Kütahya s?n?rlar?ndaki Murat Da??'ndan do?an 401 kilometrelik uzunlu?a sahip Gediz Nehri, geçti?i U?ak, Manisa ve ?zmir'de büyük ve verimli tar?m alanlar?n?n sulanmas?nda önemli rol oynuyor.
Nehirdeki suyun temizli?i tar?msal sulaman?n yan? s?ra, bugüne kadar 300 ku? türünün gözlemlendi?i, Türkiye'de Ramsar Sözle?mesi'yle koruma alt?na al?nan 14 alandan biri olan ?zmir Ku? Cenneti'nde denizle bulu?mas? nedeniyle de önem ta??yor.
ÖLÇÜM ?STASYONLARI KURULDU
?zmir Ekolojik Denge Derne?i, ?zmir Katip Çelebi Üniversitesi ve Çi?li Belediyesi i? birli?inde yürütülen "Ya?as?n Gediz Temiz Su Temiz G?da" projesi, nehirdeki suyun korunmas?n? amaçl?yor. Proje kapsam?nda, nehrin iki noktas?na anl?k olarak kirlilik de?i?kenlerini ölçebilen ve verileri çevrim içi bilgisayara aktaran iki ölçüm istasyonu kurularak faaliyete geçirildi.
Gediz’in suyuna 7/24 gözetim
?zmir Katip Çelebi Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dekan Yard?mc?s? Prof. Dr. Ebru Ye?im Özkan, Gediz Nehri'nde kirlili?in her geçen gün kendini göstermeye ba?lad???n? belirtti. ?stasyonlar?n, belirlenen de?i?kenlerin anl?k veri ak???n? sa?lad???n? ifade eden Özkan, "Amac?m?z kirli?i anbean tespit etmek." dedi.
Özkan, cihazlar?n üzerindeki sensörlerle 7 gün 24 saat ölçüm yapt???n? kaydederek, "Veriler günlük olarak kontrol ediliyor, grafiklere dökülüyor. Bu grafiklerde ekstra bir durum oldu?u zaman görebiliyorsunuz. Farkl? bir ortamdan, farkl? etmenlerden kaynaklanan bir kirlili?in verilerdeki a??r? art??? üzerine o bölgeye gidip manuel olarak da örnekleme de al?p, kirlilik temeline kadar inmi? olabiliyorsunuz." ifadelerini kulland?.
Anl?k kirli su de?arjlar?n?n da nehri kirletti?ini bildiklerini aktaran Özkan, ?öyle konu?tu:
"Suda kirlili?in ortaya ç?kmas?, o alandaki kirlilik de?arj? miktar?, suyun derinli?i ve ak?nt?ya ba?l?. Kirlilik bir günde 'pat' diye kar??n?za ç?kmaz. Bazen 7-8 ay sonra gösterir kendini. Bu yöntem kirlili?i daha k?sa sürede tespit etmemizi sa?layabilecek. Bu da ortama bir an evvel müdahale edilmesinde ve kirlili?i tespit eden unsurlar? ortadan kald?r?lmas?nda yarar sa?layacak."
"Lokal müdahalenin de önü aç?l?r"
?zmir Ekolojik Denge Derne?i Ba?kan? Tolga Çal??kanelli de Gediz'in korunmas?na katk? sa?lamak için yakla??k 3 y?l önce harekete geçtiklerini belirtti. Nehrin yolculu?u boyunca birçok sanayi sitesinin yak?n?ndan geçti?ine i?aret eden Çal??kanelli, ayr?ca evsel at?klarla tar?mda kullan?lan kimyasal ilaç ve gübrelerin de nehirde kirlili?e neden oldu?unu ifade etti.
Çal??kanelli, nehirdeki suyun kalitesinin sofralara ula?an tar?m ürünlerini de etkileyebilece?ini vurgulayarak, ?unlar? kaydetti:
"Gediz’in kirlenmesi demek yedi?imiz tar?msal ürünlerin kirli yeti?mesi demek. Ayr?ca denize dökülüyor, denizden de besleniyoruz. Bal?klar?n üremesini engelleyebiliyor. Ayn? zamanda Ku? Cenneti'ndeki ku?lar buradan besleniyor, onlar için de tehlike. Projemizin amac?, kurdu?umuz dijital su analiz istasyonlar? ile suyun içindeki kirlili?i anl?k analizlerle saptamak. Onunla beraber, anl?k verilerle manuel olarak al?nm?? numuneleri kar??la?t?r?p buradaki kirlili?in sebeplerini saptamak. Onun d???nda havza üzerinde istasyonlar? yayg?nla?t?rabilirsek lokal müdahalenin de önü aç?l?r."
?lk iki istasyonu yakla??k 10 kilometre arayla yerle?tirdiklerini aktaran Çal??kanelli, "Ara?t?rmalar?m?zda Türkiye'de anl?k analizlere pek rastlamad?k. Anl?k ciddi parametre de?i?imi o bölgede bir s?k?nt? oldu?unu gösteriyor. O s?k?nt?ya da erken müdahalenin önünü aç?yor" ifadelerini kulland?.