Pandemi sürecinin ve yasaklar?n olumsuz etkiledi?i sektörlerden biri de müzik dünyas?. Müzisyenler her platformda ya?ad?klar? s?k?nt?lar? dile getirmeye çal???yor, geçinebilmek için enstrümanlar?n? sat?yor. Baz?lar? ise ya?ad?klar? s?k?nt?ya dayanamayarak intihar ediyor. Dün bu hazin tabloya ac? bir haber daha eklendi. Müzisyenlik yaparak geçimini sa?layan, ba?lama sanatç?s? müzisyen Duran Ay ?stanbul'da can?na k?yd?. Duran Ay'?n 10 ayd?r pandemi nedeniyle i?siz kald???, son dönemde ekonomik s?k?nt?lar içerisinde oldu?u ö?renildi. Ay'?n ölümü sanat dünyas?n? yasa bo?du.
Müzisyen Duran Ay
'MÜZ?SYENLER YET?M KALDI'
Halk müzi?i sanatç?s? Kutsal Evcimen, "Y?llardan beri tan?r?m, ayn? sahneleri payla?t?k. Aç?kças? ?ok oldum, hiç de beklemezdim, ne?eli, ya?ama enerjisi ile dolu olan biriydi. Duran Ay sadece saz çalan, de?erli, beyefendi bir çocuktu. Bir müzisyene, bir sanatç?ya yak???r bir insand?. Çok üzüldüm. Bir insan, bir sanatç? hayat?n? kaybetmi?, can?na k?ym?? kimse hala bir?ey yapm?yor. Bu davran???n ço?almamas? için bir önce önlemler al?nmal?. Y?llar?n? saza, ba?lamaya adam?? sanatç?lar kolay yeti?miyor. Müzisyenler çok yaln?z, yetim kald?. Ben bunu kabul etmiyorum." diyerek isyan etti.
"YA?ASAM MI, ÖLSEM M? ?K?LEM?NDE KALAN ÇOK MÜZ?SYEN VAR"
"Benim tan?d???m bir sürü müzisyen var; aylard?r kiras?, faturas? birikmi?..." diyen Evcimen, "Bu insanlar y?llar boyu devlete hiç yük olmam??, kendi çabas? ile sigortas?n? yat?rm??, kendi yetene?i ile ya?am??. Devlete 40 y?lda bir muhtaç olmu?, onda da devlet ortada yok. Biz ölmeyi hak etmiyoruz. Bu intiharlar, ölümler beni korkutuyor. Bir an evvel kurumlar ne yapacaksa yaps?n. Ben biliyorum bu a?amada çok müzisyen var; 'ya?asam m? ölsem mi...?' ikileminde kalan" ifadelerini kulland?.
"?? ADAMLARI ?Ç?N ?STED?KLER? DAK?KA ?STED?KLER? YASAYI ÇIKARTIYORLAR"
"?? adamlar? için, büyük ihaleleri alanlar için istedikleri dakika, istedikleri yasay? ç?kart?yorlar da insanlar?n geçinemedi?i için intihar ettiklerini görmüyorlar m?? Bu silsile yolu ile kötü örnek te?kil eder, devam? gelir" uyar?s?nda bulunan Evcimen, intihar? do?ru bulmad???n?n alt?n? çizerek, "Türkülerin içinde hep direni?, mücadele var. Türkülerini okudu?umuz ozanlar neler çekmi?ler? Ama mücadele etmi?ler ya?amlar?n?n her alan?nda, bizler de mücadele edece?iz, pes etmek yok" dedi.
Kutsal Evcimen
"EKME??NE S?YASET KARAR VER?YOR"
Tüm sanatç?lara örgütlenme ça?r?s? yapan Evcimen, "Sanatç?lar?n birbirinden haberi yok, zor durumdalar, intihar ediyorlar kimsenin haberi yok. Kendi aram?zdaki ba?lar?m?z çok az. Bu ba?? örgütlenerek güçlendirebileriz. Önce yerelden ba?lay?p bu örgütlülü?ün küreselle?mesi gerekir. Y?llard?r bunu söyledim, arakada?lar 'Biz ekme?imizin pe?indeyiz, siyaset yapmak istemiyoruz' dediler. Karde?im senin ekme?ine siyaset karar veriyor i?te. Siyaset bin lira veriyorum diyor. Hadi bunu 2 bin lira yap, yapam?yorsun" ifadelerini kulland?.
"SOSYAL DEVLET SADECE ANAYASA'DA YAZIYOR"
Sosyal devletin sadece Anayasa'da yazd???n? ancak uygulanmad???n? belirten Evcimen, "Ülkemize kültürel anlamda ne kadar para gelmi?, kimler nerelere harcanm???" bizler bunlar? bile bilmiyoruz. Ben hakk?m? hep arad?m, hakk?n? arayan?n yan?nda oldum, aramaya da devam edece?im." dedi.
"USTALAR ÇO?U ?EYE KARI?MIYOR"
"Y?llar boyunca sanatç?lara siz siyasete kar??may?n dediler. ?imdi saz?m?z? çalam?yoruz ne yapaca??z? Vizyon sahibi olan ustalar?m?z da ço?u ?eye kar??m?yor" diye sitem eden Evcimen, sanatç? ayr?m? yapmadan acilen önlemler al?nmas? gerekti?ini söyledi.
"BELED?YELERE VAKIFLARA BÜYÜK ??LER DÜ?ÜYOR"
Sanatç?lar?n hassas insanlar oldu?unu belirten Evcimen, "Sadece para da bu i?i çözmez bu i?in bir de maneviyat? var. Belediyelerin online konserlerini artt?rmas? laz?m, pandemi kurallar?na dikkat edilerek müzisyenlerin baz? yasaklardan muaf tutulmas? laz?m. Zor durumda olan müzisyenler tespit edilip yard?mlar yap?lmal?. Bu da örgütlenme ile olur. Burada belediyelere, vak?flara, derneklere büyük i?ler dü?üyor." ifadelerini kulland?.
"GÜZEL GÜNLER?M?Z TEKRAR GELECEK"
Evcimen sözlerini ?öyle tamamlad?:
Bunlar geçecek, demi?ler ya hani k???n sonu bahar. O güzel günlerimiz, o normal günlerimiz tekrar gelecek.
CHP'L? TA?ÇIER: 100 B?NLERCE ?NSAN ADETA AÇLI?A TERK ED?LD?
Pandemi sürecinin ba??ndan beri sanatç?lar?n, müzisyenlerin, müzik ve sahne emekçilerinin ya?ad??? problemleri Meclis ba?ta olmak üzere her platformda dile getiren Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Ankara Milletvekili ve Parti Meclisi (PM) üyesi Gamze Ta?c?er de KRT'ye çarp?c? aç?klamalarda bulundu. Ta?ç?er, "Yüz binlerce insan adeta açl??a ve ölüme terk edildi" dedi.
"BU SÜREÇTE B?LE AYRIMCILIK YAPILDI"
"Müzisyenler iktidar taraf?ndan bu süreçte görmezden gelindi, Eylül ay?nda yüzlerce müzisyenin intihar etti?ini söyledi?imizde iktidar kulaklar?n? t?kad?, inanmad?. Bu veriler Müzik-Sen'in verisiydi" diyen CHP'li Ta?ç?er, müzik sektöründeki kay?t d???l??a dikkat çekerek gerçek rakamlar?n çok daha fazla oldu?unu belirtti, "Zaten zengin olan, iktidara yak?n sanatç?lara konserler verdirildi. Müzisyenler, sahne sanatç?lar?, emekçiler unutuldu. Bu süreçte bile ayr?mc?l?k yap?ld? ve yanda? sanatç?lar zengin edildi. Gerçek müzik emekçileri, gerçek sanatç?lar unutuldu." dedi.
CHP Ankara Milletvekili Gamze Ta?ç?er
"MÜZ?SYENLERDEN D?LENLEMELER?N? ?STED?LER"
Kültür ve Turizm Bakan? Mehmet Nuri Ersoy'un aç?klad???, 'bin lira yard?m projesi' için Ta?ç?er, "Bu bin lira trajikomik... Çünkü, aylard?r açl?kla bo?u?an müzisyenlere bin lira için, 'video çek gönder' dediler. Bir anlamda dilenmelerini istediler. Toplamda 3 bin lira verecekler pandemi süreci ile ortalad???n?zda ayl?k 200-300 liraya denk geliyor." dedi.
"YILLARDIR GÖZLER? G?B? BAKTIKLARI ENSTRÜMANLARINI SATTILAR"
Ta?ç?er ?unlar? söyledi:
"Bu süreçte müzisyenler y?llard?r gözleri gibi bakt?klar? enstrümanlar?n? satt?. Bir müzisyen için enstüreman?n? satmak demek, çocu?undan, evlad?ndan vageçmek gibi bir ?ey. Bir müzisyen için o kadar de?erli ki... ??in içinden ç?kamayan, ekonomik ko?ullar? kald?ramayanlar hayatlar?na son vermek zorunda kald?. Maalesef ne sosyal devlet ilkesi yerine getirilebildi ne de müzisyenlere sahip ç?k?ld?."
"DEVLET SÖZÜNÜ TUTMADI"
Tiyatro sanatç?lar?n?n ma?duriyetlerini de dile getiren Ta?ç?er, "Tiyatrolara da yard?m edeceklerdi. Tiyatrolardan "borcu yoktur" yaz?s? istediler. Bu yard?m? alabilmek için k?t kanaat geçinen insanlar etraftan borç alarak devlete olan vergi borçlar?n? kapatt?lar. Hala bir ödeme yok. Devlet resmen toplad? vergi borçlar?n? sözünü tutmad?. Bu insanlar zaten borçlar?n? ödeyebilecek durumda olsalar böyle bir paraya ihtiyaç duymazlar. Endi?e verici, üzüntü verici bir süreç ya?ad?k. ?ktidar?n da sanatç?ya ne kadar de?er verdi?ini bir kez daha görmü? olduk" ifadelerini kulland?.
SANAT DÜNYASI YASA BO?ULDU
Duran Ay'?n intihar? sanatç?lar?, sahne emekçilerini, müzisyenleri yasa bo?du. Müzisyenler ac?lar?n? sosyal medyadan dile getirdi. Usta sanatç? Erdal Erzincan, "Bu utanc? duyacak bir sorumlu ar?yoruz!" diye tepkisini dile getirdi.
Volkan Y?lmazer, "ÇOK ÜZGÜNÜM!!! Bugün bir müzisyen daha geçinemedi?i için intihar etti. Duydunuz mu? Hiçbir yerde, hiçbir tv’de, hiç bir gazete de haberini okunuz mu? Ne yaz?k ki hay?r!!! Belki buradan duyururuz!" ifadelerini kulland?.
??te o mesajlardan baz?lar?:
SANATÇILARDAN BAKANA TEPK? YA?MI?TI
Kültür ve Turizm Bakan? Mehmet Nuri Ersoy, müzik meslek birliklerinin temsilcileriyle ?stanbul'da yapt??? toplant? sonras?nda ki?i ba?? bin lira net ödeme yap?laca??n? duyurmu?tu. Ancak müzisyenler yard?m? yeterli bulmad?. Sanatç? Erhan Güleryüz, yard?m için video istenmesini ele?tirerek, "Say?n bakan?m demi?siniz ki bir proje kapsam?nda bize video gönderin, biz de size para verelim. Dilenin demi?siniz yani. Can?m bakan?m, sen bana bir video gönder ben sana bin lira göndereyim" ifadelerini kullanm??t?.
Salg?n döneminde geliri olmayan, temel ihtiyaçlar?n? kar??layamayan müzisyen, müzik emekçileri, yorumcu ve eser sahiplerini kapsayan bir proje planlad?klar?n? iddia eden Bakan Ersoy, "11 Aral?k'ta bakanl???m?za ba?l? Yunus Emre Enstitüsü web sitesinde ba?vuru ad?n?, ba?vuruyu yapan birlik, dernek ve sendika isimlerini ilan edece?iz" demi?ti.
23 Aral?k'a kadar ba?vuru toplanaca??n? söyleyen Ersoy ?öyle konu?mu?tu:
"Toplanan projeler 30 Aral?k’a kadar bakanl???m?za iletilecek ve ocak ay? itibar?yla da projede yer alan müzisyen, müzik emekçileri, yorumcu ve eser sahiplerine ödemelerini yapmaya ba?layaca??z. Seyyanen ki?i ba?? bin lira net ödeme olacak. Toplamda da 20-30 milyon civar?nda proje bedeli olacak."
'SANIRSINIZ K? HER AY B?Z? PARAYA BO?ACAKLAR'
Müzisyen Yasemin Göksu, Bakanl???n uygulamas?na tepki göstererek ?u aç?klamay? yapm??t?:
"Bugün ba?l? oldu?umuz meslek birliklerinden mesaj ald?k. Sa? olsunlar...Kültür Bakanl??? biz sefil sanatç?lara 1000'er lira ba??? lütfunda bulunmu?. Sanatç?lara destek bunun ad?. Ama bu biner liray? da kar??l?ks?z vermiyor. Görü?meye giden meslek birliklerimize demi?ler ki, ihtiyac? olan müzisyen, ?ark?c?, bestecilere para veririz ama kar??l???nda bir proje haz?rlay?n. San?rs?n?z ki her ay bizi paraya bo?acaklar. Hay?r! Bir defaya mahsus bin TL.
MÜYOR-B?R de bize mesaj atm??. Demi? ki: 'Bakanl?kla oturup konu?tuk. Para verecekler ama durum böyle böyle... Biz de dü?ündük, ta??nd?k bir proje tasarlad?k Ad? '?lk Sahne ?lk Alk??'
Siz sahneye ilk ç?kt???n?z yer, ald???n?z ilk alk?? konusunda hissiyat?n?z? anlat?n, yan?na da foto?raf koyun varsa, onlar? da bize yollay?n. Biz bunu bir kitap haline getirece?iz.
Çok parlak bir proje do?rusu. ?u anki durumumuza, içinden geçti?imiz pandemi sürecine, her ?eye cuk oturan bir i?. Kitaba da bas?lacak ki, kimler ba?vurdu, kimler para ald?, onu da herkes bilsin!
'PROJE PROJED?R!'
Hadi arkada?lar oturun, i?sizli?i, ödeyemedi?iniz faturalar?, kiralar?, evinize götüremedi?iniz ekme?i her ?eyi unutun. De?in hat?ralar?n?z?, geçmi?e gidin, foto?raf albümlerinizi ç?kar?n yay?n ortal?k yere. Gözünüz ya?ar?rken, güzel güzel yaz?n sahneye ilk ç?kt???n?z güne dair an?lar?n?z?, yollay?n MÜYOR-B?R'e. Eme?iniz bo?a gitmeyecek. Bu i?in sonunda da? gibi biner lira var. Bir kereye mahsus ama olsun. Proje projedir!"
'YARDIM ?Ç?N TAKLA ATMAYACA?IM'
"Kültür Bakanl???n?n proje kar??l??? tek sefer verece?i 1000 TL deste?i protesto ediyorum" diyen Göksu, "?dris Naim ?ahin vard? hani bir zamanlar ?çi?leri Bakan?m?zd?. Ziyaret etti?i bir yerde, bakan?n geldi?ine sevinen bir yurtta?a "takla at da sevindi?ini görelim" demi?ti hani. Yard?m için takla atmayaca??m. Atmayaca??m! Arkada?lar hiç kimse al?nmas?n. Bu benim kendi ad?ma verdi?im bir karard?r" ifadelerini kullam??t?.
Ayna grubunun solisti Erhan Güleryüz ise sosyal medyadan payla?t??? videoda ?unlar? söylemi?ti:
"Say?n Kültür Bakan?m bütün müzisyenlere, MSG, MESAM, Miyor 1(Müzik Yorumcular? Meslek Birli?i) ve di?er kurumlar üzerinden mesaj göndermi?sin. Demi?siniz ki bir proje kapsam?nda bize video gönderin, biz de size para verelim. Dilenin demi?siniz yani. Can?m Bakan?m, sen bana bir video gönder ben sana bin lira göndereyim.
'40 YILDIR MÜZ??E H?ZMET ED?YORUM'
?nsanlar?n aç ya?ad??? bir ülkede sanat? ayakta tutmaya çal??an insanlar? dilenci yerine koyamazs?n?z. Bu arada MSG, MESAM, MÜYOR-B?R siz nas?l temsilcisiniz? Beni dilenci yerine koyacaks?n?z! Ben 40 y?ld?r müzi?e hizmet ediyorum. Atanm?? bir insan?n beni dilenci konumuna koymas?na izin vermiyorum. Biz toplay?p para gönderelim, zaten halktan para toplamay? biliyorsunuz. Müzisyenlerin 83 milyon için can? kurban, sizler gibi de?iliz biz."
'MÜZ?SYENLERE B?N TL PANDEM? YARDIMI'
Sanatç? Mazlum Çimen, "Müzisyenlere bin TL pandemi yard?m?! Ve o da proje kar??l???! O bin liran?n yar?s? zaten proje haz?rlan?rken gider..." diyerek tepki göstermi?ti.
Tart??man?n taraflar?ndan Redd grubu üyesi Güne? Duru sosyal medyada yapt??? aç?klamada, "Müzik meslek birliklerinden ?u cevab? vermelerini beklerdim 'biz üyelerimize 1000 TL sadakay? teklif edemeyiz, te?ekkürler'" demi?ti.
BURHAN ?E?N HEM ?T?RAF ETM?? HEM DE BAKANA DESTEK VERM??T?
MÜYORB?R Ba?kan? ve sanatç? Burhan ?e?en, "Bakanl?k bir hibe veremiyor ba??? da yapam?yor yard?m fonu da yok. Ancak bir projeye destek verebiliyor. Biz de yorumcular?n ilk sahneye ç?kt?klar? günü anlatan bir dijital kitap haz?rlamaya karar verdik. Bunda ne var anlam?yorum ki?" ifadelerini kullanm??t?.
'B?R KEZ DAHA BA?KALARI ADINA UTANDIM'
?ark?c? Ceylan Ertem de Twitter hesab?ndan yapt??? payla??mla uygulamay? ele?tirenler aras?ndayd?. "Sokak müzi?i yapar?m, olmad? börek çörek pi?irir satar?m, o bin liray? almay? gururuma yedirmem" diyen Erten, ?öyle devam etmi?ti:
"Bin tl elbette birkaç fatura, belki bir borç geri ödemesi, belki çoluk çocu?umuzun masraf? için fena olmaz. Ancak mart ay?ndan bu yana, yani 10 ayd?r i?siz kalm?? müzisyen ve ?ark? yazarlar? için bu mebla? utanç verici. Üstelik ne zaman i?lerimize geri dönece?imiz de belirsizken. Bir kez daha ba?kalar? ad?na utand?m. Bin tl, bir sadaka gibi... Kiran? ödeyemezsin, 1 ay dahi geçinemezsin. Hiçbir anlam? olmayan bir hareket. Tek anlam?; ‘biz müzisyenlere yard?m etmedik mi ettik’ diyebilmek. Yerseniz."
MAHZUN KIRMIZIGÜL EYLÜL AYINDA UYARMI?TI: 1 M?LYON MÜZ?SYEN ÇOK ZOR DURUMDA
Mahsun K?rm?z?gül, Türkiye’deki sanatç?lar?n koronavirüs salg?n? nedeniyle zor durumda olduklar?n?, hatta ‘onlarcas?n?n’ da intihar etti?ini Eylül ay?nda söylemi?ti. Aradan 3 ay geçmesine ra?men kayda de?er bir?ey yap?lmad?.
K?rm?z?gül, sosyal medya hesab?ndaki payla??m?nda, “Yakla??k 1 milyon müzisyen çok zor durumda. Evlerine ekmek götüremeyen onlarca müzisyen intihar etti” ifadelerini kulland?. Dü?ün salonu, restaurant, gazino, klüp, bar, müzikhol gibi yerlerde mesle?ini yapamayan müzisyenlerin ‘bitik’ oldu?unu belirten K?rm?z?gül, “Devlet çok acil yard?m etmezse, felaketler ya?anacak” demi?ti.