Türkiye’nin en kapsaml? deprem ara?t?rmalar? ve risk azaltma projelerini hayata geçiren ?zmir Büyük?ehir Belediyesi’nin Çi?li’de kurdu?u yap? ve zemin laboratuvar? Türk Standartlar? Enstitüsü (TSE) onay? ald?. ?zmir Büyük?ehir Belediye Ba?kan? Tunç Soyer’in ?zmir'i afetlere dirençli k?lma vizyonu do?rultusunda 30 Ekim depreminin ard?ndan Büyük?ehir Belediyesi i?tiraki Ege?ehir A.?. bünyesinde kurulan Ege?ehir Laboratuvar?, TSE taraf?ndan verilen “Deney Laboratuvar? Onay Belgesi”ne sahip laboratuvarlar içinde deney kapsam? en geni? merkez oldu. Beton, kaya ve zemin incelemelerinde ihtiyaç duyulacak “46 ayr? deney ve test yap?labilir” onay?n? alan tek laboratuvar olan merkezin Türkiye’ye örnek olmas? hedefleniyor.
“Ortak ak?lla çal???yoruz”
Merkezin ?zmir’deki binalar?n yap? güvenli?i ve zemin ara?t?rmalar?nda ihtiyaç duyulan deney ve testler için ulusal ve uluslararas? standartlar? kar??layabilecek altyap?yla kuruldu?unu söyleyen Ba?kan Tunç Soyer, “30 Ekim ?zmir depremi öncesinde Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel ?yile?tirme Dairesi Ba?kanl???’n? kurduk. Depremden 10 gün gibi k?sa bir süre sonra çe?itli üniversitelerden akademisyenler, afet yönetiminde payda? kurum ve kurulu?lar?n temsilcileri, ilçe belediyeleri, meslek odalar? ve sivil toplum kurulu?lar?n?n kat?l?m?yla ‘?zmir Depremi Ortak Ak?l Bulu?mas?’ düzenledik. Türkiye'de deprem ve afet konusunda uzman bilim insanlar?n?n içinde yer ald??? Afet Bilim Kurulu’nu olu?turarak deprem çal??malar? için bütçemizden 200 milyon lira kaynak ay?rd?k. ?zmir’de ya?ayan herkesin kendini güvende hissetmesi için ne gerekiyorsa yapmaya devam edece?iz” ?eklinde konu?tu. Dirençli bir kent in?a etmek için ortak ak?lla çal??t?klar?n? da belirten Soyer, “Ege?ehir Laboratuvar? tüm kurum ve üniversitelerle i?birli?i içinde projeler yapmaya, yeni uzmanlar?n yeti?mesine ve deney yöntemlerinin geli?tirilmesine de katk?da bulunacak ” dedi.
“Yap? sa?l???yla ilgili her ?eyi yapabilecek durumday?z”
Ege?ehir A.?. Genel Müdürü Ekrem Tükenmez ise “30 Ekim depremi bize saha çal??malar?nda gerekli olan test, deney ve analizler için altyap? ihtiyac? oldu?unu gösterdi. Depremden sonra Ortak Ak?l Bulu?mas?’nda yap? envanteri yap?lmas?, planlar?n gözden geçirilmesi, fay hatlar?n?n incelenmesi ve mikrobölgeleme çal??mas? yap?lmas? gibi öneriler ortaya ç?km??t?. Bütün bunlar? yapmak için de altyap?ya ihtiyaç vard?. Bunun üzerine ?zmir’deki mevcut binalar için risk analizi yapacak ve zeminle ilgili test ve deneyler için ulusal ve uluslararas? standartlar? kar??layabilecek nitelikte bir laboratuvar kurduk. Art?k 46 farkl? deneyi yapabilecek durumday?z. Riskli yap? tespiti de dahil olmak üzere yap? sa?l???yla ilgili her ?eyi yapabiliyoruz. Laboratuvar ayn? zamanda zeminle ilgili kaya ve toprak deney ve testleri için teknik altyap?ya sahip. Do?ada göremedi?imiz yerler var. Yüzeye ili?kin yorum yapabiliyoruz ama bir de yeralt? dedi?imiz, bilemedi?imiz bir alan var. Bu merkez i?te göremedi?imiz bu alanlar? da tan?mak için kurguland?” diye konu?tu. Hem riskli yap? tespiti hem de geni? alan ölçe?inde zemin ara?t?rmalar?n?n yap?labilece?i bu kapsamda bir laboratuvar?n örne?inin Türkiye'de olmad???n? söyleyen Ekrem Tükenmez, “Bu merkezin bir enstitüye dönü?ebilecek ve bilim insan? yeti?tirecek kapasitesi var” dedi.
Dayan?m parametreleri tespit ediliyor
Ege?ehir Laboratuvar? Beton Laboratuvar? Bölüm Yöneticisi, in?aat mühendisi Ula? Ba?c? ise bina risk analizlerinin nas?l yap?ld???na de?inerek “Riskli yap? olarak nitelenen binalar?n kolonlar?ndan ald???m?z karot numuneleriyle bas?nç dayan?m? testi yap?yoruz. Ard?ndan analiz programlar?n? da kullanarak risk tespitine geçiyoruz. Dolay?s?yla zemin ko?ullar?n?n tespiti, yerel zemin s?n?fland?rmas?, zemin ve kaya türlerinin s?n?fland?r?lmas?, zemin profilleri, ?i?me-oturma, ta??ma gücünü tespit etmeye yönelik deney ve testler yap?l?yor” dedi.
Zemin Kaya Laboratuvar? Bölüm Yöneticisi, jeoloji mühendisi Gözde Nazl? Kalbaz ise “Arazi ko?ullar?n? temsil eden numuneler üzerinde iki a?amal? deneyler yap?l?yor. ?lk a?amada zeminin fiziksel özelliklerini, yani malzemeyi tan?ml?yoruz. ?kinci a?amada cihazlarla dayan?m parametrelerini tespit ediyoruz ve bu parametreleri ilgili ki?ilere yönlendiriyoruz. Onlar da proje a?amas?n? tamaml?yor” diye konu?tu.
Laboratuvarda hangi testler yap?l?yor?
Laboratuvar, riskli yap? tespiti ile zemin etütleri için gerekli deney, analiz ihtiyaçlar?n? kar??lamaya yönelik cihaz ve ekipmanlarla donat?ld?. Merkezde riskli yap? tespitine yönelik tahribats?z-geri s?çrama deneyleri, bas?nç dayan?m?, beton bas?nç dayan?m?n?n yerinde tayini, karot alma ve muayene ve bas?nç dayan?m?, sertle?mi? betonun yo?unlu?unun dayan?m? tayini gibi testler yap?l?yor.
Ayr?ca zemin deneyleri kapsam?nda üç eksenli UU deneyi, direkt kesme, konvansiyonel ve otomatik konsolidasyon, k?vam limitleri, tane boyu da??l?m, özgül a??rl?k ve konik penetrasyon ile birlikte tam otomatik ve bilgisayar kontrollü olarak rezonant kolon ve burgusal kesme, statik üç eksenli bas?nç dayan?m? ve konsolidasyon, ?i?me deneyleri gerçekle?tiriliyor. Laboratuvarda bulunan “rezonant kolon burgusal kesme deney cihaz?” ile numuneler üzerinden zeminlerin deprem s?ras?ndaki kayma rijitlikleri, dayan?mlar? ve deprem hareketini sönümleme özellikleri do?rudan ölçülerek ve bu veriler ile zeminlerin deprem s?ras?ndaki yer hareketini büyütme, s?v?la?ma gibi davran??lar? daha hassas biçimde de?erlendirilir hale geliyor.