Küresel ?s?nma ile deniz suyu s?cakl???n?n gün geçtikçe artmas?yla istilac? deniz canl?lar? Ege ve Akdeniz'de yay?l?m göstermeye ba?lad?. EÜ Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Avlama ve ??leme Teknolojisi Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Ali Ula?, özellikle K?z?ldeniz göçmeni, Indo-Pasifik türlerin Süvey? Kanal? yoluyla Akdeniz sular?na geldi?ini belirtti. Prof. Dr. Ula?, normal ?artlarda deniz canl?lar?n? s?n?rlayan s?cakl?k ve tuzluluk faktörlerinin bulundu?unu ancak bu oranlar de?i?ince Ege ve Akdeniz k?y?lar?nda her geçen gün yeni bir yay?l?mc? türü görmenin mümkün oldu?unu söyledi.
'TEHD?T EDER BOYUTA ULA?TI'
Uzun y?llar Ege Bölgesi'nde en s?cak deniz suyu yakla??k 26-27 derece ölçülürken, geçmi? y?llarda 29 derecelere kadar ç?kt???n? belirten Prof. Dr. Ali Ula?, "Özellikle Güney k?y?da olan Gökova Körfezi'nde 31 derece görüldü. Bu da baz? türlerin çok h?zl? Ege Bölgesi'ne yerle?mesine sebep oldu. Bu canl?lar?n ba??nda balon bal???, aslan bal??? gibi bal?k türlerimiz geliyor. Ancak gözle görülmeyecek küçük planktonlardan ve denizkestanelerine kadar birçok tür art?k k?y?lar?m?z? tehdit eder boyuta ula?t?" dedi.
'EN TEHL?KEL? OLANI GÜMÜ?? BALON BALI?I'
Türkiye k?y?lar?nda üç tür balon bal???n?n yayg?n oldu?unu dile getiren Prof. Dr. Ula?, ?öyle devam etti: "Bunlar, Tetraodontidae familyas?na ait 4 di?li türler. En tehlikeli olan? gümü?i balon bal???. Karaci?erinde bulunan 'tetrodotoksin' ad? verilen nörotoksin sayesinde çok ciddi bir zehre sahip ve tüketilmesi yasak. Mücadele yöntemi olarak bal?kç?lar, yakalad???nda kuyruklar?n? kesip öldürerek denize at?yorlar. Di?er bir türümüz cüce balon bal???. Bu türü özellikle güneyde çok s?k görebiliriz. Daha küçük boyutta, sütlü kahverenginde ve daha yo?un bir ?ekilde bulunuyorlar. Gümü?i balon bal??? kadar çok tehlikeli de?iller. Ama yay?l?mc? olduklar? ve do?al türlere bask? kurduklar? için çok ciddi bir ?ekilde popülasyonlar? art?yor."
'UZUN D?KENL? DEN?Z KESTANES?N?N DO?ADA DÜ?MANI YOK'
Balon bal??? ve aslan bal???n?n daha fazla duyuldu?unu ama çok az bilinen ya da bilinmeyen 'Diadema setosum' adl? uzun dikenli deniz kestanesinin son y?llarda daha fazla yay?lmaya ba?lad???n? söyleyen Prof. Dr. Ali Ula?, "Bu tür Laos, Orfoz türleri gibi yerel bal?klar için önemli olan yerle?im yerlerini oldukça s?n?rl?yor. Böylece yerel türlerimiz üzerinde ciddi bir bask? kuruyor. Özellikle uygun s?cakl?k ve tuzlulukta çok ciddi bir yay?l?m gösteriyorlar. Metrekarede 20-30 tane bulunabiliyor ve çok h?zl? bir üreyebiliyorlar. Yerli denizkestaneleri çipura, sargos türü bal?klar?n birinci derecede besinini olu?tururken, bahsetti?imiz yay?l?mc? kestaneler uzun dikenli ve zehirli olduklar? için bal?klar?n çok da ilgisini çekmiyor. Bu nedenle do?ada neredeyse dü?manlar? yok diyebiliriz. Bu da bu tür denizkestanesinin k?y?lar?m?zda h?zl?ca ve çok ciddi bir ?ekilde ço?almas?na sebep oluyor" diye konu?tu.
'?ZM?R KIYILARINDA YO?UNLA?AB?L?R'
Uzun dikenli deniz kestanesinin özellikle Fethiye, Göcek, Gökova bölgelerinde yo?un bir ?ekilde bulundu?unu ancak son y?llarda ?zmir k?y?lar?nda art?k görülmeye ba?lad???n? belirten Prof. Dr. Ula?, "Bu durum önümüzdeki günlerde ?zmir k?y?lar?nda da uzun dikenli deniz kestanesinin yo?unla?aca??n? gösteriyor. Yerli denizkestanesine göre daha büyük görünüyor ve dikenleri oldukça zehirlidir. Herhangi bir batma durumunda yakla??k 1-2 saat çok ciddi bir ?ekilde ac? verebiliyor. Denizkestanesi yay?l?m? k?y?lara kadar ula?t??? için özellikle denize giri? alanlar?nda ki?ileri tehdit edebiliyor. Kayalar?n, ta?lar?n alt?nda uzun dikenli deniz kestanesi oldu?unda insanlar görmeden üzerine basarak veya elleriyle dokunarak zor durumda kalabiliyor. Bu durumda h?zl? bir ?ekilde batan k?s?mlar? ve k?r?lan k?s?mlar? vücutlar?ndan uzakla?t?r?p, mümkün oldu?unca s?cak suyla temas ettirmeleri gerekiyor. Bu ?ekilde zehrin proteinin yap?s?n? bozarak vücuda yay?lmas? engellenmelidir. Uzun dikenli deniz kestanesi yakla??k 8-9 y?ld?r k?y?lar?m?zda bulunuyor. Ancak son y?llarda çok yo?unla?t?. Bundan 2 y?l öncesine kadar çok ciddi bir potansiyele ula?t?. Fakat özellikle geçen y?l su s?cakl?klar?n?n güneyde Gökova Körfezi, Göcek'te ve Fethiye k?y?lar?nda 30-31 dereceye ula?mas?yla birlikte bu canl?lar üzerinde önce beyaz bir mantarla?ma görüldü. Sonras?nda ciddi bir ?ekilde yok oldular. Bu bizim için sevindirici bir geli?meydi. Fakat bu y?l görüyoruz ki yine ayn? yo?unlukta artmaya devam ediyorlar. Bu nedenle izlemeye devam ediyoruz" dedi.