Son aylarda ?zmir ba?ta olmak üzere Ege ve ?ç Ege’de ya?anan depremlerle ilgili de?erlendirmelerde bulunan Alt?nba? Üniversitesi Mühendislik ve Do?a Bilimleri Fakültesi ?n?aat Mühendisli?i Bölümü Ö?retim Üyesi Prof. Dr. Zeki Hasgür, tehlikenin henüz geçmedi?ine dikkat çekti.
Tektonik olarak Afrika Levhas?'n?n, Anadolu Levhac??? ile Ege Denizi'nin alt?na girdi?ine dikkat çeken Hasgür, “Literatürde Hellen Yay? denilen, Adriyatik'ten ba?layan, Girit'in güneyinden, Rodos'tan ve Datça'ya uzanan bir yay var. Anadolu Levhac???'n?n da Ege Denizi'ne do?ru, ?stanbul'daki Kuzey Anadolu Fay?'na benzer, bir dönü?ü var. Bu yatay at?ml? bir fayd?r. Bu fay hâlâ bekliyor. Bu bölgede nispeten büyük bir deprem olabilir” dedi.
?ZM?R DEPREM? BÖLGEN?N KARAKTER?ST?K DEPREM? DE??LD?
?zmir depremiyle ilgili konu?an Prof. Dr. Hasgür, “?zmir'de ya?anan 6.6 ?iddetindeki deprem, bu bölgenin karakteristik depremi de?ildir. Bu deprem Sisam Adas?'na yak?n gerçekle?ti. Bunun arkas?ndan o bölgede bizim gözlemledi?imiz, normal at?ml? faylar bak?m?ndan 900 artç? sars?nt? oldu. O bölgede olu?acak enerji k?smen azalm?? durumda. ?zmir'de deprem haritam?za i?lenen yatay at?ml? yeni faylar var. Bunlar harekete geçmedi?i için hâlâ risk alt?nday?z. Bunlardan biri Kuzeydo?u – Güneybat? yönünde harekete geçerse büyük enerjiler aç??a ç?kacakt?r. Bizim ilgilendi?imiz as?l faylar bunlard?r. Bu bak?mdan henüz tehlike geçmi? de?il” dedi.
HANG? BÖLGELERDE DEPREM BEKLEN?YOR?
Prof. Dr. Zeki Hasgür, Türkiye genelinde deprem riskinin yüksekli?i bak?m?ndan dikkat çeken bölgeler hakk?nda, ?u bilgileri verdi:
* ?stanbul'da, Adalar ve Marmara Ere?lisi aras?ndaki bir fay?n, 7 büyüklü?ündeki bir deprem ile k?r?labilece?ini hesaplayabiliyoruz. Benim beklentim de bu yönde. Elaz??'daki deprem de önemli. Bu deprem, Do?u Anadolu Fay? olarak adland?r?lan sol, yanal at?ml? fayda gerçekle?ti.
* Bu fay, ?skenderun Körfezi'nden geçerek güneyde Lut Gölü'ne uzan?r. Bunun üzerinde de önemli depremler bekliyoruz. Her ne kadar Elaz?? Kuzey Anadolu Fay?'n?n kav?ak bölgelerine yak?n olsa da güneyde, Hatay ve ?skenderun bölgesinde de deprem olmas? muhtemel.
* Bu bölgede geçmi?te küçük depremler oldu ama ?skenderun ve Hatay'a ba?l? büyük bir deprem gerçekle?medi. Kuzey Anadolu Fay?'n?n do?udaki ba?lang?ç noktas? olan Karl?ova'da bir deprem olmu?tu. Dolay?s?yla buradaki hareketlenme ve etkile?im devam ediyor.
“EGE'DE DEPREMLER ARTACAK”
Prof. Dr. Zeki Hasgür, Ege'de de deprem hareketlili?ine dair ise ?u de?erlendirmelerde bulundu:
* Bu bölgede Akhisar ve Simav yak?nlar?nda depremler oldu ve artç?lar? 6 ay kadar sürdü. Daha sonra güneye indi. ?imdi Ege Denizi içerisinde oluyor. Datça'ya yak?n bölgelerde ve Antalya Körfezi'ne yak?n orta s??l?kta depremler meydana geliyor.
* Bu bölgelerde daha büyük depremlerin etkili olabilece?ini öngörüyoruz. Manisa depreminin oldu?u bölgenin güneyinde depremler de olabilir. Ege'de de depremler artacakt?r.
“SI? DEPREMLER DAHA ÇOK ZARARA YOL AÇAR”
S?? depremlerin daha fazla zarara yol açt???na dikkat çeken Prof. Dr. Zeki Hasgür, “10-20-30 kilometreye kadar odak derinliklerde olu?an bu depremlerin yap?lardaki ?iddeti daha fazla hissedilir. Yüzeye yak?n oldu?u için kaydedilen ivmeleri daha büyük olur” dedi.
Daha derinlere indikçe ivmelerin küçülmeye ba?lad???n? kaydeden Hasgür, sözlerine ?öyle devam etti:
* Bu durum yüzeyde yumu?ak zemin katmanlar? ve alüvyonlu birikimler için bir istisnad?r. ?zmir'deki beklenmedik y?k?mlar s?? depremlerde görülebilir.
* Orta s??l?ktaki depremlerin dalgalar? çok uzak mesafelere etkisini koruyarak, ivme de?erleri büyük periyotlu dalgalar halinde ula??r. Bu tip zeminlerde depremin kuvvetli hareket, etkin süresi de uzar; önemli yap?m kusuru ta??yan yap?lar?n göçmesi gerçekle?ir.
* 1970 Gediz Depremi sonras?nda olu?an deprem dalgalar? ,Bursa ovas?nda kurulu Tofa? fabrikas?n?n büyük aç?kl?kl? yap?s?nda hasara neden olmu?tur.1977'de Romanya'daki Vrancia Depremi'nde benzer olay ya?anm??t?r.
* Daha sonra jeofizik metotlarla incelenip kan?tlanan büyük katmanlar?n zemin büyütmesi, yakla??k 150 kilometre uzakl?ktaki Bükre?'te deprem ivmesini7 kat büyüterek yap?larda hasarlara yol açm??t?r.
“R?SKL? B?NALAR ORTA ??DDETL? DEPREMDE BELL? OLDU”
Kay?plar?n en aza indirilmesi için depreme haz?rl?kl? olunmas? gerekti?ini vurgulayan Hasgür, riskli binalar?n orta ?iddetli depremde belli oldu?una vurgu yaparak, ?u uyar?larda bulundu:
* Yeni yap?lar?m?z?n denetimikadar eski yap?lar?m?z?n da depreme kar?? ta??ma güçlerinin yeterli olmas?, olmayanlar?n dagüçlendirilmesi ?artt?r. ?stanbul'da 17 A?ustos 1999 depreminden önce yap?lm?? büyük bir yap? sto?u vard?r.
* Son gerçekle?en 5.8'lik depremde iki okul bo?alt?lm??t?r. ‘Topun a?z?ndaki yap?lar' bu orta ?iddetli depremle kendilerini belli etmi?lerdir. Kolonlarda olu?an çatlaklar, donat?lardaki korozyon dolay?s?yla betonla aras?nda aderans?n kayboldu?u, bo?luklar nedeniyle kendini göstermi?tir.
* Geçti?imiz dönem, Zeytinburnu'nda, Kartal'da kendili?inden göçen binalar olmu?tur. Bir an önce bu tip yap?lar?n ?n?aat Mühendisleri Odas? deste?i ile belediyeler taraf?ndan ay?klanmas? gerekiyor. Bu denli zay?f binalar?n toptan göçme tehlikesini önleyecek güçlendirme ekonomik olmuyor ise yap?n?n y?k?l?p yenisinin yap?lmas? gerekmektedir.
* Risk alt?nda yap?lar bulunuyor. Bunlar?n, üniversitelerimiz, ara?t?rma kurumlar?m?z, meslek odalar?m?z, belediyelerimiz ve devlet i?birli?i ile bir deprem seferberli?i kapsam?nda ya ortadan kald?r?lmas? ya da güçlendirilmesi gerekiyor. (DHA)