Ya?ar Üniversitesi Yaz?l?m Mühendisli?i Bölümü ö?rencileri taraf?ndan geli?tirilen sistemin, yaya trafik ???klar?n?n durumunu bildirmek, yüz tan?ma, para tan?ma, foto?raf üzerindeki yaz?lar? ya da el yaz?lar?n? okumaya yard?mc? olmak, önündeki ortam? betimleme gibi özellikleri var. Ya?ar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yaz?l?m Mühendisli?i Bölümü ö?rencisi ve Engelli Ö?renci Birimi Temsilcisi Burak Oral, yakla??k bir y?l önce görme engelli bir ö?rencinin ders materyallerinde ya?ad??? bir problemden yola ç?karak, s?n?f arkada?lar? Emre Köksal, Buse Güne?, Ya??z Gazibaba ile birlikte bitirme projelerinde bu soruna çözüm üretmek için çal??t?. ?nsanlar?n gözleriyle fark etti?i nesneleri, yaz?lar?, yakla?an cisimleri görme engelli bireylere sesli geri bildirim veren bir cihaz üretmeyi amaçlayan dört ö?renci, dünya çap?nda üretilen benzer cihazlar? inceledi. Bu cihazlar?n farkl? özelliklerini birle?tirerek geli?tiren ve yeni özellikleri de sistemlerine eklemeyi hedefleyen ö?renciler, yapay zeka, makine ö?renimi ve görüntü i?leme teknolojilerini kullanarak bir prototip üretti.
ARKADA?LARININ YA?ADI?I SORUN ?LHAMLARI OLDU
Dr. Ö?retim Üyesi Korhan Karabulut’un dan??manl???n? yapt??? projenin ortaya ç?k?? süreci hakk?nda bilgi veren Burak Oral, "Ben de bedensel engelliyim ve 4 y?ld?r Engelli Ö?renci Birimi Temsilcisi oldu?um için engelli ö?rencilerin ya?ad??? sorunlara ?ahit oluyorum. Geçen y?l görme engelli bir ö?renci arkada??m?z, foto?raflar üzerindeki yaz?lar? okuyan bir sistem olmad??? için ya?ad??? bir problem sebebiyle birimimize ba?vurmu?tu. Benim as?l dikkatimi çeken olay, görüntü i?leme, bilgisayar görü?ü gibi yapay zekâ teknolojilerinin çok h?zl? ilerledi?i günümüzde, görme engellilerin bu tarz zorluk ya?ad???n? görmek oldu. Ufak bir ara?t?rma sonucunda bu tarz sorunlar? çözmekte yard?mc? olmak için yap?lan cihazlar?n çok yüksek fiyatlara sahip olmas? nedeniyle ülkemizde neredeyse hiç olmad???n? fark ettim ve bu cihazlar da görme engellilerin günlük hayatta ya?ad??? sorunlar?n çok az bir k?sm?na çözüm üretiyordu. S?n?f arkada?lar?m Emre Köksal, Buse Güne? ve Ya??z Gazibaba ile konu?up bitirme projemizde, görme engellilerin günlük hayat?n? kolayla?t?rmay? hedefleyen bir yerli ürün yaratmak istedik" dedi.
SESLE VEYA B?LEKL?KLE KONTROL ED?LEB?L?YOR
Önce görme engellilerle toplant?lar yapt?klar?n? söyleyen Burak Oral, para tan?ma, yolda yürürken kar??la??lan problemler gibi birçok sorunu ö?rendiklerini ve buna uygun bir prototip haz?rlad?klar?n? belirtti. Oral, süreci ?öyle anlatt?:
"Bu bilgiler ?????nda ortaya ç?karaca??m?z ürünün ne gibi özelliklere sahip olmas? gerekti?ine karar verdik ve bitirme projesi kapsam?nda ‘Virtual Eyes’ ismini verdi?imiz projemizin ilk fikri ortaya ç?kt?. Çal??malar?m?z sonunda yüz tan?ma, kullan?c?ya yakla?an cisimlere kar?? sensör yard?m? ile uyar? verme, Türk liras? tan?ma, bas?l? veya el yaz?s? olarak haz?rlanm?? yaz?lar? tan?y?p okuma, yaya trafik ???klar?n?n durumunu kullan?c?ya bildirme, kullan?c?n?n önündeki ortam? betimleme gibi özelliklere sahip bir prototip ortaya ç?kt?. Kullan?c?, bu özellikleri isterse haz?rlad???m?z bileklik üzerindeki butonlar yard?m?yla kullanabilirken isterse de sesli komutlar vererek kullanabiliyor. Bu özellikleri geli?tirirken son zamanlarda tüm dünyada çok büyük bir ivme kazanm?? olan yapay zeka modellerini, makine ö?renimi teknikleriyle olu?turduk. Baz? özelliklerimiz için tamamen bizim tasarlad???m?z modelleri kullan?rken, baz? özelliklerimiz için daha önce geli?tirilmi? modelleri projemize uyarlad?k."
TÜRK?YE B?L???M DERNE?? ÖZEL ÖDÜLÜ ALDILAR
Dört genç, bu y?l 8’incisi düzenlenen, 11 üniversiteden 100’ü a?k?n akademisyen ve binden fazla ö?rencinin kat?ld??? sergide de Türkiye Bili?im Derne?i Özel Ödülü’nü kazand?. Projelerinin görme engelliler için fark yaratabilecek bir ürün olmas?n?n yan? s?ra Türkiye’de yapay zekâ modellerinin geli?iminde de rol alaca??n? umduklar?n? belirten Ya?ar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yaz?l?m Mühendisli?i Bölümü ö?rencisi gençler, projeyi gerçekle?tirmek için ihtiyaç duyduklar? deste?i bulabilirlerse, eklemek ve geli?tirmek istedikleri birçok özelli?i ?imdiden belirlediklerini belirtti. Gençler, Virtual Eyes’?n eri?mesini istedikleri en üst noktan?n ise görme engellilerin günlük hayatta ya?ad??? sorunlar? olabildi?ince ortadan kald?ran bir ak?ll? asistan olmas? oldu?unu söylediler.