Hükümetin faiz indirimi operasyonunun vatanda??n s?rt?na yükledi?i faiz faturas? kabarmaya devam ediyor. Merkez Bankas?’n?n (TCMB) ?irketlere ucuz kredi sunmak amac?yla faiz indirmesi sonucunda döviz kurlar? ile birlikte enflasyonun patlamas?, Hazine’nin borç stokunun yan? s?ra ileride ödeyece?i faiz yükünün de katlanmas?na neden oluyor.
Hazine ve Maliye Bakanl???’n?n dün yay?mlad??? verilere göre, 2021 y?l? A?ustos ay? sonunda 722 milyar TL olan iç borçlar için ilerideki ödenecek faizlerin toplam?, 2 trilyon 175 milyar TL’ye yükseldi. Bu rakam Mart 2022’de 1 trilyon 743 milyar TL’ye yükselmi? ve ilk kez iç borç stokunu a?m??t?.
Böylece, Hazine’nin vatanda?lardan toplayaca?? vergilerle ödeyece?i faiz yükü, sadece 11 ayda 1 trilyon 453 milyar TL artm?? oldu.
TEMEL NEDEN? ENFLASYONA ENDEKSL? TAHV?LLER
Deneyimli bankac? Kerim Rota, bu art???n en önemli nedeninin, bankalar?n sahipli?inde olan enflasyona (TÜFE) endeksli tahvillerin yaratt??? faiz yükü oldu?unu söylemi?ti.
TCMB politika faizini yüzde 19’dan yüzde 14’e indirirken, TÜ?K’in aç?klad??? tüketici enflasyonu da yüzde 19,25’ten yüzde 78,62’ye yükseldi. Bu yükseli?, sadece sabit faizli tahvil faizlerini de?il, enflasyona endeksli tahviller için ödenecek faiz yükünün de h?zla t?rmanmas?na neden oldu.
Cumhurba?kanl??? Hükümet Sistemi’ne geçi? öncesinde Haziran 2018’de 348 milyar TL olan Hazine’nin iç borç faiz yükü, aradan geçen dört y?lda alt?ya katlanm?? oldu.
Söz konusu dört y?lda, merkezi yönetim borç stoku da 970 milyar TL'den 3 trilyon 431 milyar TL'ye yükseldi.
BORÇ STOKU ?Ç?NDE GÖRÜNMÜYOR
Haziranda 1 trilyon 611 milyar TL’ye ula?an merkezi yönetim iç borç stoku içinde enflasyona endeksli tahvil stoku 391 milyar TL seviyesinde bulunuyor. Toplam iç borç stoku içinde enflasyona endeksli tahviller, yüzde 24,3’lük paya sahip ancak bu tahvillerin yaratt??? faiz yükü, buz da??n?n görünmeyen k?sm?n? olu?turuyor.
Rota, muhasebe tekni?iyle enflasyona endeksli tahvil faizi riskinin nas?l gizlendi?ini ?u örnekle anlatm??t?:
“May?s 2021’de 100 TL’ye ihraç edilmi? olan 10 y?l vadeli enflasyona endeksli tahvilin fiyat?, May?s 2031’e kadar y?ll?k yüzde 20 enflasyon olmas? durumunda, vadeden bir gün önce 832 TL’ye yükselmi? olacak. O güne kadar da borç stokunda bu tahvile ait borç sadece 100 TL olarak görünecek. Vade günü geldi?inde Hazine yat?r?mc?ya 100 TL anapara ve 732 TL enflasyon fark? ödeyecek.”
BANKALARA YARIYOR
Bankalar?n net dönem kâr? y?l?n ilk be? ay?nda geçen y?l?n ayn? dönemine göre yüzde 400'ün üzerinde artarak 132,1 milyar TL'ye yükselirken, bu ola?an d??? art??ta enflasyona endeksli tahvillerin rolü öne ç?km??t?.
?lk faktörün, bankalar?n yüksek faiz marj?na sahip olmalar? oldu?una i?aret eden bankac?lar, Merkez Bankas?'n?n politika faizinin yüzde 14 oldu?una ve bankalar?n yüzde 16-17 ile TL mevduat toplay?p yüzde 25'in üzerinde faizle kredi verdi?ine dikkat çekmi?ti.
Bankalar?n kâr art???nda i?aret edilen ikinci temel faktör, enflasyonla birlikte Hazine’ye verdikleri borç kar??l???nda ald?klar? faizlerin de h?zla artmas? olmu?tu.
Enflasyondaki art??la birlikte bankalar?n son dönemde a??rl?k verdi?i enflasyona endeksli tahvillerin getirileri art?yor.
Öte yandan, son dönemde ald??? kararlarla, TCMB ald??? kararlarla enflasyona endeksli tahvillerde iskonto oran?n?n yüzde 50’ye yükselterek bu ka??tlar?n cazibesini azaltm??, bankalar? dü?ük getirili sabit ve uzun vadeli tahvil al?m?na zorlam??t?.