Bu maddeler ile ilgili deniz canl?lar? üzerinde TÜB?TAK projesi yürüten Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Özlem Çakal Arslan, "Plastikteki bu kimyasallar, üreme ba?ar?s?zl???, k?s?rl?k, zeka gerili?i, do?an yavru say?s?nda azalma, tiroid gibi hormon bozukluklar?, davran?? bozukluklar?, cinsiyet karakterlerinin de?i?imi, çift cinsiyetlilik, erkeklerde di?ile?me gibi etkilere neden olabilir" dedi.
?nsanlar her gün, hayat?n her alan?nda birçok plastik ürüne maruz kal?yor. Su ?i?esi, süt kutusu, plastik tabak, bardak, fatura ve hatta ka??tlarda bile insan sa?l???na uzun vadede zarar veren kimyasallar bulunuyor. Ba?ta Bisfenol A olmak üzere bu maddeler, plasti?in dayan?kl?l???n? ve esnekli?ini sa?lamak ve ayn? zamanda içindeki ürünün uzun süre saklanabilmesini sa?lamak ad?na kullan?l?yor. Uzmanlar, olabildi?ince az plastik ürüne maruz kalmak gerekti?i konusunda uyar?rken, bu maddelerin hormon bozukluklar?na yol açabilece?ini gündeme getirdi. Bisfenol A ve yerine kullan?lan kimyasal maddelerin deniz kestaneleri üzerindeki etkilerini bir TÜB?TAK projesi ile inceleyen Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Ö?retim Üyesi Doç. Dr. Özlem Çakal Arslan, "Plasti?in küçük boyutlar? da dikkate al?nmal?. Plasti?i ne kadar az kullan?rsak tüm canl?lar?n maruz kalma oran? azal?r. Plastikteki bu kimyasallar, üreme ba?ar?s?zl???, k?s?rl?k, zeka gerili?i, do?an yavru say?s?nda azalma, tiroid gibi hormon bozukluklar?, davran?? bozukluklar?, cinsiyet karakterlerinin de?i?imi, çift cinsiyetlilik, erkeklerde di?ile?me gibi etkilere neden olabilir. Kimyasallar, metabolizmadaki hormonlar? blokluyor veya ortadan kald?r?yor ya da onunmu? gibi davran?yor. Plastik malzemelerden uzak durmak mümkün de?il ama olabildi?ince az kullan?lmal?" diye konu?tu.
'24 SAAT ?Ç?NDE DO?AYA KARI?IYOR, ?ÇT???M?Z SUDA B?LE MEVCUT'
Projeden bahseden Doç. Dr. Arslan, "Çok popüler olan bisfenol A'n?n yerine kullan?lan maddelerin etkilerini tespit etmeye çal??aca??z. Daha önce Bisfenol A'n?n etkilerini tespit etmi?tik. Bunun sonucunda, toksik oldu?u, geli?im anormalliklerine, üreme sorunlar?na ve k?s?rl??a neden oldu?unu tespit etmi?tik. Deniz kestanesinin embriyo geli?imi yüzde 85 oran?nda insanla benzerlik göstermekte. ?nsanlar? kobay olarak kullanmak yerine deniz kestanesini kulland?k. Birçok üründe 'BPA içermez' yaz?s?n? görüyoruz. Fakat bu ürünleri BPA's?z yapamazlar, çünkü Bisfenol A'n?n kullan?m amac? hem dayan?kl?l??? art?rmak hem de elastikiyeti ve ömrü art?rmak. Meyve suyu ve süt ambalajlar?n?n içindeki ürünler de kutular?n içindeki kaplamalarda Bisfenol A kullan?ld??? için uzun süre bozulmuyor. Plasti?in ?ekil alabilmesi için kullan?l?yor. Medikal alanda kullan?lan ??r?ngalar ve damar yolu açmak için kullan?lan malzemelerde Bisfenol A var. Ofislerde kullan?lan CD'lerde, kalem mürekkebinde, ka??d?n bile ham maddesinde bu madde var. Faturalarda ve fi?lerde bile var. Son yap?lan çal??malara göre, Bisfenol A, 24 saat içinde do?aya kar???yor. Do?al ortamda sürece girmesi 96 saati buluyor. Yedi?imiz marul, bal?k ve içti?imiz suda bile Bisfenol A mevcut. Özellikle su damacanalar?nda BPA yok diyorlar fakat BPA'n?n yerine dünyadaki tüm ülkelerde Bisfenol S, F, C, E kullan?lmaya ba?land?. Zarars?z oldu?u dü?ünülerek bu maddeler üretiliyor fakat zararlar? hakk?nda çal??malar henüz çok yeni" dedi.
'DEN?Z KESTANES? EMBR?YOLARININ ?SKELET S?STEM?NDE ANORMALL?K GÖRÜLDÜ'
Plastik yerine cam ürünleri öneren Doç. Dr. Arslan, "Cam ürünler en sa?l?kl? olanlar?, fakat ekonomik olarak maliyeti fazla. Ucuz olsun diye plastik tercih ediliyor. Biz 4 kimyasalla yapt???m?z denemelerde, BPA yerine kullan?lan bu maddelerin BPA'dan 10 kat daha toksik oldu?unu gördük. Döllenmi? deniz kestanesi yumurtalar?ndan ç?kan embriyolarda iskelet sistemi anormalliklerine neden oldu?unu gördük. Sperm bu maddeye maruz kald???nda döllenme bile önleniyor" diye konu?tu.