?stanbul Büyük?ehir Belediye (?BB) Ba?kan? Ekrem ?mamo?lu’nun gözalt?na al?nd??? 19 Mart’tan bu yana ya?anan döviz art???n? frenlemek için rezervlerinden yakla??k 57 milyar dolar döviz satmak zorunda kalan Merkez Bankas? (TCMB), yine ihracatç?n?n dövizine sar?ld?.
Merkez Bankas?, dövize olan talebi k?s?p TL’ye geçi?i te?vik etmek amac?yla makroihtiyati çerçevede önemli de?i?iklikler yapt?. Bankalar ve ihracatç? firmalar için yeni uygulamalar devreye girdi. Yeni kararla ihracat gelirlerinin
en az yüzde 35’inin 31 Temmuz 2025 tarihine kadar TCMB’ye sat?lmas? zorunlu hale getirildi. Ayr?ca ihracatç? firmalar?n döviz gelirlerinin TL’ye çevrilmesini desteklemek amac?yla sa?lanan döviz dönü?üm deste?i oran? da yüzde 3’e ç?kar?ld?.
KAVCIO?LU UYGULAMI?TI
Bu yöntem ‘Faiz sebep enflasyon sonuç’ denilerek faizlerin bir anda dü?ürülmesi sonucu dövizin f?rlamas? üzerine 2022 y?l?nda dönemin Merkez Bankas? Ba?kan? ?ahap Kavc?o?lu döneminde de uygulanm??t?. Yüzde 40 olarak ba?layan sat?? zorunlulu?u geçen y?l?n Haziran ay?nda yüzde 30’a, 3 Mart 2025’te de yüzde 25’e dü?ürülmü?tü. Ancak 19 Mart’ta ba?layan siyasi gerilim döviz, faiz ve enflasyon sürecini bozunca Merkez yeni önlemler almak zorunda kald?. Yeni kararla ayr?ca, yabanc? para mevduatlarda tüm vadelerde zorunlu kar??l?k oranlar? 200 baz puan art?r?larak döviz mevduata ek yük getirildi. TL mevduat zorunlu kar??l?klar?na ödenecek faiz oran? da 2 puan art?r?larak TCMB’nin a??rl?kl? ortalama fonlama maliyetinin yüzde 86’s?na yükseltildi.
"Dövizi tercih eden bankaya daha çok yük getirildi"
Yurt içi yerle?iklerle yap?lan ve vadesi 1 y?l? geçmeyen yabanc? para cinsinden repo i?lemlerinden sa?lanan fonlara yönelik zorunlu kar??l?k oran? 400 baz puan yükseltildi. TL mevduat pay? yüzde 60’?n alt?nda kalan bankalara, bu pay? her ay en az 0.3 puan art?rma zorunlulu?u getirildi. Yabanc? para mevduatlar için bankalar?n kenarda tutmas? gereken para miktar? art?r?ld?. Yani dövizi tercih eden bankaya daha çok yük getirildi.
‘Cevdet Akçay’?n Kavc?o?lu’dan fark? yokmu?’
?ktisatç? Prof. Dr. Yalç?n Karatepe, Merkez Bankas? kararlar?na yönelik, “Biz bu kararlar? daha önce de görmü?tük. Me?er Cevdet Akçay ile ?ahap Kavc?o?lu aras?ndaki tek fark Cevdet Akçay’?n ?ngilizce terimlerle konu?mas?ym??” yorumunu yapt?.
‘Dövize yöneli? siyasi belirsizlikten kaynaklan?yor’
?ktisatç? Prof. Dr. Hayi Kozano?lu, “Tren kaçt?!” yorumunda bulunarak, “Yabanc? paralara yöneli? TL - döviz aras?ndaki küçük cazibe farklar?ndan de?il, siyasi belirsizlikten kaynaklan?yor. O nedenle böyle teknik önlemler sonuç vermez. Siyasi tutuklular serbest kalmadan,seçime gidilmeden piyasalar durulmaz” dedi.
Hukuksuzlu?un bedelini ödetiyorlar
Prof. Dr. Ümit Özlale ise “Amaç: Yap?lan hukuksuzluklar sonucu eriyen rezervleri biriktirmek ve TL’yi cazip hale getirmek. Maliyet: Özellikle ihracatç?lar ve dövizle çal??an ?irketler için yeni yükler ve maliyetler geliyor. Yani yap?lan hukuksuzlu?un bedelinin bir k?sm? da bu kesime ödetiliyor” diye konu?tu. SÖZCÜ