DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknoloji Enstitüsü'nün Cumhurba?kanl??? Strateji ve Bütçe Ba?kanl??? deste?i ile yürüttü?ü 'Türk Bat?k Envanteri Projesi: Mavi Miras (TUBEP)' çal??mas? kapsam?nda Koca Piri Reis Gemisi'yle Foça'da sonar teknolojisiyle uzaktan kumandal? su alt? robotu kullan?larak bir süre önce çal??ma ba?lat?ld?. Çal??malar kapsam?nda, 28 Kas?m'da, 18'inci yüzy?la ait oldu?u dü?ünülen sava? gemisi bat???na ula??ld?.
DEÜ Rektörü Prof. Dr. Nükhet Hotar, 2005 y?l?ndan beri devam eden Mavi Miras Projesi ile su alt? bat?klar?n?n co?rafi i?aretlemesini yapmay? hedeflediklerini belirtip, TÜB?TAK'tan destek ald?klar?n? söyledi. Mavi Miras'?n 2017 y?l?ndan sonra Cumhurba?kanl??? kararnamesiyle yürütülen ilk ve tek proje oldu?unun alt?n? çizen Prof. Dr. Hotar, Cumhurba?kanl??? Bütçe ve Strateji Ba?kanl??? taraf?ndan desteklenen yerli ve milli bir proje oldu?una dikkati çekti. Bilim insanlar?n?n katk?lar? ve emektar Piri Reis gemisinin varl??? ile denizcilik tarihine yeni ufuklar açacak bulu?lar yapt?klar?n? anlatan Prof. Dr. Hotar, "Özellikle az bilinen Osmanl? dönemine ili?kin bat?klar bulduk. Bu proje kapsam?nda heyetimiz 5 gemi bat??? buldu. Biz de bu çal??malara üniversite olarak tam deste?iz. Bunu bir ad?m daha ileriye ta??mak istiyoruz. Özellikle Avrasya co?rafyas? içerisinde bu konuyu ara?t?racak su alt? ara?t?rmalar? ve denizcilik tarihine ili?kin bir merkez kurma çal??malar?m?z? h?zland?rd?k. Yüksekö?retim Kurulu (YÖK) süreci de tamamland?ktan sonra böyle bir merkezle bilimsel anlamda daha ciddi bir ad?m atm?? olaca??z" dedi.
A??rl?kl? olarak Birle?mi? Milletler'in de 2021- 2031 kapsam?nda gündeme getirdi?i mavi büyümeyle ilgili bir strateji olu?turmay? hedeflediklerini dile getiren Prof. Dr. Nükhet Hotar, "Özellikle denize k?y?s? olan ve denizde hak iddia eden ülkelerin bir mavi büyüme stratejisi olu?turmas? gerekiyor. Bu kapsamda çal??malar?m?z?n ve bu bulgular?n mavi büyüme stratejimizin eylem plan?n?n olu?turulmas?nda da ciddi katk? verece?ine inan?yoruz" ifadelerini kulland?.
BATI?IN K?ML??? ARA?TIRILACAK
DEÜ Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Harun Özda? ise jeofizik mühendisi Dr. Ö?retim Üyesi Nilhan K?z?lda?, Kültür ve Turizm Bakanl??? proje temsilcisi Emre Sava? ve ekipteki bilim insanlar?yla önemli bir çal??maya imza att?klar?n? belirtip, 2020 y?l? su alt? ara?t?rmalar?n?n son etab?n? Foça'da gerçekle?tirdiklerini söyledi. Kültür Bakanl???'ndan al?nan izinle çal??malar? yürüttüklerini anlatan Doç. Dr. Özda?, "Mavi Miras Projesi kapsam?nda çal??malar? yürütürken büyük bir sürprizle kar??la?t?k. Aç?kças? ?zmir bölgesinde çok fazla deniz sava?? oldu?unu biliyorduk. Foça aç?klar?nda yakla??k 50-55 metre derinli?inde üzerinde 20 demir ve bronz top bulunan bir bat??a rastlad?k. Çok heyecanland?k. Bat???n kimli?ini henüz bilmiyoruz. Çünkü ilk etap çal??malar?m?z bunlar" diye konu?tu.
2021 y?l?nda bat?k üzerinde daha ayr?nt?l? çal??may? planlad?klar?n? kaydeden Doç. Dr. Özda?, çok say?da gülle, mutfak kaplar?, geminin armas?na veya donan?ma sahip parçalar ile geminin gövdesine ait olan ah?ap bölümler tespit edildi?ini söyledi. Uzaktan kumandal? su alt? robotu kullanarak yapt?klar? çal??ma hakk?nda bilgi veren Doç. Dr. Özda?, ?öyle devam etti:
"Bat???n kabaca, 25 metreye 10 metre geni?likte oldu?unu söyleyebiliriz. Ama kal?nt?lar patlama ve batma esnas?nda 250-300 metrelik bir alana da??lm?? durumda. Bunlar üzerindeki ilk çal??malar?m?z? uzaktan kumandal? su alt? robotu yani ROV cihaz?m?zla gerçekle?tirdik. Çünkü 50-55 metre dal?? için derin sular. Bat?k üzerinde bir planlama yapt?k. Buluntulardan ç?kard???m?z örnekleri ilgili yerlere teslim ettik. Bat???n 18'inci yüzy?la ait oldu?unu dü?ünüyoruz. Önümüzdeki y?l bat???n kimli?ini daha ayr?nt?l? ara?t?raca??z. Osmanl? ar?ivlerini ara?t?racak ekiplerimiz bu bat??a ili?kin verilere ula??labilecek mi ona bakaca??z."
YEN? ROTA KARADEN?Z
Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Harun Özda?, proje kapsam?nda önümüzdeki dönemde Karadeniz'de de benzer çal??malar sürdürebileceklerini söyledi. ?zmir'in deniz sava? tarihi aç?s?ndan önemine dikkat çeken Özda?, Karadeniz'deki derin sulara da dalmay? planlad?klar?n? anlatt?. Özda?, "Özellikle 16'nc? ve 19'uncu yüzy?llar aras?na ait Osmanl? deniz kazalar? ar?ivimiz var. Birçok bölge belirledik. Biri de Karadeniz Bölgesi'dir. Karadeniz Bölgesi'nde derin sularda çal??may? planl?yoruz. Çünkü ROV cihaz?m?z 1000 metreye kadar dalabiliyor. Foça'da bu testleri gerçekle?tirmi? olduk. Daha sonra derin sularda çal??may? planl?yoruz. ?zmir bugüne kadar bulunan sava? gemileri aç?s?ndan en yo?un mücadelenin oldu?u yerdir. ?zmir deniz sava? tarihi aç?s?ndan özel bir yere sahip. Fakat Karadeniz'de biraz daha bat?ya do?ru kay?ld???nda ayn? özellikleri bulmak mümkün" diye konu?tu.