Kahramanmara? ve Gaziantep merkezli depremlerin üzerinden 1 aydan fazla zaman geçti. Ancak gerek devam eden artç? depremler gerekse farkl? illerde ya?anan sars?nt?lar endi?e yarat?yor. Bu durumun uyku sorunlar?n? da art?rd???n? belirten Nöroloji Uzman? Prof. Dr. Derya Uludüz, uykusuzlu?un sa?l??a etkilerini anlat?p, ?u önerilerde bulundu.
SA?LI?IMIZI NASIL ETK?L?YOR?
Sadece beynimiz uykuya ihtiyaç duymaz. Kaliteli bir uykuyla ayn? zamanda vücudun bak?m?, onar?m? ve hormonlar?n dengelenmesi sa?lan?r.
? Uyku problemi kronikle?irse zamanla psikolojik sorunlar tetiklenebilir. Özellikle kayg? bozuklu?u geli?ebilir.
? Uykudan mahrum kalmak, ba????kl?k sisteminin zay?flamas?na neden olabilir. Bozulan ba????kl?k sistemi kronik inflamasyon ve otoimmün hastal?klara yol açabilir. E?er uykunuzu yeterince al?rsan?z, enfeksiyona kar?? daha dirençli olursunuz. E?er hastayken iyi uyku al?rsan?z, iyile?me olas?l???n?z artar.
? Uyku yoksunlu?u, a?r? hassasiyetini art?r?r. Bu nedenle kronik a?r? ile mücadele eden hastalar, uykusuzluk sorunu ya??yorsa durumlar? daha da kötüle?ebilir
? Uyku sorunu ya?ayan ki?iler iyi uyuyanlara göre yüzde 60 daha fazla kas kütlesi kaybeder ve daha çok açl?k hisseder. Çünkü uykusuz kal?nd???nda vücutta daha fazla ghrelin yani açl?k hormonu salg?lan?r. Ghrelin, vücudun ya? depolamas?na ve açl?k hissine neden olan bir hormondur. Sadece bir gecelik kötü uykunun açl?kta yüzde 15 art??a yol açt??? gösterilmi?tir.
? Uyku s?ras?nda salg?lanan bir di?er anahtar hormon, büyüme faktörüdür ve bu “gençlik hormonu” olarak da adland?r?l?r. ?nsan büyüme hormonu, bili?sel i?lev geli?tirilmesinde ve vücut tamirinde, vücudun genç ve zinde kalmas?nda önemlidir. Uyku sorunu ya?ayanlarda bu hormon salg?lanmaz.
? Uykunun kardiyovasküler sistem üzerinde de büyük etkisi vard?r. Ara?t?rmalara göre, bir saat uyku kaybetti?imizde kalp krizi vakalar?nda yüzde 24'lük bir art?? olur.
? Az uyku ve kanser aras?nda da ba?lant? oldu?u saptanm??t?r. Dünya Sa?l?k Örgütü gece vardiyal? tüm meslek türlerini uyku ve uyanma ritimlerindeki kesintiler sebebiyle kanserojen riskli olarak de?erlendirmi?tir. Özellikle de meme, yumurtal?k, kolon ve prostat kanseri için… Uykunuz ne kadar k?saysa ömrünüz de o kadar k?sa olur.
BUNU YAPMAYIN!
Tüm çabalar?n?za ra?men uyku probleminiz devam ediyorsa sak?n uyku hap? kullanmay?n. Çünkü bilimsel ara?t?rmalar çareyi uyku haplar?nda arayan ve bu ilaçlar? geli?igüzel kullanan insanlar?n ileriki dönemlerde bunama riskiyle kar?? kar??ya kald???n? gösteriyor.
RAHAT B?R UYKU ?Ç?N ?PUÇLARI
Deprem nedeniyle ya?anan uyku sorunu ya??yorsan?z öncelikle ya?ad???n?z binan?n güvenli olup olmad???n? kontrol ettirin. Böylelikle endi?e ve uyku sorunlar?n?z azal?r. Ayr?ca ?unlar? yapmay? deneyin…
? Yata?a girmeden önce tüm olumsuzluklardan s?yr?l?p, sizi mutlu eden ?eyleri dü?ünmeye çal???n.
? I??k ve gürültüyü en aza indirin.
? Yatmadan önce fazla yemek yemekten kaç?n?n.
? Gün içinde mutlaka yürüyü? yap?n.
? Nefes egzersizleriyle rahatlamaya çal???n.
? Ak?am saatlerinde elektronikle geçirilen vakti s?n?rlay?n.
? Uykuyu kaç?rabilecek kafein içeren içecekleri azalt?n.
? Uyku öncesi ?l?k bir du? al?n.
??TE DO?AL REÇETELER
Melatonin: Vücudun uyku-uyan?kl?k döngüsü ile yüksek derecede uyum gösteren bir hormondur. Dü?ük melatonin seviyeleri ya?l?larda uykusuzluk ile ba?lant?l?d?r ve takviye uyku geli?imine yard?mc? olabilir. Yulaf, k?z?lc?k, vi?ne, papatya, anason, cevi z, badem ve f?nd?kta yüksek miktarda melatonin bulunur. Melatonin sal?n?m? gün ?????n?n azalmas?yla birlikte ba?lar, karanl?kta artar ve sabaha kar?? durur. Melatonin düzeyini art?rmak için gece lambas? kullanmadan karanl?kta uyuman?z çok önemli.
L-Theanine: Beynimizin sakin kalmas?na ve odaklanmas?na yard?mc? olan bir amino asittir. Bu sayede uyku süresince kalitesinin artmas?na yard?mc? olur. L-Theanine, siyah, beyaz ve ye?il çayda bulunur.
L-triptofan: Melatonin ve serotoninin öncüsüdür. Triptofan?n besin kaynaklar?; yumurta, bal?k, özellikle hindi eti olmak üzere kümes hayvanlar?, susam, kuzu eti ve muzdur. Besin kaynaklar?n?n yetersiz kald??? durumda hekim deste?i ile g?da takviyeleri kullan?labilir. L-triptofan, uykuya yard?mc? olmak için melatonin üretimini art?rabilir ve baz? depresyon formlar?n? hafifletmeye yard?mc? olabilir.
Magnezyum: Vücudun ritmini düzenlemeye yard?mc? olur. Bir çal??ma, magnezyum, çinko ve melatonin takviyesinin ya?l?larda uykuyu iyile?tirdi?ini göstermi?tir. Özellikle de sinir sistemine direk ula?abilen magnezyum threonat formu rahatlamay? h?zland?r?r. Ispanak gibi ye?il yaprakl? sebzeler, süt, yo?urt, ay çekirde?i, ceviz, f?nd?k, kuru kay?s?, muz gibi besinler magnezyum yönünden zengindir.
Lavanta: Esansiyel ya?? ile uygulanan aromaterapi uyku kalitesini art?rabilir ve uyand?ktan sonra uyu?ukluk hissini azaltabilir.
ETK?LER? YILLARCA SÜREB?L?YOR
Peru'nun Piura ?ehrindeki depremin ard?ndan yap?lan ara?t?rmaya göre depremzedelerde 5 y?l sonra bile yüzde 20'lere varan uykusuzluk yak?nmalar? oldu?u gözlenmi?.