SONKALE?ZM?R- 31 maddeden olu?an ve 13 ayr? kanunda de?i?iklik öngören Çevre Kanunu ile Baz? Kanunlarda De?i?iklik Yap?lmas?na Dair Kanun Teklifi, TBMM Çevre Komisyonu'na geldi. Tali komisyon olarak toplanan Çevre Komisyonu, kanunun çevreyle ilgili olan 1, 4, 5, 6, 7, 8, 12, 13 ve 29’ncu maddelerini görü?tü. Komisyona Çevre, ?ehircilik ve ?klim De?i?ikli?i Bakan Yard?mc?s? Mehmet Emin Birp?nar, bürokratlar ve sivil toplum kurulu?u temsilcileri kat?ld?.
Komisyonun CHP Sözcüsü Murat Bakan ile üyeler Mahir Polat, Vecdi Gündo?du ve Bar?? Karadeniz kanunla ilgili muhalefet ?erhini tamamlad?. ?erhte; komisyonun ?çtüzü?e ayk?r? olarak alelacele topland???, bu yüzden çevre örgütleri, Sivil Toplum Kurulu?lar? ve meslek örgütlerinin komisyon görü?melerine kat?l?m?n?n k?s?tl? oldu?u, komisyona kat?lan temsilcilere 5'er dakikal?k s?n?rl? zaman tan?nd??? için görü?lerini yeterli ?ekilde ifade edilemedi?i vurguland?.
ERDO?AN'A B?R YETK? DAHA
Teklifle, Devlet Su ??leri Genel Müdürlü?ü taraf?ndan in?a edilen baraj, gölet ve di?er depolama tesislerinin maksat oranlar?n?n belirlenmesi, de?i?tirilmesi ve kald?r?labilmesi yetkisinin Cumhurba?kan? Erdo?an'a verildi?ini kaydeden CHP, bu durumun "konunun önemi ve gerekçesiyle çeli?ti?i" de?erlendirmesini yapt?. CHP'li üyeler, “Tek bir ki?iye böylesine geni? bir yetki verilerek, di?er ilgili kurum ve kurulu?lar?n devre d??? b?rak?lmas?, iktidar?n iklim kriziyle mücadeleye bak?? aç???n? da ortaya koymaktad?r” yorumunu yapt?.
MÜS?LAJ KONUSU
CHP'nin haz?rlad??? muhalefet ?erhinde; teklifin müsilaj ve deniz kirlili?i konusunda sadece Bo?azlar ve Susurluk Havzas? dahil Marmara Denizi Hidrolojik Havzas?'na odakland???, dolay?s?yla "bütüncül ve tutarl?" olmad??? belirtilirken, ?öyle denildi:
“?klim kriziyle mücadelede bütüncül yakla??m önemliyken, iktidar?n hedeflerinin ve uygulamalar?n?n bu anlamda tutarl? olmad???n? görmekteyiz. Türkiye, Karadeniz’den Marmara’ya, Ege’den Akdeniz’e kadar uzanan k?y? ?eridiyle biyolojik çe?itlilik aç?s?ndan çok de?erli, do?al ya?am ortamlar?n? bar?nd?ran bir ülkedir. ?stanbul ve Çanakkale Bo?azlar? ve biyolojik genetik havuzu olarak adland?r?lan Marmara Denizi, dünya denizleri içinde en hassas olarak kabul edilen ekosistemlerin geçi? noktas?n? olu?turmaktad?r. Marmara, Ege, Akdeniz ve Karadeniz ekosistemleri yakinen birbirlerine ba?l?d?r.”
"OTOYOL VE KÖPRÜLER G?B? OLMASIN"
Teklif ile yerel yönetimlerin, çevre kirlili?ini önlemeye yönelik, ar?tma, geri kazan?m, ar?tma çamuru i?leme ve bertaraf, s?f?r at?k yönetimi kapsam?nda at?klar? toplama, ta??ma hizmetleri, at?k i?leme, geri kazan?m ve bertaraf tesisleri ile mapa ?amand?ralar? yap-i?let-devret yöntemiyle özel sektöre yapt?rabilmelerinin önünün aç?ld??? belirtildi.
CHP'nin ?erhinde ise bu tür kamu hizmetlerinin yap-i?let- devret, i?let-devret, yap-kirala-devret ve benzeri modellerle özel sektöre devredilmesinin; otoyol, köprü, havalimanlar? ve ?ehir hastaneleri gibi projelerde de görüldü?ü gibi kamuya y?llarca sürecek çok yüksek maliyetler ç?karaca?? vurgulan?rken, “Bu durum yerel yönetimleri 20-30 y?l sürecek büyük bir i?letme hizmet bedeli ödeme yükümlülü?ü alt?na sokabilece?i gibi, almad?klar? hizmetin bedelini ödemek zorunda da b?rakabilecek” uyar?s? yap?ld?.
"AMAÇ 20 M?LYAR L?RALIK RANTIN DA?ITILMASI"
Kanun teklifinin Türkiye Çevre Ajans?'na depozito ile ilgili i?lemleri yap-i?let-devret modeliyle özel sektöre yapt?rabilme olana?? tan?d??? vurgulanan muhalefet ?erhinde, “Amaç; olu?acak at??? depozito sistemiyle önlemek de?il, y?ll?k yakla??k 20 milyar TL’lik rant?n birilerine nas?l da??t?laca??n?n hesab?" denildi.
CHP ?erhinde, ?u de?erlendirmeye yer verildi:
“Depozito düzenlemesi konusunda dünya örneklerine bak?ld???nda; yakla??k 20 ülkede depozito sisteminin uyguland???n? ve özellikle Almanya, Hollanda, Finlandiya, Litvanya, Norveç, Danimarka ve ?zlanda örneklerinde yüzde 90’?n üzerinde iade oran?yla çal??t???n?; ba?ar?l? olan ülkelerin ise sistemin kar amac? gütmeyecek ?ekilde ve kapal? döngü halinde uyguland???n? görüyoruz. Sistemin temelinde hedef; toplanm?? malzemeden, kapal? döngü içerisinde yeniden ambalaj üreterek maksimum düzeyde çevresel korumay? ve ekonomik fayday? elde etmektir. Ülkemizde olu?turmaya çal??t?klar? sistemde ise vatanda? depozito için bir para ödedi?inde sistemde birikmektedir; o biriken para artt?kça kar ya da rant alan? haline gelmektedir. Yani amaç; olu?acak at??? depozito sistemiyle önlemek de?il, y?ll?k yakla??k 20 milyar TL’lik rant?n birilerine nas?l da??t?laca??n?n hesab?d?r. AKP, KÖ? projeleri yani yap-i?let-devret ve beraberinde getirdi?i garanti yükümlülüklerle birçok alanda geli?tirdi?i ‘kâr? ?irketlere, zarar?n? vatanda?lar?m?za ve ülkenin yar?nlar?na yükleyen’ anlay?? yelpazesini çevre alan?na da yaymak istemektedir. AKP, sadece ileri teknoloji veya yüksek maddi kaynak gerektiren projelerle s?n?rl? tutulmas? gereken KÖ? modeliyle yat?r?m yöntemini ola?an i? yapma yöntemi haline getirmi?tir. KÖ?’ler kamunun yürütmesi gereken yat?r?m projelerinin görünür gelecekteki gelirinin bugünkü hükümeti finanse eden ?irketlere tahsisi için birer siyasi araç haline gelmi?tir. Benzer ?ekilde Çevre Ajans? ad? alt?nda olu?turulmak istenen yap? da ülkenin kaynaklar?n? belli ?irketlere pe?ke? çeken kamu özel i?birli?i sistemi ile hayata geçirilmeye çal???lmaktad?r. Ajans depozito yönetim operasyonu için kar amac? gütmeyen bir yap? olu?turmal?, içinde çevre konusunda çal??an sivil toplum örgütleri, akademisyenler ve ilgili firmalar?n?n yani özel sektör temsilcileri de yer almal?d?r. Yasa ile kurulmas? itibariyle Kamu Tüzel Ki?isi olarak kar??m?za ç?kan Ajans, getirilen teklifteki faaliyet görme biçimiyle somut ?ekilde bir rant payla??m sistemine dönü?mü?tür.”
TUR?ZM ALANLARI ÇEVRE AJANSI'NA
Teklifte ayr?ca, Türkiye Çevre Ajans?’na, do?al S?T alanlar?, özel çevre koruma bölgeleri ve k?y?lardaki Hazine'ye ait yerlerin i?letme hakk?n?n verilmesi, k?y?lardaki Hazine'ye ait yerlerde mapa ve ?amand?ra sistemleri, deniz araçlar?na at?k al?m hizmetlerini bizzat ya da i?letmeye vermek suretiyle i?letebilmesinin öngörüldü?ü ifade edildi.
Türkiye Çevre Ajans?'yla turizm alanlar?n?n i?letilmesinin planland??? ve bu durumun da ajans?n kurulu? amac?yla çeli?ti?i vurgulanan CHP ?erhinde ise ?öyle denildi:
“K?y?lardaki ve denizdeki kirlili?i önlemeye yönelik maddelerle birlikte ajansa bu konuda kirlilik bildirimi gibi görevler yüklenilece?ine, k?y?larda, korunan alanlarda turizm i?letmecili?i görevi verilmektedir. Söz konusu faaliyetler denizlerimizdeki su kirlili?inin de artmas?na neden olacakt?r. Teklif, hassasiyetle sürdürülmesi gereken faaliyetin merkez üzerinden ta?ere edilmesi anlam?na gelmektedir. Türkiye, AB Çevre Ajans?na üyedir, ne var ki, Türkiye Çevre Ajans? için yasa önerisinde öngörülen statü ile görev ve yetki alan? bak?m?ndan AB üyesi olan devletlerdeki benzeri kurumlara göre ciddi sapmalar bulunmaktad?r. Dünyadaki örneklerine uygun olarak, çevre politikas? alan?nda strateji belirlemek, geli?tirmek, çevre hakk?nda do?ru ve ba??ms?z bilgi sunmak, iklim krizi ve di?er çevre sorunlar?yla ilgili ulusal strateji olu?turmak, bilimsel ara?t?rmalar yapmak, halk? do?ru bilgilendirmek amac?yla kurulmam??t?r. Ajans?n, çevreyi sermayele?tirme ve rant alan? haline getirme görev edindi?i görülmektedir.”