Mevsim normallerinin üzerindeki s?cakl?klar?n etkili oldu?u ?zmir, günlerce orman yang?nlar? ile mücadele etti. Yerle?im yerlerini de etkileyen yang?nlar ?zmir için hala ciddi risk olu?turuyor. “?zmir’de Orman Yang?n? Riskinin Mekânsal Analizi” raporunu haz?rlayan ?zmir Planlama Ajans? (?ZPA) da bu tehlikeye dikkat çekti. Raporda ?zmir genelinde artan kurakl?k, be?eri bask?lar ve iklim de?i?ikli?inin etkileriyle orman yang?nlar?n?n s?kl??? ve etkisinin önemli ölçüde artt??? belirtildi. Bu çerçevede, ?zmir Planlama Ajans? taraf?ndan il genelindeki orman yang?n? riskini mekânsal olarak haritalamak ve önleyici müdahale planlamalar?na veri temelli katk? sa?lamak amac?yla kapsaml? bir analiz gerçekle?tirildi?i ifade edildi.
Kriterler belirlendi
Son y?llarda, Çok Kriterli Karar Analizi (ÇKKA) yöntemleri, özellikle Analitik Hiyerar?i Süreci (AHS), orman yang?n? risk de?erlendirmelerinde Co?rafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile entegre bir biçimde yayg?n olarak kullan?l?yor.
Çal??mada, ?zmir’e özgü mekânsal bir orman yang?n? risk modeli geli?tirilerek, bu modelde AHS temelli karar destek yap?s? CBS ortam?nda uyguland?. Modelde kullan?lan veriler, orman örtüsü, e?im, bak?, s?cakl?k, nem, rüzgar, yerle?im alanlar?na ve tar?m arazilerine yak?nl?k gibi çevresel ve insan etkili faktörler kapsam?nda de?erlendirildi.
Her bir parametre, orman yang?n?na etkisi bak?m?ndan incelenip literatürdeki önceki çal??malar do?rultusunda a??rl?kland?r?larak mekânsal analiz sürecine dâhil edildi.
Riskler analiz edildi
Elde edilen veriler ?????nda nihai orman yang?n? risk haritas? olu?turuldu. Buna göre ?zmir’in yüzölçümünün yakla??k yüzde 43’ü orta risk, yüzde 33’ü yüksek risk, yüzde 7’si ise çok yüksek risk grubunda yer ald?. Riskin yo?unla?t??? bölgeler genellikle k?rsal-kentsel geçi? zonlar?nda k?z?lçam ormanlar?n?n bulundu?u, e?imli ve s?cak alanlar olarak belirlendi. Yine insan etkisinin yo?unla?t??? tar?m yap?lan yerle?im alanlar? çevreleri de riskli olarak de?erlendirildi.
Yang?nlarla mücadelede önemli veri
Haziran 2025’te meydana gelen Mordo?an, Foça (Yeniköy), Gaziemir-Buca ve Seferihisar yang?nlar?na yönelik kar??la?t?rmalar sonucunda, bu yang?nlar?n büyük oranda modeldeki yüksek risk s?n?flar? ile örtü?tü?ü görüldü. Çal??ma, ?zmir özelinde orman yang?n? önleyici stratejilerin geli?tirilmesi, erken uyar? sistemlerinin güçlendirilmesi ve müdahale kapasitesinin art?r?lmas? aç?s?ndan yönlendirici karar destek arac? sunmay? amaçl?yor.
Yang?n riski alt?ndaki yap?la?ma alanlar?n?n mekansal da??l?m? ortaya kondu
Çal??malar kapsam?nda üretilen yang?n risk haritas? temel al?narak, yang?n üretme potansiyelinin oldukça yüksek oldu?u bölgeler referans al?narak 250 metrelik bir tampon (buffer) alan tan?mland?. Analiz kapsam?nda bu bölgeler yang?n?n ilk etapta yay?labilece?i alanlar olmas? nedeniyle “Etki Alan?” olarak tarif edildi.
Etki alan? içerisinde kalan yap?lar ve e?itim, sa?l?k gibi önemli kritik altyap? unsurlar? CBS ortam?nda çak??t?r?larak analiz edildi. Böylece, yang?n riski alt?ndaki yap?la?ma alanlar? ve altyap? unsurlar?n?n mekansal da??l?m? ortaya kondu. Bu analiz, yaln?zca mevcut riskin mekansal olarak belirlenmesini de?il, ayn? zamanda yang?n riskine kar?? en savunmas?z alanlar?n önceliklendirilmesine yönelik planlama ve müdahale süreçleri için de bir altl?k sa?l?yor.
Risk haritas?nda sürekli güncelleme
Orman yang?n? risk analizi çal??mas?, sabit bir haritadan çok dinamik bir de?erlendirme sürecini temel al?yor. Özellikle yanan alanlar?n tespiti ve bu bölgelerin risk profilindeki de?i?imi do?rultusunda risk haritas? belirli aral?klarla güncelleniyor. Yang?ndan zarar görmü? alanlarda risk seviyeleri s?f?ra dü?erken, çevresel ko?ullar ve insan etkisi dikkate al?narak di?er bölgelerdeki risk da??l?m? yeniden analiz ediliyor.