Kahramanmara?'ta meydana gelen ve 11 kenti etkileyen 7.7 ile 7.6 büyüklüklerindeki depremler büyük y?k?ma yol açt?.
Depremlerde ma?dur olan, maddi ve manevi kayba u?rayan, evleri y?k?lan yurtta?lar için deprem sonras? en kritik süreçlerden biri olan hukuk mücadelesi çok yak?nda ba?l?yor. Yurtta?lar?n hem devlet hem de müteahhitler üzerindeki hukuki haklar?n?n bilinciyle hareket etmesi bundan süreçte büyük önem ta??yor.
Avukat Görkem Gökçe depremde ma?dur olan yurtta?lar?n temel hukuki haklar? özelinde yapt??? de?erlendirmede ?u bilgileri payla?t?:
K?MLER HAK SAH?B?, K?MLER DE??L?
1 - "Y?k?lan veya a??r hasar gören yap? ile mülkiyet ili?kisini belgeleyebilen ki?iler hak sahibi say?l?yor. Bu kapsamda; afet sebebiyle, kendilerine ait bulunan konutlar? veya i?yerleri y?k?lan, yanan veya oturulamayacak derecede a??r hasar gören afetzedeler hak sahibi statüsünde yer al?yor.
2 - Hasar tespiti Çevre ve ?ehircilik Bakanl??? taraf?ndan yap?l?yor. El birli?iyle veya payl? mülkiyet söz konusu ise; hissedarlar yine ayn? ?ekilde hisseli olmak üzere yeni yap?lacak binalardan veya verilecek krediden yararlanabiliyor.
3 - Hak sahibi statüsündeki ebeveyni ile ayr? veya birlikte oturan evli ki?ilerden her biri ayr? ayr? olmak üzere hak sahibi say?l?yor.
4- Hak sahibi olamayanlar: Kendisine veya e?ine ait o yerde ayn? cins hasars?z konut ve i? yeri olanlar, kirac? ve misafir durumunda olanlar, mülkiyeti hasar gören tüzel ki?iler, kendilerine ait olmayan arsa ve arazi üzerinde in?aat ruhsat? almaks?z?n yap?lan yap?lar?n sahipleri, imar plan?nda sak?ncal? olarak belirtilen yerlerde ruhsats?z olarak yap?lan yap?lar?n sahipleri ve zorunlu deprem sigortas?n? yapt?rmam?? olanlar hak sahibi olamazlar.
5 - Konut için olan hak sahipli?i i?yeriyle, i?yeri için olan hak sahipli?i konutla de?i?tirilemez. Hak sahipli?i konut için söz konusu ise; afetzede verilecek kredilerden veya yap?lacak binadan yine konut için yararlanabilir, i?yeri için yararlanamaz.
6 - Afetzedeli?in ve buna ili?kin hak sahipli?inin üçüncü ki?iye devri de mümkün de?ildir. Bu nedenle, depremden zarar gören bir ta??nmaz mal?, afetten sonra sat?? veya ba?ka ?ekillerle devralan üçüncü ?ah?slar da hak sahibi niteli?ini kazanamazlar.
HAK SAH?PL??? BA?VURUSU NEREDEN VE NASIL YAPILIR?
7- Umumi Hayata Müessir Afetler Dolay?s?yla Al?nacak Tedbirlerle Yap?lacak Yard?mlara Dair Kanun'a göre, afet gören yerde mahalle veya köy muhtarl?klar?nda o yerin en büyük mülki amirli?ince hak sahipli?i ba?vurusu için ilan yap?l?r.
8- Afetzedelerin iki ay içinde hak sahipli?i ba?vurusunda bulunarak istenilen belgeleri valiliklere veya kaymakaml?klara teslim etmesi gerekir. Yap?lan ba?vuruya ait bilgiler e-devlet üzerinden görüntülenebilir. Bunun için e-devlette yer alan afet ve acil durum yönetimi ba?kanl??? hizmetleri alan?ndan "afetzede hak sahipli?i ba?vurusu sorgulama" hizmeti seçilmelidir.
YAZILI TALEP VE TAAHHÜTNAME VERMEK ?ART
9 - Talep ve taahhütname metninde; afet yerinin il, ilçe, bucak, mahalle ve köy itibariyle ad?, hak sahibinin kimli?i ve adresi, olmu? veya muhtemel afetin türü, talebin mahiyeti ve konusu, kanundan ve ilgili yönetmelikten do?an yükümlülük ve ?artlarla idare taraf?ndan uygulama metodu, yap? tipleri, yap? k?s?mlar? ve boyutlar?, yerle?me yeri, in?aat süresi, borçland?rma ?ekil ve süresi ve di?er konularda tespit edilecek ?artlara ve esaslara uyulaca?? belirtilmelidir.
10 - Mülki amirin veya görevlendirece?i memurun ba?kanl???nda olu?turulan mahalli hak sahipli?i inceleme komisyonu bu talep ve taahhütnameleri inceleyerek "hak sahipleri listesi" düzenler. Hak sahibi olmayanlara buna ili?kin tebligat yap?l?r.
15 GÜN ?Ç?NDE ?T?RAZ
11- Bu tebligatlara kar?? 15 gün içinde ayn? komisyona itiraz edilebilir. Komisyonun karar? bir idari karar say?l?r, idarenin eylem ve i?lemlerine kar?? idari yarg? yolu aç?kt?r. Bu nedenle, komisyon karar?na kar?? ?dari Yarg?lama Usulü Kanunu hükümleri do?rultusunda idare mahkemesinde iptal davas? aç?labilir."