?zmir Büyük?ehir Belediyesi yüzde yüz uzla??, yerinde dönü?üm, belediye güvencesi ve garantörlü?ü ilkeleriyle yürüttü?ü kentsel dönü?üm çal??malar?na ekledi?i kooperatifçilik modelini bu kez ?zmir depreminin yaralar?n? sarmak için uygulamaya koydu. 30 Ekim depreminde hasar gören, y?k?lan, y?k?lacak olan ya da riskli yap? kabul edilen binalar?n mevcut yap? yönetmeliklerine uygun olarak yeniden yap?lmas? ve yurtta?lar?n konut sahibi olmas? amac?yla Halk Konut projesi hayata geçirildi. Toplumcu belediyecilik anlay???yla Türkiye’de ilk kez uygulanacak bu model, Bayrakl?’n?n Manavkuyu Mahallesi’ndeki Dilber Apartman? ile ba?lat?ld?. Apartman sakinleri Halk Konut 1 Yap? Kooperatifi’ni kurarak yapacaklar? yeni binalar?n?n müteahhidi oldu.
Süreç, ?zmir Büyük?ehir Belediyesi ?irketleri EGE?EH?R A.?. ve ?ZBETON A.?. ile Bayrakl? Belediyesi ?irketi BAYBEL A.?.’nin olu?turdu?u Ortak Giri?im ve kooperatif taraf?ndan yürütülecek. Ortak Giri?im ile Halk Konut 1 Yap? Kooperatifi aras?nda 15 Haziran’da sözle?me imzalanacak.
Halk ekonomik giri?imci oluyor
Türkiye’de ilk kez uygulanacak modeli tüm depremzedelere yaymay? amaçlad?klar?n? belirten Ba?kan Tunç Soyer, Halk Konut projesini “halk? örgütlü bir güç haline getirerek ekonomik giri?imci yapmak” olarak nitelendirdi. Kentsel dönü?üm çal??malar?n? Büyük?ehir i?tiraki ?ZBETON ve i? insanlar?n?n kurdu?u yap? kooperatiflerini sürece dahil ederek h?zland?rd?klar?n? vurgulayan Ba?kan Soyer, “Kooperatifçilik modelini ?imdi de depremzedeler için hayata geçirdik. Ayn? kentsel dönü?üm çal??malar?m?zda oldu?u gibi orada elde edilen rant da o binadaki kooperatif üyesi daire sahipleri aras?nda payla?t?r?lm?? olacak” dedi. ?zmir Büyük?ehir Belediyesi’nin sürece dahil olmas?nda konut sektöründeki firmalar?n yakla??m? ve sahadaki sorunlar?n belirleyici oldu?unu söyleyen Ba?kan Soyer, sözlerine ?öyle devam etti: “Çe?itli firmalar ile anla?ma sa?lamaya çal??an depremzedeler, teknik ve idari bilgi eksikli?inden kaynakl? güvensizlikler ya??yor ve artan maliyetlerin bask?s? alt?nda karar vermekte zorlan?yor. Müteahhitler ise her geçen gün artan maliyetler ve ekonomik belirsizlikler nedeniyle yüksek risk fiyatl?yor ve dolay?s?yla projeler depremzedeler taraf?ndan mali anlamda eri?ilebilir olmaktan ç?k?yor.”
“Türkiye’de örne?i yok”
Y?k?lan Dilber Apartman?’n?n oldu?u alana toplamda 40 daire yap?lacak. Kooperatif üyeleri 32 kat malikinden olu?uyor. ?zmir Büyük?ehir Belediyesi Meclisi’nde kabul edilip uygulamaya konulan yüzde 20 emsal art??? ile fazladan olu?acak 8 dairenin sat???ndan elde edilecek kazanç ile 40 dairenin in?aat? tamamlanacak. Büyük?ehir Belediyesi ?irketleri yüzde 1 gibi sembolik bir kar oran? ile kooperatife müteahhitlik hizmetlerinde gereken deste?i verecek.
Güvenli yap?la?ma program? nas?l i?leyecek?
?zmir Büyük?ehir Belediyesi’nin öncülü?üyle Türkiye’de ilk defa uygulanacak sistem ?u ?ekilde i?leyecek:
Binalar?n?n dönü?ümü için talepte bulunulmas? halinde arsa rayiç bedeli, ortalama daire büyüklü?ü, yap?n?n hasar derecesi, maliklerin konut sahipli?i ve kooperatifle?me durumu gibi kriterler de?erlendirilerek en çok ihtiyac? olan kesimlere öncelik verilecek.
Depremde hasar gören ve binalar? y?k?lan, y?k?lacak ya da riskli yap? sahibi malikler Halk Konut ad?yla bir yap? kooperatifi kurarak arsalar?ndaki hisselerini kurduklar? kooperatife devredecek ve kooperatif hissedar? olacak. ?lgili mevzuat gere?ince geçici yap? müteahhitli?i belgesi al?nacak.
Yap? kooperatifinin üyesi depremzedeler kendi aralar?nda uzla?arak yeni binalar? için haz?rlanan avan projelerde sahibi olacaklar? dairelerin kat, cephe ve büyüklüklerini belirleyecek.
Kooperatifin Ortak Giri?im ile imzalayaca?? sözle?me kapsam?nda temin edece?i teknik destek; binan?n yap?m?na yönelik proje ve ruhsat süreçlerinin koordinasyonunu, alt yükleniciler ve tedarikçiler ile yap?lacak sözle?melere ili?kin teknik, idari ve mali ?artlar?n olu?turulmas?n?, yap?m süreçlerinin koordine edilmesini ve kalite denetimlerini içerecek.
Kooperatif üyeleri, ilk etapta resmi yap? yakla??k maliyetleri üzerinden hesaplanan proje ve betonarme ta??y?c? sistem tutar?n? hisseleri oran?nda kar??layarak bu k?s?m kendi öz finansmanlar? ile in?a edilmi? olacak.
?n?aat?n bu a?amas?ndan sonra, emsal art??? ile olu?acak daireler kooperatif taraf?ndan ilgili mevzuat do?rultusunda belirlenecek fiyat ile üçüncü ?ah?slara sat?lacak ya da Ortak Giri?im taraf?ndan sat?n al?nacak.
Artan maliyetler do?rultusunda hesaplanacak yeni bütçeye göre, ihtiyaç olmas? halinde ek finansman da hisseleri do?rultusunda tüm kat?l?mc?lar taraf?ndan temin edilerek bina tamamlanacak.
Binalar?n tamamlanmas?n?n ard?ndan Ortak Giri?im’in satt??? dairelerin arsa ve yap?m maliyetleri ile sat?? bedelleri aras?ndaki fark, ilgili resmi harcamalar da dü?üldükten sonra kooperatife iade edilecek.
Kat?l?mc? bütçe ile ?effaf maliyet izlemesi yap?lacak
Yap?m i?leri, aslen alt yükleniciler ve tedarikçiler taraf?ndan yürütülecek. Teknik yeterliklerin Ortak Giri?im taraf?ndan de?erlendirilmesinin ard?ndan; alt yükleniciler ve tedarikçilerin mali yönden belirlenmesine Ortak Giri?im’in her bir üyesinin atayaca?? birer temsilci ve kooperatifin belirleyece?i iki temsilciyle olu?turulan komisyon oybirli?i ile karar verecek. Böylelikle kat?l?mc? bir bütçe ve ?effaf maliyet izlemesi yap?labilecek.
Yeni binalar?n özellikleri
Yeni binalar için yap? sa?l??? izleme sistemi, ye?il çat? ve güne? enerjisi sistemleri hayata geçirilecek ve binalar?n ortak alanlar? için bu sistemden ayd?nlatma sa?lanacak. Ya?mur suyu hasad? sisteminin de in?a edilece?i sistemin yan? s?ra binalar?n cepheleri için Akdeniz kentlerinin dokusunu yans?tacak cephe tasar?mlar? uygulanacak. ?n?a edilecek binalarda iklim krizinin etkilerinin en aza indirilebilmesi amac?yla A s?n?f? enerji kimlik belgesi hedefleniyor.