Kahramanmara?, Gaziantep, Hatay, Osmaniye, Malatya, Adana, Diyarbak?r, Urfa, Ad?yaman ve Kilis olmak üzere 10 ilde büyük y?k?m yaratan deprem büyük bir felakete dönü?erek tüm Türkiye'yi derinden sarst?. Cumhuriyet tarihinin en büyük felaketine dönü?en depremde on binlerce ki?i ya?am?n? yitirdi ve can kay?plar? her geçen gün art?yor. Ülke tarihinin en derin krizini ya?arken bir dizi ihmaller zinciri sonucunda felakete dönü?en depremin ekonomiye ç?karaca?? fatura da ciddi bir sorun olarak kar??m?zda duruyor.
Ekonomist Atilla Ye?ilada ile bölgenin yeniden yap?land?r?lmas? için gerekli olan kayna??n büyüklü?ü ve nas?l elde edilece?i konusunu konu?tuk. Ye?ilada, depremin servet kayb? ve üretim kayb? olmak üzere iki boyutu oldu?unu belirterek, henüz kesinle?meyen faturan?n 100 milyar dolara kadar ç?kabilece?ini söyledi. Gerekli olan bu kayna??n ba?ta vergiler olmak üzere, para basarak ve d??ardan borçlanarak elde edilece?ini belirten Ye?ilada, “Daha fazla vergilendirilmeye haz?r olun” dedi.
FAK?R? ÇOK ETK?LER
Bölgede ortalama gelirinin Türkiye'nin oldukça alt?nda oldu?una, zarar? büyük ölçüde kamunun kar??layaca??na i?aret eden Ye?ilada ?öyle konu?tu: “Kamu tüm harcamalar? vatanda?tan toplanan vergilerle ya da borçlanma ile yap?yor. Geleneksel olarak önce akaryak?t, alkol ve tütünde vergiler art?r?l?r, fiyatlar eri?ilemez noktaya gelebilir. Ancak bu havuzu doldurmaya yetmez. Dolay?s?yla servet vergisine ihtiyaç duyulacak. Zengin bireylerin serveti ve geliri üzerinden bir defaya mahsus vergi al?nabilece?i gündeme geliyor. Tüketim vergilerinin yerine servet vergisini tercih ederim. Çünkü tüketim vergileri fakirleri daha çok etkiler, zenginin bütçesini etkilemez” diye konu?tu.
Para bas?lacak ba?ka çare yok
Para bas?laca??n?, ba?ka çare olmad???n? bunun da enflasyonu art?raca??n? söyleyen Atilla Ye?ilada, “D?? borçlanma da artacak, ancak kredi notumuz dü?ük oldu?u için maliyeti çok yüksek. Dolar baz?nda yüzde 8-9 faizle borçlanman?n faturas?n? da vatanda? ödeyecek” dedi. Enflasyonun seçimlere kadar yüzde 50-60 band?nda seyredece?ini öngören Ye?ilada, mevcut hükümet iktidarda kal?rsa üç hanelerin görülece?ini söyledi.
Siyasi gerginlik döviz piyasas?n? sarsabilir
Depremden önce bile ekonominin ciddi bir buhran ya?amadan haziran? ç?karmas? zordu” diyen Ye?ilada, “May?s o yüzden dü?ünüldü ?imdi daha da zor… Cari aç?k ve enflasyon beklenenden daha çok yükselecek, i?sizlik artacak. Siyasi gerginlik döviz piyasas?n? sarsabilir. Hazirandan önce bile dövizde ciddi ?ok ya?ayabiliriz” dedi. Seçimi ertelemenin makul bir yolu olmad???n?, ?srar etmeleri halinde hileye kaba güce dönü?ece?ini ifade eden Ye?ilada, “Sistem buna müsaade etmez, seçimler haziranda olur. Aksi halde me?ruiyete öyle bir yük gelir ki sonuçlar? çok a??r olur” dedi.