?zmir Tabip Odas?'n?n yapt??? anket çal??mas?n?n sonuçlar? düzenlenen bir bas?n toplant?s?yla duyuruldu. ?zmir Tabip Odas? Ba?kan? Lütfi Çaml?, Türkiye'de 2002 y?l?nda 270 olan özel hastane say?s?n?n 2018 y?l?nda 577'e yükseldi?ini anlat?rken, "Bu say? ülkedeki toplam hastane say?s?n?n 7,6's?... Ülkemizdeki toplam 153 bin hekimden yüzde 4'u özel sa?l?k sektörde çal??maktad?r. Say?lar? her geçen gün artan t?p fakültelerinde e?itimini tamamlayan binlerce yeni mezun hekim ve genç uzman piyasala?t?r?lm?? sa?l?k sisteminin dayatmalar? ile ucuz i? gücü olarak bu sektörde istihdam edilmekte. Özel sa?l?k sektöründe çal??an hekimler mesleklerini yürütürken yo?un i? yükü, uzayan çal??ma süreleri, i?, istihdam, gelir ve sosyal güvencesizlik ile kar?? kar??ya kalmakta. Buna ba?l? olarak hekimlerin stres, depresyon, tükenmi?lik düzeyleri, olumsuz ya?am ve beslenme ko?ullar?na ba?l? sa?l?k sorunlar? ile kar??la?ma riskleri artmakta" dedi.
Pandemi sürecinde özel sa?l?k kurulu?lar?ndaki hekimlerin sorunlar?n?n ciddi art?? gösterdi?ini vurgulayan Çaml?, yapt?klar? anketin sonuçlar?n? ise ?öyle aç?klad?:
"Pandemi nedeniyle kamu hastanelerinden sa?l?k hizmetine ula?amayan ya da tedirginlik ya?ayan hastalar özel sa?l?k kurulu?lar?na yönelmi?, bu kurulu?larda çal??an sa?l?k çal??anlar?n?n i? yükü belirgin art?? göstermi?tir. 4857 Say?l? ?? Kanunu'na göre çal??ma süresi haftada en çok 45 saattir. Ankete kat?lanlar?n yüzde 19’ u 55 saatin, yüzde 46’s? 45 saatin üzerinde çal??t???n? ifade etmi?tir. Çal??ma süresi, çal??an?n sa?l???yla ve bu anlamda fiziksel ve ruhsal bütünlü?ü ile do?rudan ba?lant?l?d?r. Uzun çal??ma saatleri ve yetersiz dinlenme sürelerinin yüksek hata ve kaza oran?, stres ve yorgunluk, k?sa ve uzun dönemli sa?l?k sorunlar? gibi olumsuz sonuçlar do?urdu?u bilinmekte. Pandemi sürecinde hizmet veren özel sa?l?k kurulu?u hekimlerinin yüzde 19’u koronavirüse yakaland?. Dünya Sa?l?k Örgütü'nün 2021 y?l?nda 194 ülkeden elde edilen verilerin de?erlendirildi?i bir ara?t?rmas?nda, haftada 55 saat ve üzeri çal??anlar?n haftada 35-40 saat çal??anlara göre kalp krizi riskinin yüzde 35, iskemik kalp hastal?klar? riskinin yüzde 17 daha fazla oldu?u gösterilmi?tir. Özel sektörde de çal??ma saatleri i? yasas? çerçevesinde denetlenmelidir. Ankete kat?lanlar?n yüzde 19’u COVID-19 enfeksiyonu geçirdi.”
ÇALI?MA SAATLER? DENETLENMEL?
Çaml?, Sosyal Güvenlik Kurumu’nu göreve ça??rd?klar?n? belirterek ?öyle devam etti:
“Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde i?yerlerinde çal???l?p çal???lmayaca?? i? sözle?meleri ile kararla?t?r?l?r. Sözle?melerin ne yaz?k ki ço?u i?verenin dayatmas?yla imzalanmakta, hekimlerin incelemesine, meslek örgütüne dan??arak özellikle i? yasas?na ayk?r? hükümlerin ç?kart?lmas?na izin verilmemektedir. Sözle?melerde hüküm bulunmamas? halinde çal??an?n onay? gerekmesine ra?men, özel sa?l?k sektöründe hekimler ulusal bayram ve resmi tatillerde do?rudan veya dolayl? olarak çal??maya zorlanmaktad?r Özel sa?l?k kurulu?lar?nda çal??an hekimlerin nerdeyse haftan?n yedi gününde, gece gündüz ya hafta sonu, resmi tatil demeden sürekli çal??maya zorland?klar? görülmektedir. Ankete kat?lanlar?n 47'si resmi tatillerde tam zamanl?, yüzde 21 ise kismi çal??t???n? belirtmi?tir. Hekimlerin yüzde 47'si 1 May?s'ta bile çal??maktad?r. Resmi tatillerde kamudaki gibi izin kullan?lmal?d?r. SGK resmi tatil günlerinde provizyon verme uygulamas?ndan vazgeçmeli. Hekimler artan i? yüküyle mücadele ederken en temel sosyal haklar?n? kullanamamakta adeta tükenmektedirler. Ankete kat?lan hekimlerin yüzde 38'i son iki y?l içerisinde toplamda 10 günden daha az, yüzde 41'i 11-20 gün, izin kullanabilmi?tir. Bu kadar az izin kullan?m?nda izinlerde gelirinin kesilmesi ve her i?yeri de?i?iminde izin hakk?n?n s?f?rlanmas? önemli bir rol oynamakta. ?? de?i?tirme durumunda da prim haklar? s?f?rlanmakta."
D?NLENME MOLALARINDA B?LE HASTA BAKIYORLAR!
Aile hekimlerinin dinlenme aralar?nda bile hasta bakt???n? vurgulayan Çaml?, ?unlar? söyledi:
"Gün içinde ara vermeksizin hasta bakmaya zorlanmak, randevularda dinlenme aralar?n?n göz önüne al?nmamas? özel sa?l?k kurulu?unun karl?l???n? art?r?rken hekimleri tüketmektedir. Ankete kat?lanlar?n sadece yüzde 35'1 günlük mesailerinde yemek ve dinlenme aralar?n?n bulundu?unu belirtmi?lerdir. Yüzde 39'u yemek aralar?n?n oldu?unu ama dinlenme aralar?n?n olmad???n?, yüzde 24'ü ise yemek ve dinlenme aralar?n?n olmad???n? ifade etmi?lerdir. Neredeyse tuvalet ihtiyac?n?n bile mesai di?i saatlerde giderilmesinin istenece?i bir ortam yarat?lm??t?r. Oysa özel sa?l?k kurulu?lar?nda çal??an hekimlere ve sa?l?k çal??anlar?na tabi olduklar? i? yasas?nda belirlendi?i gibi yemek ve dinlenme molalar?n?n verilmesi gerekmekte. Özel sa?l?k kurumunda çal??an arkada?lar?m?z bugün bu saatte ki toplant?ya kat?lamad?lar çünkü ö?len saatlerinde de çal??maya devam etmekteler.”
?Z?N HAKLARINI KULLANAMIYORLAR!
Çaml? ?öyle devam etti:
"Son dönemde i? yasas?n?n getirece?i yükümlülüklerden kaç?nmak ve mali aç?dan baz? avantajlar elde etmek ad?na i?verenler özel hastanelerde çal??an hekimleri çal??an statüsünden ç?kar?l?p, ?irket kurmaya zorlamaktad?r. Özel sa?l?k sektöründe hekim istihdam?, i?letme aç?s?ndan en karl? sözle?melerle sa?lanmaya çal???lmakta, hekimlerden, is ve ücret güvencelerini ortadan kald?ran hizmet al?m sözle?meleri 4B ile çal??malar? talep edilmektedir. Sözle?meler, i? kanunlar?na tabi olarak çal??an i?çi (4A'li), serbest meslek makbuzu ya da ?irket faturas? kar??l???nda hizmet al?m? ?eklinde 4B'li olarak yap?labilmektedir. 4B çal??ma biçiminde hekim, i?çi-çal??an olarak hizmet sunmas?na ra?men, çal??maya ili?kin sözle?me i? sözle?mesi olmay?p hizmet al?m sözle?mesi olarak kabul edilmektedir. Bu durumda çal??an?n i? ve ücret güvencesi ortadan kalkmakta ve i?ine son verilmesi durumunda k?dem tazminat? ve di?er haklar?ndan feragat etmektedir. Çal??ma sürelerine ili?kin haklardan yararlanamamaktad?r. Hastal?k hallerinde hastal?k izni kullanamamaktad?r. Kad?n çal??anlar anne olmakla ilgili izin hakk?ndan feragat etmektedir. i? kazas? ve meslek hastal??? sonucu herhangi bir yasal tazminat talep hakk? olmayacakt?r. Hukuki süreçler i? hukuku ve i? mahkemelerinde de?il, ticaret hukuku ve ticaret mahkemelerinde i?leyecektir.
Bütün bu uzam?? mesailerde izin bile kullanmadan sürdürülen sa?l?k hizmetine kar??n hekimler emeklerinin kar??l???n? alamamaktad?rlar. Güvencesiz çal??ma ko?ullar?nda her geçen gün reel ücret kayb? ya?and??? anket sonuçlar?na da yans?m??t?r. Özelde çal??maya ba?lad???n?zdan beri geliriniz nas?l de?i?ti diye sordu?umuzda ise; Hekimlerin yüzde 54'ü çal??t??? kurumdaki ayl?k kazanc?n?n ya?am? için yetersiz oldu?unu belirtti. Döviz cinsinden kazanç de?i?imi sorguland???nda kat?l?mc?lar?n yüzde 45'i 2 kat civar?nda azald???n?, yüzde 27'si en az 5 kat ve üzeri azalma oldu?unu, yüzde 16's? en az 10 kat azalma oldu?unu belirtti. Sa?l?k kurulu?lar?n?n ya?ad??? finansal sorunlar ya da ekonomik krizin faturas? hekimlere ç?kart?lamaz. Bu alanda sendikala?man?n yayg?nla?mas?n?n önemi bir kez daha kar??m?za ç?kmaktad?r.
Bu olumsuz artan i? yüküne kar??n, azalan gelir hekimlerin motivasyonunu dü?ürmekte, bedensel ve ruhsal sa?l?klar?n? olumsuz etkilemektedir. Ankete kat?lanlar?n yüzde 53'ü ?u anki çal??ma ko?ullar?ndan memnun olmad???n? belirtmi?tir. Yüzde 61'i sosyal hayatlar?n?n giderek kötüle?ti?ini, yüzde 70’i ciro bask?s? ya?ad???n?, yüzde 61'i i? güvencesi kayg?s? ta??d???n? belirtmi?tir. Bu olumsuz çal??ma ko?ullar?, kayg? ve mutsuzluklar hekimlerin s?k i? de?i?tirmesine yol açmaktad?r. Ço?u zaman tüm haklar?ndan vazgeçerek yap?lan bu i? de?i?tirmelerde hekimler ciddi hak kay?plar? ya?ayabilmektedir. Ankete kat?lan hekimlerin ?u anda çal??t?klar? kurumlardaki çal??ma sürelerine bak?ld???nda yüzde 30'u 1 y?ldan az zamand?r çal??t???n?, yüzde 18'i 1-2 y?ld?r çal??t???n? belirtmi?tir. Bu veri hekimlerin ?zmir'de s?k kurum de?i?tirmek zorunda kald???n?, yani çal??ma ko?ullar?n?n iyi olmad???n? ve hekimlerin sürekli bir aray?? içinde oldu?unu dü?ündürmektedir. Kat?l?mc?lar?n yüzde 81'i de?i?en dönemlerde ve düzeylerde tükenmi?lik hissi ya?ad???n? belirtmi? olup yüzde 19'u sürekli bir tükenmi?lik sendromu içerisinde oldu?unu belirtti. Yüzde 45'i ruh sa?l???n?n tedavi gerektirecek düzeyde kötü oldu?unu belirtti. Bu sonuçlarla sa?l?kta dönü?üm program?n?n hekimlere artan emek sömürüsü, d???nda bir ?ey sunmad???n? söyleyebiliriz. Ankete kat?lan hekimlerin yüzde 81'i Sa?l?kta Dönü?üm Program?n?n (SPD) hekimleri emek, gelir ve i? güvencesi aç?s?ndan olumsuz etkiledi?ini ifade ediyor."