Avrupa do?algaz fiyatlar? bu y?l üç kattan fazla artarken, bölge toparlanmay? bozma riski ta??yan bir arz s?k???kl???yla kar?? kar??ya. Art?? elektrik maliyetlerini de tehdit ederken hükümetler birbiri ard?na önlemler aç?klad?.
K?tada gaz fiyatlar? için gösterge olan Hollandal? Title Transfer Facility’de (TTF) ekim vadeli bin metreküp gaz?n fiyat? 943 dolar? gördü. Geçen y?l ekim ay?nda Avrupa'daki do?algaz fiyat? ise 1000 metreküp ba??na 180 dolar düzeyindeydi.
B?R YILDA 5 KAT ARTTI
Bu fiyatlara göre, do?algaz fiyatlar? y?lba??ndan bu yana en az 3 kat?na ç?kt?. Geçti?imiz y?l?n ayn? dönemine göre ise fiyatlar yakla??k 5 kat fazla.
Frans?z ve Alman toptan elektrik fiyatlar? da rekor seviyelerde i?lem görürken buna ek olarak, gaz stoklar? on y?l?n en dü?ük seviyesinde.
Avrupa’daki arz s?k???kl??? nedeniyle 2020’de ABD’nin do?algaz ihracat? da rekor seviyeye ula?t?. ABD’nin ihracat?n?n bu y?l yüzde 20 ila 25 oran?nda artabilece?i tahmin ediliyor.
Avrupa’n?n büyük oranda do?algazla elektrik üretmesi nedeniyle do?algazdaki fiyat art??? elektrik maliyetlerinde büyük art??a neden oldu. Avrupa hükümetleri, yüksek enerji maliyeti ve faturalarla mücadeleyi ana gündem maddesi haline getirdi.
ELEKTR?K KES?NT?LER? GÜNDEME GELEB?L?R
Businnes Insider’?n aktard???na göre, yat?r?m bankas? Goldman Sachs, havalar so?ursa Avrupa’n?n bu k?? elektrik kesintileriyle kar?? kar??ya kalabilece?ini belirterek, bölgedeki endüstriyel kullan?c?lar?n tüketimi k?s?tlamas? gerekebilece?i konusunda uyar?larda bulundu.
?spanya ve ?ngiltere de Avrupa’da enerji fiyatlar?n?n art???ndan en çok ülkelerin ba??nda geliyor.
?ngiltere'de yüksek enerji maliyetleri iki fabrikan?n kapanmas?na neden oldu. ABD'li gübre üreticisi CF Industries, ?ngiltere'de iki tesisini durdurma karar? ald?.
?talya’da ise Enerji Bakan? Robert Cingolani Pazartesi günü yapt??? aç?klamada, elektrik faturalar?n?n önümüzdeki çeyrekte yüzde 40 oran?nda artaca?? konusunda uyard?.
?SPANYA’DA ANA GÜNDEM ELEKTR?K ZAMLARI
Yüksek enerji fiyatlar? ?spanya’da da ana gündem. ?spanya Ba?bakan? Pedro Sanchez, elektrik vergilerini dü?ürmeyi ve tüketicilerin gaz için ödedikleri miktara üst s?n?r koymay? planlad?klar?n? aç?klad?.
?spanyol El Pais’in haberine göre, ?spanya’da do?algaz fiyatlar?n?n bir y?lda üç kat?na ç?kmas?n?n ard?ndan Ba?bakan Sanchez bu hafta ba??nda bir dizi önlem paketi aç?klad?.
?spanya’da ayr?ca elektrik fiyatlar? konusunda yaz boyunca protestolar sürdü. Ancak faturalardaki fiyatlar bu ay daha da yükseldi.
?spanya’da Ulusal ?statistik Enstitüsü’ne göre, tüketicilerin elektrik faturalar? A?ustos ay?nda bir önceki aya göre yüzde 7,8 ve A?ustos 2020’ye göre yüzde 34,9 artt?.
Sanchez önlemlerle ilgili yapt??? konu?mada, “?u anda ola?anüstü kârlar elde eden enerji ?irketleri var. Bu benim için kabul edilebilir de?il, çünkü bunlar enerji fiyatlar?ndaki art???ndan gelen kârlar” dedi.
Hükümet enerji sektöründeki kâr oranlar?n? yeniden düzenleme ve tüketici vergilerinin azalt?lmas?na dönük önlemler uygulayacak. ?spanya’da elektrik vergileri geçici olarak yüzde 5,1’den AB’nin izin verdi?i minimum oran olan yüzde 0,5’e dü?ürülecek. KDV ise yüzde 21’den yüzde 10’a dü?ürüldü.
FRANSA, YUNAN?STAN VE ?TALYA ÖNLEM ALIYOR
Fransa’da ise 6 milyon ki?iye y?lda ortalama 150 euroya kadar sa?lanan enerji hibelerinin uzat?lmas? tart???l?yor.
Yunanistan Enerji Bakan? Kostas Skrekas, hükümetin hanelerin ço?una enerji sübvansiyonu vermeyi planlad???n? söyledi.
Faturalar? azaltmak için yaz boyunca sisteme 1,2 milyar euro enjekte eden ?talya ise faturaland?rma sistemini tamamen elden geçirmeyi ve elektrik faturalar?ndan al?nan yenilenebilir enerjiyi destekleme maliyetini genel vergilendirmeye aktarmay? planl?yor.
Çevreciler ise bu fiyat art??lar?n?n yava? yava? terkedilmesi planlanan ‘nükleer’ ve ‘kömürden elektrik üretimi’ gibi seçeneklere geri dönü?ü de h?zland?rabilece?i konusunda endi?eli.
TÜRK?YE’Y? ETK?LER M??
Türkiye'nin uzun dönemli sözle?meyle ald??? gaz?n fiyat?n?n Avrupa'daki mevcut astronomik seviyeye ç?kmas? beklenmese de geçen y?l dibe vuran s?v?la?t?r?lm?? do?algaz fiyatlar?n?n da Avrupa'daki fiyatlar gibi h?zla yükselmesi nedeniyle BOTA?'?n ithalat maliyetleri h?zla artacak.
BOTA? zarar?n?n finanse edilmesi için de elektrik ve do?algaz fiyatlar?na zam yap?lmas? gündeme gelebilir.
F?YATLAR NEDEN ARTTI
Avrupa'da do?algaz fiyatlar?, Rusya'n?n Ukrayna üzerinden tedariki azaltmas? ve Kuzey Ak?m 2'nin in?aat süreciyle ilgili geli?meler nedeniyle art?yor. K???n yakla?mas?yla birlikte rezerv seviyesinin salg?n öncesine göre dü?ük kalmas? ve do?algaz depolar?n?n dolu olmamas? fiyatlar üzerindeki bask?y? art?r?yor.
Pandemide artan talep de arz k?tl??? yaratan etkenlerden birisi.
Avrupa’da yaz sonu, do?algaz depolar?n?n dolum zaman?. Bu y?l ise depolama sahalar?na so?uk geçen k???n ard?ndan istenilen dolum sa?lanamad?. Rusya’n?n öncelikle kendi stoklar?n? yenilemesi buradan gelen tedariklerin s?n?rl? kalmas?na neden oldu.
Hollanda Bankas? ING’nin raporuna göre do?algaz depolar?ndaki 5 y?ll?k ortalama doluluk yüzde 86 iken 2021’de k?? öncesi, depolar yaln?zca yüzde 71 oran?nda doldu. Avrupa’n?n do?algaz rezervi k?? öncesi son on y?l?n en dü?ük seviyelerinde.