Türkiye, g?da arz güvenli?inin sa?lanmas? ve deprem bölgesine g?da arz?n? sa?lama gerekçesiyle, taze meyve sebze sektörünün gözde ihraç ürünü domatese 14 Nisan 2023 tarihine kadar Tar?m ve Orman Bakanl???’n?n talebi üzerine yasak getirilmesine Ege Ya? Meyve Sebze ?hracatç?lar? Birli?i’nden tepki geldi.
Taze domatesin 2022 y?l?nda 377 milyon dolarl?k ihracat tutar?yla Türkiye’nin taze sebze ihracat?nda lider ürünü oldu?u bilgisini veren Ege Ya? Meyve Sebze ?hracatç?lar? Birli?i (EYMS?B) Yönetim Kurulu yapt??? yaz?l? aç?klamayla, “Domates ihracat?na getirilen yasak hem ihracatç?lar?m?za hem de üreticilerimize tamiri mümkün olmayan hasarlar verecektir. Tüketicilerimiz belki 1,5 ay göreceli olarak domatesi ucuza yiyebilirler ancak vatanda?lar?m?z domatesi seneye 100 liraya yemek durumunda kalabilirler” denildi.
Yanl??tan dönülmezse seneye domatesi ithal ederiz
Domates ihracat?na getirilen yasak sonras?nda üreticinin eme?inin kar??l???n? alamayaca?? bir yola girildi?ine temas eden EYMS?B Yönetim Kurulu, “Bu karar sonras?nda üreticiler bankalardan ald??? kredileri geri ödeyemez konuma dü?ecekler. Tüccarlarla yapt?klar? sözle?menin yükümlülüklerini yerine getiremeyecekler. Seneye üretim yapamayacaklar. Bu yanl?? kararda ?srar edildi?i takdirde önümüzdeki y?l domatesi ithal etmek zorunda kalaca??z” diye görü? bildirdi.
?hraç edilen domates üretimin yüzde 3,5’?
Türkiye’nin y?ll?k 14 milyon ton domates üretimiyle dünyan?n en büyük domates üreticilerinden biri oldu?una yer verilen aç?klaman?n devam?nda ?u hususlar dile getirildi; “Türkiye 2022 y?l?nda 526 bin ton kar??l??? 377 milyon dolarl?k taze domates ihraç etti. ?hraç etti?imiz taze domates üretimimizin yüzde 3,5’u seviyesinde. Hem iç piyasaya hem de ihracata yetecek üretimimiz var. ?hracat, tar?m sektörlerinde regülasyon görevi aç?s?ndan çok de?erli. Yasak karar? piyasalarda psikolojik bir bask?ya yol açacak. Domates yan?nda sektörümüzün ihraç ürünleri kuru so?an ve patatese getirilen yasak, donuk patates, donuk so?an ve domates salças?ndaki kota uygulamas? da yanl??t?r. Bu yanl?? kararlardan vakit kaybetmeden dönülmelidir.”
?hracatç? firmalar?n, al?c?lar?yla y?ll?k kontratlar yapt???na temas eden EYMS?B Yönetim Kurulu; “?hracatç?lar?m?z al?c?lar?n?n taleplerini kar??lamak için y?ll?k sözle?meli iyi tar?m uygulamalar?na göre üretim yapt?r?yorlar. 600-700 civar?nda pestisite bak?lan analizler yapt?r?yorlar. Milyonlarca dolar yat?r?m yap?yorlar. Bir gece sektörün gerçeklerinden uzak bir yasak karar? 14 milyon ton üretimi, yüzlerce ihracatç? firmam?z?n ve yüzbinlerce üreticinin emeklerinin zayi olmas?na yol aç?yor. Domates, taze domates, kuru domates, soyulmu? domates, domates salças?, dondurulmu? domates, domates soslar? ve ketçap, domates suyu olmak üzere 2021 y?l?nda 729 milyon dolar, 2022 y?l?nda 850 milyon dolar dövizi ülkemize kazand?rd?. Domates ve domates türevi ürünlerin ihracat? 1 milyar dolara ko?arken elinin kolunun ba?lanmas? bu olumlu seyrin büyük zarar görmesine yol açacakt?r. Bu geri gidi?in önüne geçilmesi uzun y?llar alacakt?r” tespitinde bulunuldu.
Kota Rusya pazar?n? kaybettirdi ihracat yasa?? di?er pazarlar? kaybettirecek
“?hracata getirilen yasak ve kotalar?n her zaman olumsuz sonuçlar do?urmaktad?r” diyen EYMS?B Yönetim Kurulu, uçak krizi sonras?nda Rusya Federasyonu’na domates ihracat?nda getirilen kotan?n Rusya’ya ihracatta büyük kan kay?plar?na yol açt???n?, Rusya’ya 2021 y?l?nda 68 milyon dolar olan taze domates ihracat?n?n 2022 y?l?nda 33 milyon dolara geriledi?ini, 2023 y?l?n?n ilk iki ayl?k döneminde Rusya’ya yap?lan taze domates ihracat?ndaki dü?ü?ün sürdü?ünü, 2022 y?l?n?n ocak-?ubat döneminde 14 milyon dolar olan ihracat?n, 11 milyon dolarda kald???n?, Türkiye’nin Rusya pazar?ndaki kan kayb?n? Polonya, Romanya, Almanya ve Hollanda’ya ihracat?n? art?rarak kapatt???n?, domates ihracat?na getirilen yasak karar?n?n Türk domates ihracatç?lar?n?n ba?ar?lar?n? örseleyece?ini ifade ettiler.
Rusya’n?n kayb?n? Polonya, Romanya, Almanya ve Hollanda kapatt?
Türkiye, 2022 y?l?nda 53 ülkeye 377 milyon dolarl?k taze domates ihraç ederken, taze domates ihracat?n? 2021 y?l?na göre yüzde 4 art?rmay? ba?ard?. Domates ihracat?ndaki art?? 2023 y?l?nda da sürdü. Türkiye’nin 2022 y?l?n?n ocak-?ubat döneminde 88 milyon dolar olan domates ihracat?, 2023 y?l?n?n ayn? döneminde yüzde 44’lük art??la 88,3 milyon dolardan 127,4 milyon dolara ç?kt?.
Rusya Federasyonu’na domates ihracat?nda kan kaybeden Türkiye, Rusya pazar?ndaki kan kayb?n? Polonya, Romanya, Almanya ve Hollanda’ya ihracat?n? art?rarak kapatt?.
Polonya’ya 2022 y?l?n?n ocak-?ubat döneminde 8,6 milyon dolarl?k domates ihraç eden Türkiye, 2023 y?l?n?n ilk iki ay?nda Polonya’ya domates ihracat?n? yüzde 167’lik art??la 23,1 milyon dolara ç?kard?. Polonya bu performans?yla domates ihracat?nda lider konuma yükseldi.
Türkiye, 2023 y?l?n?n iki ayl?k döneminde Romanya’ya domates ihracat?n? yüzde 54’lük art??la 13,5 milyon dolardan 20,8 milyon dolara yükseltirken Romanya en çok domates ihraç etti?imiz ülkeler listesinde ikinci s?ran?n sahibi oldu.
Almanya, 2022 y?l?n?n ilk iki ay?nda Türkiye’den 7,9 milyon dolarl?k domates ithal etmi?ken, 2023 y?l?n?n ayn? döneminde yüzde 138’lik art??la 18 milyon dolar Türk domatesi talep etti. Almanya, domates ihraç edilen ülkeler listesinde üçüncü s?raya yerle?ti.
Türkiye’den 2023 y?l?n?n ocak – ?ubat aylar?nda Hollanda’ya yap?lan domates ihracat? yüzde 89’luk art??la 5,3 milyon dolardan 10 milyon dolara ç?kt?.