?ran’?n teknik ar?za nedeniyle Türkiye’ye gelen do?algaz? kesmesinin ard?ndan ba?layan enerji krizi giderek büyüyor. TE?A? ?ran kesintisini gerekçe göstererek ilk olarak fabrikalar?n do?algaz kullan?m? yüzde 40 oran?nda k?s?tlad?. Al?nan son kararla bugünden itibaren ülkedeki tüm Organize Sanayi Bölgelerinde (OSB) elektrik k?s?nt?s? uygulamas? yap?lacak. Ülke sanayi üretimi en az 3 gün süreyle tamamen durdu. K?s?t OSB d???ndaki tesislerde de uygulanaca?? öne sürüldü. Elektrik kesintisi ba?ta temel g?da üretimi olmak üzere otomotivden tekstile üretimde süreklili?in sa?lanmas? gereken demir-çeli?e kadar tüm a??r sanayi sektörlerini etkileyecek. Kesintilerinin g?da fiyatlar?n? art?raca??ndan endi?e edilirken, sektör temsilcileri muafiyet talebinde bulundu. Kesintisi nedeniyle yine çiftçiler ma?dur edilecek. Çiftçiden günlük süt alarak i?leyen süt fabrikalar? sütü i?leyemeyecek. Bu nedenle de üreticiden süt al?nmayacak.
GIDA F?YATLARINA YANSIYACAK
BirGün'den Havva Gümü?kaya'n?n haberine göre, Makarna Sanayicileri Derne?i (TMSD) Yönetim Kurulu Ba?kan? Abdülkadir Külahç?o?lu, karar?n çok h?zl? bir ?ekilde gözden geçirilmesi gerekti?ine dikkat çekti. Özellikle temel g?da üretiminin elektrik k?s?tlamas?ndan muaf tutulmas? gerekti?ini belirten Külahç?o?lu, “Üç gün ciddi üretim kayb?na neden olacak. Tedarik zincirinde k?r?lma ya?anacak. Bu da raflarda ürün bulunmas?n? zorla?t?racak” dedi. 3 günlük k?s?tlaman?n maliyetleri daha da art?raca??na vurgu yapan Külahç?o?lu, “G?da fiyatlar?na yans?yacakt?r. Çünkü i?çiler gelecek ve di?er maliyetler yerinde sayacak ama üretim yap?lamayacak. Niye bu duruma geldik anlamak çok zor. Tüm kurumlarla konu?uyoruz ancak neden böyle bir k?s?tlamaya gerek duyuldu?una ili?kin bir cevap alamad?k. Hem tüketici hem de üretici aç?s?ndan bir an önce çözüme ula?mas? laz?m” ifadelerini kulland?. Külahç?o?lu, ayr?ca Bakanl?kla görü?me halinde olduklar?n? belirtti.
HER TÜRLÜ KAYIPTAN ??LETMELER MESUL
Bursa Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Müdürlü?ü’nde konuya ili?kin OSB kat?l?mc?lar?na gönderdi?i yaz?da ?öyle denildi:“K?s?nt?/kesinti süreleri içerisinde firman?z?n ayd?nlatma ve güvenlik hizmetlerinin kar??lanabilmesi için firman?z?n besleyen hatta enerji olacakt?r. Ancak elektri?in üretim amaçl? kullan?lmas? durumunda firman?z?n ba?l? oldu?u hatt?n enerjisi kesilecek olup, ayn? hattan enerji alan di?er firmalar?n ma?duriyetine neden olunacak ve kesinti süresi boyunca tekrar elektrik verilmeyecektir. Bu nedenle olu?acak her türlü kay?p ve hasarda kurala uymayan i?letmeler mesul olacakt?r.”
ENERJ?DE DI?A BA?IMLILIK YÜZDE 74
Peki, ?ran’?n do?algaz kesintisi neden bir kriz yaratt??
Türkiye’nin do?algaz ithalat?nda ?ran, Rusya ve Azerbaycan’?n ard?ndan üçüncü s?rada yer al?yor.Türkiye’nin birincil enerji tüketiminde d??a ba??ml?l??? ise her y?l daha da art?yor. 2000’li y?llarda yüzde 67 olan enerjide d??a ba??ml?l?k 2020 y?l?nda yüzde 74’ü ç?km?? durumda. Bu nedenle yurtd???nda ya?anan bir aksakl?k ülkede krize neden oluyor. Ayr?ca enerji ithalat? için harcanan para da sürekli art?yor. Makine Mühendisleri Odas?’n?n (MMO) ‘Türkiye’de Enerji’nin Görünümü raporuna göre Covid-19 salg?n?nda gerek talep art???n?n ya?anmamas?, gerekse petrol fiyatlar?ndaki dü?ü? nedeniyle, enerji ham maddeleri ithalat faturas? 2020’de yüzde 30 azalarak 28,8 milyar dolar düzeyinde gerçekle?mi?ti. Ancak 2021’de petrol, do?algaz ve kömür fiyatlar?ndaki h?zl? art?? e?ilimi, y?l?n ilk dokuz ay?nda 31,5 milyar dolar? a?an enerji ham maddeleri ithalat? faturas?n?n yüksek olaca?? ve 40 milyar dolar? geçece?i tahmin ediliyor. Öte yandan 2020 y?l?nda elektrik talebinin yüzde 43’ü ithal yüzde 57’si yerli kaynaklardan kar??land?.
ÜRET?M, KURULU GÜÇ KADAR ARTMADI
Son y?llarda santrallarda büyük at?l kapasite olu?tu. Kurulu güçte, 2010 ile 2020 aras?nda y?ll?k ortalama yüzde 7,2 art?? oldu. En yüksek art?? ise yüzde 12,2 ile 2013 y?l?nda gerçekle?ti. Bu dönemde toplam kurulu güç 1,94 kat artarken toplam üretim ise 1,45 kat artt?. MMO’nun raporunda Türkiye’de elektrik enerjisinin kurulu gücü genellikle genç santrallar?n olu?turdu?una vurgu yap?l?yor. 2020 y?lsonu itibar?yla toplam kurulu gücün yüzde 48,4’ünü 0-10 ya? aras?ndaki santrallar olu?turuyor. Bu denli genç bir yap?ya sahip olan üretim tesislerinin, neden oldukça dü?ük kapasite oranlar?na sahip olduklar? aç?klanmas? gereken bir konu olarak dikkat çekiliyor.Geçmi? y?llarda enerji arz?nda meydana gelen aksakl?k durumlar?nda kamunun elinde bulunan santrallar alternatif yak?t ile i?letilerek üretimin devaml?l??? san?l?yordu. Ancak Türkiye’de son y?llarda elektrik üretiminin neredeyse tamam? özel sektör taraf?ndan yap?l?yor. Üretiminde kamunun pay? 1984 y?l?nda yüzde 87,2’iken 2020’ye gelindi?inde yüzde 18,1’e dü?mü? durumda.