ülkemizde yap?lm?? en kapsaml? çal??malardan biri; bir nevi yol haritas?. Mevcut durumu ortaya koyuyor, dünyadaki örnekleri ele al?yor ve yap?lmas? gerekenleri s?ral?yor.
Dünya Hükümetler Zirvesi raporuna göre; artan taleple birlikte 2050 y?l?nda bugünkünden yüzde 70 daha fazla g?da üretmek zorunday?z. ?klim de?i?ikli?i, azalan su kaynaklar?, h?zl? kentle?meyle yok olan tar?m arazileri, erozyon gibi sorunlar ortadayken bu üretimi yapabilmenin tek yolu ak?ll? tar?m uygulamalar?. Türkiye, dünyada h?zla artan g?da talebinden hak etti?i pay? alabilirse, tar?m, t?pk? cumhuriyetimizin ilk y?llar?nda oldu?u gibi ekonomi aç?s?ndan hayati bir rol üstlenebilece?ine inan?yoruz. Bu nedenle y?llard?r ?srarla gelece?in tar?mda oldu?unu söylüyoruz. Do?ru fizibilite çal??mas?n?n ard?ndan tar?ma yap?lacak yat?r?m, pek çok sektöre yap?landan daha h?zl? geri dönü? potansiyeline sahip.
Bu rapor arzulanan hedefe ula?mam?z? tek ba??na sa?layacak m??
Ke?ke sa?layabilseydi ama tabii ki bu mümkün de?il… Az önce de belirtti?im gibi Tar?m 4.0 Raporu bu amaçla haz?rlanm?? bir yol haritas?. ??in mutlaka teoriden prati?e aktar?lmas?; devletin, özel sektörün, e?itim kurumlar?n?n ve sivil toplum kurulu?lar?n?n hedefe birlikte yürüyebilmesi ?art. Biz de bu amaçla Tar?m 4.0 raporunun ard?ndan, yine Ege Üniversitesi ile yeni bir i?birli?ine imza atarak, ak?ll? tar?m uygulamalar?, tar?msal üretimde yüksek kalite ve yüksek verim ile üretim konular?nda birlikte hareket etme karar? ald?k. Bu i?birli?i çerçevesinde Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Menemen Çiftli?inin bir tar?msal e?itim merkezi, tar?m-teknoloji uygulama merkezi, sürekli e?itim merkezi, ileri teknoloji uygulamalar? yapan ak?ll? çiftlik format?nda tüm Türkiye için örnek bir modele dönü?mesini sa?lamak üzere, ?zmir Kalk?nma Ajans? da Fizibilite Destek Programlar? kapsam?nda destek sa?layarak süreci h?zland?rd?k. Fizibilite alan?nda ihale a?amas? tamamland?. Seçilen dan??man ?irket çal??malar?na ba?lad?. Kas?m ay? gibi süreç netle?mi? olacak.
Tar?m ekonomisini büyütmenin yolu çiftçiyi ileri teknolojiler kullanarak daha verimli üretebilir hale getirmekten geçiyor. Bu da ancak e?itim ve stratejik planlama ile ba?ar?labilir. Avrupa Birli?i ülkeleri tar?m bütçesini 7, Amerika 5 y?l için planl?yor. Türkiye ise çok daha k?sa dönemli tar?m bütçesi planlamas? yap?yor. Ayr?ca Avrupa’da tar?m teknolojilerin kullan?m? sadece çiftçinin de?il, üniversitelerin, ara?t?rma kurumlar?n?n ve kamunun da i?i. Örne?in ?ngiltere’de Tah?l Geli?tirme Stratejik Program Konsorsiyumu’nda 5 ayr? üniversite bir arada çal???yor. Bu program için sadece 2015-2016 döneminde 675 milyon dolarl?k bir yat?r?mla dünya standartlar?nda ara?t?rmac?lar görevlendirip laboratuvarlar kuruldu. 1.600 ara?t?rmac? ve 2.000 ö?renci tah?l üretiminde verimlili?i ara?t?r?yor. Bu sayede ?ngiltere hektar ba??na 8 ton bu?day üretirken, Türkiye hektar ba??na sadece ve sadece 2,5 ton bu?day üretebiliyor.
Tar?ma dayal? ?htisas Organize Sanayi Bölgeleri de bu sürecin bir parças? m??
Muhakkak ki öyle... Hat?rlayaca??n?z gibi geçen y?l?n ilkbahar aylar?nda yap?lan Oda ve Borsa seçimlerinin ard?ndan, ?zmir’in var olan potansiyelini azami ?ekilde kullanabilmek ad?na ortak ak?l anlay???yla yola ç?km??t?k. Ege Bölgesi Sanayi Odas?, ?zmir Ticaret Odas? ve ?zmir Ticaret Borsas? olarak bölge için çok önemli bir sinerji yakalad?k... ?lk ad?m?m?z, Ege ?hracatç? Birliklerinin de dâhil olmas? ile tar?ma dayal? ihtisas organize sanayi bölgesi kurulmas? yönündeki çal??ma oldu.
Tar?ma dayal? ihtisas organize sanayi bölgeleri, tar?m ve sanayi sektörünün entegrasyonunu sa?lamak amac?yla, bitkisel ve hayvansal üretim yapan i?letmelerin ve bunlar?n i?lenmesine yönelik sanayi tesislerinin yer ald??? bölgelerdir. Dört kurum olarak yapt???m?z ara?t?rmalar sonucunda iki alanda tar?ma dayal? ihtisas organize sanayi bölgesi kurmay? hedefliyoruz.
Bunlar:
• Menderes Tar?ma Dayal? Süs Bitkileri ve Çiçekçilik Sera ?htisas OSB
• Dikili Tar?ma Dayal? Sera ?htisas OSB
Tar?ma dayal? ihtisas organize sanayi bölgelerinin kurulmas? ile bu ürünlerde kümelenmeden kaynaklanan ciddi avantajlar elde edece?imizi dü?ünüyoruz. Ba?ta üretim olmak üzere ticarette de önemli bir s?çrama ya?ayaca??z. Verimlilik ve katma de?er art??? ile hem ülkemizin hem de ?zmir’in var olan ihracat potansiyelini daha da yukar? ta??yabilece?iz.
?zmir Ticaret Borsas?’n? sadece tar?m ve ticaret sektörlerine hitap etmedi?ini, toplumun her kesimine ula?maya çal??t???n? görüyoruz... Bundaki temel amaç nedir?
Tar?m gibi hayati bir konu sadece o alandan gelir sa?layanlar?n konusu olamaz. Tüketiciden yar?nlar?m?z?n teminat? olan gençlere, çocuklara kadar herkesi ilgilendirir diye dü?ünüyoruz. Özellikle çocuklar ve gençler bizim aç?m?zdan çok önemli. Günümüzde çocuklar do?adan uzak büyüyor. Topra?a yabanc?lar. Topra??n, suyun, havan?n ve d tar?m?n gelecek aç?s?ndan öneminin çok da fark?nda de?iller. Öyle ki sütün fabrikada yap?ld???n? sanan çocuklar?m?z var. Bu durumu de?i?tirmek ad?na G?da, Tar?m ve Hayvanc?l?k Bakanl??? ?l Müdürlü?ü, Milli E?itim ?l Müdürlü?ü ve Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dekanl??? i?birli?inde “Toprak ve Çocuk” program?m?z? hayata geçirdik. Çocuklara topra??n de?erini anlatmak, daha sa?l?kl? ve bilinçli nesiller yeti?tirmek amac?yla olu?turulan bu program çerçevesinde ilkö?retim ö?rencileriyle do?ada etkinlikler düzenliyoruz. Fidan dikiyoruz, domates topluyoruz, zeytin hasad?na kat?l?yoruz, zeytinya??n?n s?k?m?na tan?kl?k ediyoruz, ayr?ca çe?itli yar??malar düzenliyoruz. Bu program ?TB’nin kesintisiz olarak devam eden ve edecek bir çal??mas?. Çok önemsiyoruz ve çocuklar?m?zla do?ada olmaktan keyif al?yoruz...
Ayr?ca ülkemizin ve tar?m sektörünün önündeki en büyük problemlerden biri de gençlerin giderek topraktan uzakla?mas?... K?rsalda bir hayat dü?ünmüyorlar, toprakta bir gelecek görmüyorlar. Biz ise bunun tam aksini savunuyoruz. Tar?m ürünlerine olan ihtiyac?n h?zla katland??? bir süreçte gelecek tar?m?n olacak. Bu konuda fark?ndal?k sa?lamak ve gençleri tar?m alan?nda dü?ünmeye, üretmeye te?vik etmek için iki y?ld?r “Tar?m Gençlerle Yükseliyor” proje yar??mas?n? düzenliyoruz. 2018 y?l?nda konu ba?l?klar?m?z? “Bitkisel ve Hayvansal Üretim”, “Tar?msal Pazarlama ve Markala?ma”, “Tar?mda Bili?im ve Teknoloji”, “K?rsal Kalk?nma ve Kad?n” olarak belirlemi?tik. Önemli çal??malar ortaya ç?kt?. Bu sayede hem gençlerimizi ödüllendirdik hem de sektör ad?na yeni yeni fikirlerin önünü açt?k.
Bir kad?n olarak kad?n haklar? konusunda da hayli hassas oldu?unuzu biliyoruz. Bu konuda neler yap?yorsunuz?
Bir kad?ndan ziyade bir insan olarak toplumun dezavantajl? kesimlerinin sorunlar? için çözümler üretmeyi bir görev addediyorum. Borsam?z?n yönetim kurulu ve üyelerimiz de bu konularda son derece duyarl?. Bu amaçla, ?zmir Ticaret Borsas? olarak çal??anlar?m?za daha huzurlu ve güvenli bir ortam sa?lamak, aile içi ?iddeti ve toplumsal cinsiyet e?itsizli?inin neden oldu?u olumsuz etkileri ortadan kald?rmak amac?yla, 2017 y?l?nda “?? Dünyas? Aile ?çi ?iddete Kar??-Business Against Domestic Violence” (BADV) projesine dahil olduk. Sabanc? Üniversitesi Kurumsal Yönetim Forumu taraf?ndan tasarlanan BADV projesi çerçevesinde Borsa çal??anlar?na yönelik “Toplumsal Cinsiyet Ayr?m?-?iddet Kavramlar?n?n Tan?m? ve ?iddet Türleri” konulu bilgilendirme e?itimleri düzenledik. Ayr?ca, insan ili?kilerinin ve ileti?imin temelini olu?turan dilimizdeki cinsiyetçi ifadeler alan?nda bir kampanya gerçekle?tirdik. “?iddet Dilde Ba?lar... Cinsiyetçi Söylemlerden Uzak Durarak Sen De Bu Fark?ndal??a Destek Ol” slogan?yla yola ç?k?lan fark?ndal?k çal??mas? kapsam?nda ?zmir Ticaret Borsas?’n?n tarihi binas? konuya dikkat çeken afi? ve levhalarla donatt?k.
?zmir Ticaret Borsas?, 1891 y?l?ndan bu yana faaliyetlerini kesintisiz olarak sürdüren bir STK... Sorumlulu?umuzun üyelerimizle s?n?rl? olmad???na ve toplumun her kesimini ve her türlü sorunu kapsad???na inan?yoruz. Ayr?mc?l?k, ?iddet, uyu?turucu, çevre sorunlar? gibi farkl? alanlarda pek çok kampanyan?n ya öncüsü ya da payda?? olduk; olmaya da devam edece?iz.
Biraz da Turuncu Dernek’ten söz eder misiniz?
Ki?isel giri?imim ve dostlar?m?n büyük eme?i ve deste?i sayesinde k?sa süre önce Turuncu Dernek’i 2018’in son ay?nda kurduk. Bu tamamen ?TB’den ba??ms?z bir olu?um. Kendi ayaklar? üstünde duruyor. Amac?m?z toplumsal cinsiyet e?itli?i ve cinsiyete dayal? ?iddet ile ilgili çal??malar yürütmek; ayr?mc?l???n her türüne kar?? fark?ndal?k yaratmak. ?yi niyetle ve inanarak yolumuza devam ediyoruz. Bir ki?iye bile faydam?z dokunursa ne mutlu bizlere.
Dünya “?klim De?i?ikli?i” ile farkl? bir gelece?e gidiyor. Geçti?imiz günlerde Paris 44-45 dereceleri gördü. Norveç, Finlandiya gibi kuzey ülkelerinde hava s?cakl??? 35 dereceyi a?t?. Bu konuda neler dü?ünüyorsunuz?
“?klim De?i?ikli?i” ifadesi i?in boyutunu küçültüyor. Ortada ba?l? ba??na bir iklim felaketi söz konusu... Dünya ?s?s?n?n yükselmesi yak?n bir gelecekte çok say?da bitki ve hayvan türünün neslini tüketecek. ?klime dayal? göç dalgalar? ya?anacak. Dünya üzerindeki her birey çevreyle ilgili her konuda çok daha duyarl? olmak zorunda... Yoksa gelecek ku?aklara bir kâbus devredece?iz.
Ülke olarak son 10 y?lda tar?m alanlar?n?n yüzde 5’ini kaybettik. Dünyada üretilen g?dan?n yüzde 30’u çöpe gidiyor. Her 9 ki?iden biri açl?k çekiyor. Çocuk ölümlerinin yüzde 45’i yetersiz beslenmeden kaynaklan?yor. Günümüzde sadece üretim, verim ve kalite art???na odaklanmak yeterli de?il.
Tar?msal üretimin en az çevresel zarar? yaratacak biçimde planlanmas? da çok önemli. Tar?m ve g?da sektörünün ekolojik ayak izi epey büyük. Tar?m küresel karbon sal?n?m?nda ciddi bir paya sahip. Temiz su kaynaklar?n?n yüzde 70’ini tar?m kullan?yor. Tar?msal aktiviteler iklim felaketinin boyutlar?n? büyütme konusunda önemli bir etki yarat?yor. Küresel olarak sürdürülebilir bir g?da sistemi kurmak istiyorsak, tar?mda temiz ve ak?ll? üretim sistemlerinin kullan?lmas? ?art.
Bugün Türkiye için g?dada ba??ms?zl?ktan söz etmek istiyorsak birincil hedefimiz sürdürülebilir tar?m ve sürdürülebilir g?da olmal?d?r. Borsa olarak çevreye kar?? daima çok hassas politikalar izledik. 2019 y?l? itibariyle de 14001 çevre yönetim kalite sistemini kurmak ve örnek olmak, fark?ndal?k yaratmak için borsam?z?n karbon ayak izinin hesaplamak için çal??malara ba?lad?k. Çünkü bizler do?al kaynaklar?m?z?n bizim en büyük zenginli?imiz oldu?una inan?yoruz.
Sizce Türk ekonomisinin düze ç?k?? formülü ve ayd?nl?k yar?nlara ula?mas?n?n anahtar? nedir?
Dünyan?n zirvesindeki ülkelerle yar??an ve ça??n tüm gereklerini kapsayan bir e?itim sistemi ve donan?ml? nesillerin ülkeyi ta??yaca?? üretim ekonomisi... Tar?mda, sanayide, bili?im sektöründe; k?sacas? her alanda daha fazla üretmeye mecburuz. Daha nitelikli üretim yapmal?y?z. Tasar?ma, markala?maya, ARGE faaliyetlerine önem vermeliyiz. Yüksek faiz ve bir türlü k?r?lamayan paradan para kazanma anlay??? bu sürecin önündeki en önemli tehditlerden biri. Merkez Bankas?’n?n son faiz indirim karar? ve bu indirimin arkas?n?n gelece?i yönündeki kararl?l??? bizlere üretime yönelme konusunda bir ç?k?? sunuyor. Bu ç?k??? kaç?rmamal?y?z. Tabii ki tüm bunlar? yaparken de ülkemizin en büyük zenginli?i olan denizini, güne?ini, havas?n?, topra??n?, suyunu, orman?n?, kurdunu, ku?unu korumal?y?z. Bu konuyu hem ülke yönetenler hem de bireyler olarak mutlaka içselle?tirmeli ve önceliklendirmeliyiz...