S?cak ve bunalt?c? hava Türkiye genelinde etkili olurken, bu yaz birçok ?ehirde s?cakl?k rekoru k?r?ld?. ?zmir Ekonomi Üniversitesi (?EÜ) T?p Fakültesi Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Gönül Dinç Horasan, küresel ?s?nmaya ba?l? olarak önümüzdeki y?llarda da yüksek s?cakl?k dalgalar?n?n etkili olaca??na dikkat çekerek, ulusal düzeyde ‘S?cak Sa?l?k Eylem Plan?’n?n olu?turulmas?n? önerdi. Yüksek s?cakl???n bir halk sa?l??? tehditi oldu?unu belirten Prof. Dr. Horasan, “Sa?l?k ve sosyal bak?m konusunda haz?rl?kl? olmal?y?z” diye konu?tu.
Küresel ?s?nmayla birlikte s?cak dalgas? ve kurakl?k gibi a??r? iklim olaylar?n?n gerçekle?me s?kl??? artmaya ba?lad?. S?cak hava; özellikle çocuklar?, ya?l?lar?, kronik hastal??? olanlar?, engelli bireyleri, s?cak i? ortam?nda ve aç?k havada çal??anlar? sa?l?k yönünden tehdit eder seviyeye ula?t?. ?klim de?i?ikli?inin küresel sonuçlar do?urdu?unu ve bu durumun art?k günlük ya?amda da kolayca hissedilmeye ba?land???n? söyleyen ?EÜ T?p Fakültesi Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Gönül Dinç Horasan, s?cakl???n olu?turdu?u riskleri azaltmak ad?na önerilerini s?ralad?.
HASTALIK VE ÖLÜMLER ARTAB?L?R
Prof. Dr. Horasan, küresel s?cakl?k ortalamas?n?n art???yla ilgli veriler payla?arak, “Resmi verilere göre, 2019 y?l?ndaki küresel s?cakl?k ortalamalar?, 1850-1900 y?llar? aras?ndaki döneme göre 1,1 derece yükseldi. Görüyoruz ki, bu art?? artarak sürüyor. Özellikle bu y?l s?cak havadan çok bunald?k, ?zmir dahil birçok ?ehrimizde s?cakl?k rekorlar? k?r?ld?. Petrol, kömür gibi fosil yak?t tüketimi nedeniyle olu?an sera gaz? emisyonlar?ndaki art??, küresel ?s?nman?n temel nedeni. S?cakl?k hava dalgalar?n?n artmas?yla birlikte hastalanma ve ölümlerde ciddi art??lar var. Dünya Sa?l?k Örgütü’nün tahminlerine göre 1998-2017 aras?nda 166 binden fazla insan s?cak hava dalgalar? nedeniyle hayat?n? kaybetti. Bu say?lar?n artmamas? için ülkelerin sera gaz? emisyonunu azaltmaya yönelik Paris anla?mas?nda verdikleri taahhütleri yerine getirmeleri önemli. Ancak bu arada s?cakl??a ba?l? olu?acak riskleri önlemek için ülkelerin S?cak Sa?l?k Eylem Planlar? haz?rlamas? gerekiyor. Biz, Türkiye’de olu?turaca??m?z ‘S?cak Sa?l?k Eylem Plan?’ ile riskleri azaltmak ad?na örnek bir ad?m atabiliriz” dedi.
Sorumlu kurumlar?n i? birli?i önemli
Prof. Dr. Horasan, sözlerine ?öyle devam etti:
“Bu konuda sorumlu olan tüm kurumlar?n i? birli?iyle kapsaml? bir eylem plan? olu?turulup uygulanabilir. S?cakl?k art???n?n önemli bir risk oldu?unu kabul ederek tüm kurumlar güç birli?i yapmal?. Bu planlar, öncelikle ulusal düzeyde haz?rlanmal?, yerel riskleri ve önlemleri de göz önüne alan yerel planlar bunu izlemeli. ?nsanlarda da mutlaka fark?ndal??? art?rmal?, s?cakl??a kar?? ki?isel önlemlerin al?nmas? gerekti?i fikrini oturtmal?y?z. Kamu spotlar?, bu konuda çok etkili olabilir. Sa?l?k ve sosyal bak?m sistemi s?cak hava dalgalar?ndan etkilenen ki?ilerin gereksinimlerini kar??layacak ?ekilde haz?rl?kl? olmal?. Bu sayede s?cakl??a ba?l? olu?acak hastal?klara kar?? haz?rl?kl? olunur ve bu durumun sa?l?k sistemine ek yük getirmesi önlenir. Ya?l?lar ve kronik hastalar gibi özel gruplar?n ‘özel bak?m’ gereksimlerinin kar??lanmas? da plana dahil edilmeli.”
MEKAN VE ?EH?RLERDEK? ISI AZALTILMALI
Kent ?s?s?n? dü?ürmenin de büyük önem ta??d???n? dile getiren Prof. Dr. Horasan, “Uzun vadede, ?ehir planlamas?nda kent ?s?s?n? dü?ürmeyi de önceliklerden biri haline getirmeliyiz. Örne?in; kent genelindeki ye?il alanlar? art?rmak, su kaynaklar?n?n zarar görmesini engellemek, kente hakim rüzgar geçi?lerini dikkate alarak bina yerle?imlerini ve yüksekliklerini ayarlamak gibi pek çok madde sayabiliriz. Bu tarz ad?mlarla ?ehir ?s?s?n?n art??? dü?ürülebilir. ?ç mekan ?s?s?n? azaltacak ad?mlar da önemli. Örne?in; klima veya vantilatör gibi cihazlara toplumun eri?imini kolayla?t?rmak, koyu renk perde ya da tül kullan?m? bunlardan baz?lar?. Bina cepheleri ve duvar renkleri, güne? ???nlar?n?n geldi?i yöne göre belirlenebilir. Tüm bunlar, detay gibi geliyor ama ev içindeki ?s?y? önemli düzeyde etkiliyor” diye konu?tu.