Avustralya’dan Amerika’ya dünyan?n bütün ülkeleri 31 Aral?k’? 1 Ocak’a ba?layan gece heyecanla yeni bir y?la girmenin mutlulu?unu ya?arken Türkiye’de 2021’in ilk haberi zam oldu. Köprü ve otoyollardan geçi? ücretleri yüzde 26, vergi, harç ve cezalar yüzde 9.11, elektrik fiyatlar? yüzde 6, do?algaz fiyatlar? yüzde 1 oran?nda artt?. Asgari ücrete yap?lan yüzde 21 civar?ndaki zam, hem vatanda??n en çok kulland??? ürünlerin 2020 y?l?ndaki fiyat art??lar? hem de yeni zamlarla daha çal??anlar?n eline geçmeden erimi? oldu.
Hesap ortada
Orta direk ve dar gelirlileri sadece zamlar de?il enflasyon da vurdu. Türkiye ?statistik Kurumu (TÜ?K) 2020 Aral?k ay? enflasyon rakamlar? ile birlikte y?l?n tamam?ndaki enflasyonu da aç?klad?. Buna göre 2020 y?l? enflasyonu yüzde 14.60 oldu. Ancak, vatanda?lar?n en çok kulland??? kalemler dikkate al?nd???nda enflasyon ‘canavar’ yüzünü gösterdi. G?da ve alkolsüz içeceklerde yüzde 20.61, ev e?yas?nda yüzde 18.04, sa?l?kta yüzde 16.67, ula?t?rmada yüzde 21.12, haberle?mede yüzde 5.73, e?lence ve kültürde yüzde 10.44, lokanta ve oteller grubunda yüzde 12.70, çe?itli mal ve hizmetlerde ise yüzde 28.12’lik art?? kaydedildi. Dü?ü? gösteren tek grup, turizmin de etkisiyle giyim ve ayakkab? oldu.
Yeni y?l zamlar? ile birlikte ?zmir-?stanbul Otoyolu’nu kullanarak yap?lan seyahat; otomobille 367 liral?k otoyol geçi?i, 147.5 TL’lik Osmangazi Köprüsü geçi?i, 27.5 TL’lik Yavuz Sultan Selim Köprüsü geçi?i ile birlikte 542 liray?, gidi?-geli? olarak dü?ünüldü?ünde 1084 liray? buldu.
Çare DEVA’da
Demokrasi ve At?l?m Partisi (DEVA) ?zmir ?l Ba?kan? Seda Kaya Ösen, zamlar? de?erlendirirken “Hükümetin yapt??? zamlarla temel ihtiyaç maddelerindeki fiyat art??lar? vatanda??n cebini ve pazar-market sepetlerini bo?alt?yor. Çe?it ya da a??rl?k olarak daha az ürünü daha pahal?ya al?yoruz. Hükümet, ekonomideki yaralara merhem olmak yerine 2021 y?l?n?n ilk icraat? olarak zam yapmay? tercih etmi?tir. Ancak ülkemiz ve halk?m?z çaresiz de?ildir. DEVA iktidar?; ?effaf yönetimi, tüketiciyi koruyucu tedbirleri, hükümetin ula??m ve özellikle sa?l?kta maliyetini aç?klamaktan kaç?nd??? Kamu-Özel ??birli?i modelinin faydalan?c?lar?n yapt??? ödemelerle kendini finanse eden projelerle s?n?rl? tutulmas? sayesinde zamlara da deva olacakt?r” dedi.
Yeni y?la girerken; harçlar, vergiler, do?algaz, elektrik, köprü ve otoyollara yap?lan zamlar nedeniyle al?m gücü dü?en vatanda??n dayanma gücünün kalmad???n? vurgulayan Ösen, sözlerini ?öyle sürdürdü:
“Enflasyon verilerinde döviz kurunun gecikmeli etkileri hala devam ediyor. Ana metaldeki art?? dayan?kl? tüketim mallar?n?, tar?msal emtiadaki art?? g?da fiyatlar?n? olumsuz etkiliyor. Pandemi sürecinde bütün ülkeler KOB?’lerini, küçük esnaf?n? ve vatanda??n? hibelerle desteklerken Türkiye’de hükümetin bankalardan kredi verip borçland?rmas? da enflasyonu körükleyen nedenlerden biri. Enerjide yüksek oranda d??a ba??ml?y?z, petrolü, do?algaz? ithal ediyoruz. Köprü ve otoyol geçi?lerine yap?lan zamlar sadece ta??t arac? olan vatanda?lar? de?il buralara verilen dolar endeksli garantiler nedeniyle tüm vatanda?lar? ilgilendiriyor. Özellikle nakliye ta??tlar?n?n geçi? maliyetleri direkt olarak çar?? ve pazardaki fiyatlar? yükseltiyor. Hani dolar ile i?imiz yoktu, hani dolar?n yükselmesi bizi etkilemiyordu. Kamu-özel i?birli?i kapsam?nda imzalanan sözle?melerden ötürü aç?kça görülmektedir ki, döviz kurundaki her art?? vatanda??n s?rt?na ek maliyet olarak yük bindirmektedir.
Asgari de?il “yoksulluk” ücreti
DEVA ?zmir ?l Ba?kan? Ösen, asgari ücrete yap?lan zamm?n da toplumda ekonomik olarak rahatlama, insanca ya?ama beklentisini kar??lamad???n? vurgulad?. Bekar ve çocuksuz i?çiye 268 liral?k Asgari Geçim ?ndimi (AG?) ile birlikte net 2 bin 825 lira 90 kuru?luk ücretin 3 bin 146 lira olan bekar ya?ama maliyetinin bile alt?nda kald???n? anlatan Seda Kaya Ösen, “Asgari ücretin üzerinden 500.85 TL’lik SGK primi, 456.13 TL’lik vergi, 35.78 TL’lik ??sizlik Fonu, 27.15 TL’lik de Damga Vergisi al?n?yor. Asgari ücretin i?verene maliyeti 4 bin 203 liray? buluyor. Yük yine çal??an?n ve i?verenin üzerinde. Evli, e?i çal??mayan ve 2 çocuklu i?çinin eline AG? dahil 2 bin 960 TL, evli, e?i çal??mayan ve 4 çocuklu i?çinin eline de yine AG? dahil 3 bin 13 TL geçiyor. Cumhurba?kan? nikah?na tan?kl?k etti?i çiftlerden 4 çocuk yapmalar?n? istiyor. Türkiye’nin genç nüfusu elbette büyük avantajd?r. Ancak açl?k s?n?r?n?n 2 bin 590 lira oldu?u dikkate al?nd???nda asgari ücretle ya?ama ?artlar?nda 4 çocuk için hangi ya?am, sa?l?k, e?itim ve istihdam güvencesi verilmektedir? Memura yüzde 7.36, emekliye yüzde 8.36 zam hiçbir soruna çözüm de?ildir. Çal??anlar?n yüzde 43’ünün asgari ücretli oldu?u toplumda ne ekonomi canlan?r, ne nitelikli e?itim ve sa?l?k hizmeti verilir ne de ça?da? medeniyet seviyesi yakalan?r” diye konu?tu.
Anayasan?n “Devlet, tüketicileri koruyucu ve ayd?nlat?c? tedbirler al?r, tüketicilerin kendilerini koruyucu giri?imlerini te?vik eder” hükmünü içeren 172. maddesini hat?rlatan Seda Kaya Ösen, “Enflasyonla mücadelede kararl? olmak için fiyatlama davran??lar?nda liderlik yapmak gerekir. Otoyol, köprü, elektrik, do?algaza senenin ilk günü zam yapan hükümet inand?r?c?l???n? kaybeder. Hükümet tüketicileri korumal? ve fiyatlama davran???nda Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankas?’n?n yüzde 5’lik enflasyon hedefine sad?k kalmal?d?r.