Rusya ve Ukrayna arasında patlak veren savaş sonrası Ukrayna’da seferberlik ilan edildi. Çiftçilerin bir kısmının savaşa katılması, diğer bir kısmının da ülkeyi terk etmesi sonrası tarım alanları boşaldı. Limanların kapatılması ise buğday naklinde aksamalara sebep oldu. Tarımsal ihracatta öne çıkan ve savaşın diğer bir tarafı olan Rusya ise Batı yaptırımlarıyla boğuşuyor. Bu durum, tahıl ihracatını alt üst edeceğe benziyor. Uluslararası Hububat Konseyi (IGC) verilerine göre, tahıl fiyatları işgalden bir hafta öncesine kıyasla %55 arttı.
Buğday arzında henüz küresel bir aksama olmamasına rağmen ilerleyen süreçte neler olabileceğine dair endişeler var. IGC direktörü Arnaud Petit’ye göre, “Ukrayna'dan buğday ithal eden ülkeler, savaşın devam etmesi halinde Temmuz ayından itibaren kıtlıkla karşılaşabilir.”
FİYATLAR TAVAN YAPACAK
T.C. Toprak Mahsulleri Ofisi’nin eski başkanı İsmail Kemaloğlu, 6 Mart’ta Financial Times’a demecinde, “Savaş gıda maliyetini artıracak [...] Burada Türkiye için kritik olan Karadeniz'in lojistik ve fiyat avantajı sunmasıdır. Türkiye, buğdayı ABD'den veya Avustralya'dan satın aldığında maliyetler önemli ölçüde artacaktır. Savaş yarın sona erse bile, Ukrayna'nın ekim sezonu zaten kesintiye uğradı ve bu durum her koşulda 2022 hasadını etkileyecektir" dedi.
Toprak Mahsulleri Ofisi İstanbul Şube Müdürlüğü
Bloomberg'e göre, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), 435 bin ton olarak belirlediği buğday ithalatının ancak 285 bin tonunu gerçekleştirebildi.
BUĞDAY ARZI AZALACAK
İngiltere merkezli Advertizer haber sitesine göre, Ukrayna'dan gelen buğday sevkıyatlarının kesintiye uğraması arpa ve buğday fiyatlarının artması anlamına geliyor. Fiyatlar, 2011'den bu yana en yüksek seviyelerde seyrederken, buğday arzı azalma tehlikesi ile karşı karşıya bulunuyor. Avrupa'daki yetkililer de bu sebeple fiyat artışına hazırlanıyor. Diğer ülkelerde de durum pek farklı değil.
ABD’nin sık sık buğday silolarını hedef aldığı Suriye, temel gıda maddelerinin ithalatını azaltacağını duyurdu. 2020'de Beyrut limanında yaşanan patlama sonrası ana tahıl siloları tahrip olan Lübnan ise buğday arzının yüzde 60'ını Ukrayna'dan sağlıyor; bugün durumu telafi etmek için ABD, Hindistan ve Kanada ile görüşüyor. Mısır'da, milyonlarca insan hayatta kalmak için Ukrayna buğdayından yapılan devlet destekli ekmeğe güveniyor.
Mısır'da, hükümetin ürettiği ekmeği taşıyan bir adam
AFRİKA'DA KARANLIK TABLO
Güney Afrika Cumhuriyeti Tarım Ticaret Odası baş ekonomisti Wandile Sihlobo, Afrika ülkelerinin 2020'de Rusya'dan 4 milyar dolar (57,5 trilyon TL.) değerinde tarım ürünü ithal ettiğini ve ithalat kalemlerinin yaklaşık yüzde 90'ının buğday olduğunu söyledi. Kenyalılar, alım gücünün enflasyona bağlı azalması sebebiyle sosyal medyada düşük gıda fiyatları talep ediyor. Nijeryalı değirmenciler ise ağırlıklı olarak Rusya'dan ithal ettikleri buğdayda yaşanan kıtlığın, Afrika'nın en kalabalık ülkesinde ekmek fiyatlarını etkileyeceğine inanıyor. Endonezya Ticaret Bakanlığı araştırma bölümü başkanı Kasan Muhri ise ülkedeki durumu şu sözlerle özetliyor:
“Erişte fiyatlarındaki artış, düşük gelirli insanlara zarar verecek. Ukrayna, 2021 yılında Endonezya'nın en büyük ikinci buğday tedarikçisiydi ve ülkede tüketilen buğdayın yüzde 26'sını sağlıyordu...”