K?r?kkale Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ö?retim Üyesi, Tar?m Bakanl??? Koronavirüs Bilim Kurulu üyesi Prof. Dr. Naim Deniz Ayaz, hayvan a??lar?n?n da insan a??lar?n?n da ayn? teknikle üretildi?ini belirtti. Ayaz a??lar?n 'inaktif' ya da 'mRNA a??s?' ?eklinde üretimlerinin söz konusu oldu?unu vurgulayarak, bu a??n?n hayvanlara uygulanmas?n?n gerekli olup olmad???na ili?kin, "Bu noktadan bakt???m?zda halk sa?l??? aç?s?ndan zoonoz hastal?klar?n kontrolünde a??lama elbette önemli bir strateji. Fakat bu a??lar?n hayvanlara uygulanmas? noktas?nda bizim çe?itli parametrelerimiz, kriterlerimiz var. Bunlardan bir tanesi hastal???n hayvanlarda olu?turdu?u etki, hastal?k düzeyi. Bir di?eri de özellikle g?da aç?s?ndan yeti?tirilen hayvanlar?n verim düzeyi ve ekonomik de?erleri üzerine hastal???n etkisi. Bir di?eri halk sa?l??? ve sosyo ekonomik etkiler" dedi.
'COV?D-19 A?ISI HAYVANLARDA ÖNCEL?KL? DE??L'
Ayaz, Covid-19'un özellikle duyarl? olarak tan?mlanan kedi ve köpeklerde hafif seyirli bir hastal?k olarak gözlendi?ini belirterek, "Ekonomik de?er aç?s?ndan bakt???m?zda ise g?da amac?yla yeti?tirilen hayvanlarda bir duyarl?l?k söz konusu de?il bu hastal??a kar??. ?nsanlara bula?ma aç?s?ndan bakt???m?zda ise halen Covid-19 pandemisi esas olarak insandan insana bula?ma ?eklinde devam ediyor. Hayvandan insana bula?mayla ilgili vakalar epidemiyolojik aç?dan hala önemsiz düzeyde. Sosyo ekonomik aç?dan bakt???m?zda ise virüsün çe?itli etkileri söz konusu; fakat bu ba?lamda henüz insanlar bile tamamen a??lanamam??ken dünya genelinde; hayvanlara Covid-19 a??s? yapman?n en az?ndan ?u an için bir öncelik olmad???n? söyleyebilirim" diye konu?tu.
'A?I OLMASA B?LE PCR TEST? ?STEN?LEB?L?R'
Ayaz, Covid-19 a??s?n?n hayvanlara yap?ld???nda gösterdi?i etkiyle ilgili ise "A??n?n yap?lmas?ndaki temel strateji vücuda virüsü tan?tmakt?r. Ve buna kar??l?k ba????kl?k sistemini harekete geçirmektir. Hayvanlarda da bu süreç ayn? ?ekilde i?lemektedir. ?naktif ya da atenüe a??lar uyguland??? takdirde vücut bu antijene kar?? bir antikor üretiyor. Ve bu ?ekilde bir ba????kl?k sa?lanarak canl?n?n hastal?kla daha erken ve etkili bir ?ekilde sava?mas? sa?lan?yor. Covid-19 hastal???na duyarl? olan hayvanlarda belli bir düzeyde antikor olu?mas? söz konusu olabilir. Fakat bu noktada ?öyle bir parantez açmak gerek ki ilerleyen süreçte özellikle uluslararas? ticarete konu olan egzotik hayvanlar ile pet hayvanlar?n?n uluslararas? nakillerinde bu durum gündeme gelebilir. A?? olmasa bile en az?ndan bu hayvanlarda PCR testi istenilebilir" ifadelerini kulland?.
Ayaz, ayr?ca a??n?n insan denemelerinden önce hayvan denemelerinde uyguland???n? hat?rlatarak, "Dolay?s?yla a?? yap?lmas? durumunda duyarl? hayvanlarda bir antikor reaksiyonu olu?turacakt?r" dedi.